Omdat de klimaatproblematiek onder invloed van de turbulente ontwikkelingen in de wereld uit de aandacht dreigt weg te zakken, vestig ik nog maar eens de aandacht op het begrip ‘Great Turning’ van Joanna Macy en David Korten,1 dat actueler is dan ooit. Beter dan hen kan ik het niet zeggen, en daarom wijd ik dit blog aan de samenvatting van dit begrip door David Korten:
We slagen er niet in de tirannie te herkennen voor wat ze is, omdat we in een trancetoestand leven die wordt veroorzaakt door een cultureel verhaal van het Heilige Geld en Markten, dat ons collectieve begrip van onze wereld en onze keuzes als soort vormgeeft. Het is gebaseerd op twee fundamentele aannames:
- Omdat wij mensen van nature egocentrisch, materialistisch en inherent competitief zijn, kan de rijkdom van de samenleving het beste worden gemaximaliseerd door deze natuurlijke instincten naar nuttige doeleinden te kanaliseren via ongeremde concurrentie op de markt.
- Er is geen limiet aan de totale rijkdom van een samenleving. De welvaart van de winnaars is hun rechtvaardige beloning voor hun bijdrage aan het welzijn van iedereen. Als niet aan de behoeften van sommigen wordt voldaan, versnel dan eenvoudigweg de groei om de bodem te bereiken.
Beide aannames zijn ernstig gebrekkig. Er ontstaat een authentiek verhaal, gebaseerd op drie waarheden die essentieel zijn voor onze tijd:
- Als levende wezens zijn we van nature afhankelijk van ons vermogen om ons te organiseren als gezonde gemeenschappen die de omstandigheden creëren en in stand houden die essentieel zijn voor ons welzijn.
- Wij mensen vormen ons gedrag door culturele en institutionele keuzes. Deze kunnen individualisme, gulzigheid, geweld en concurrentie ondersteunen. Ze kunnen het communitarisme, soberheid, vrede en samenwerking ondersteunen. En bijna alles daar tussenin.
- We zijn afhankelijk van het voortbrengend vermogen van een eindige levende aarde en moeten leren binnen deze grenzen in onze behoeften te voorzien. De verdeling van de welvaart is een essentiële zorg.
Er zullen moeilijke aanpassingen plaatsvinden, maar meestal moeten we verspillende of actief destructieve vormen van consumptie opgeven om middelen vrij te maken voor toepassingen die ons geluk en welzijn daadwerkelijk vergroten. Het gaat bijvoorbeeld om herallocatie van:
- Oorlogsmiddelen2 voor de gezondheidszorg en de verjonging van het milieu.
- Auto’s naar openbaar vervoer. (dus ook elektrische auto’s, EvP)
- Uitbreiding van voorsteden naar compacte gemeenschappen en de terugwinning van bos- en landbouwgrond.
- Reclame voor het onderwijs.
- Financiële speculatie voor lokaal ondernemerschap.
Dit zijn verre van opofferingsdaden: het zijn overgangen van de zelfvernietiging van de zelfmoordeconomie naar het intelligente leven van een levende aardse economie.
Dit is natuurlijk geen uitputtende lijst, en je hoeft het niet met alle punten in deze samenvatting eens te zijn, maar het laat wel zien dat er een diepgaande omwenteling nodig is, die precies ingaat tegen de omwenteling die nu gaande is. Of die er ooit komt? Misschien, als de chaos en de destructie die het gevolg zullen zijn van de huidige koers in diverse landen volstrekt duidelijk worden, en er dan een massaal protest vanuit der bevolking plaats vindt. Maar dat zal nog wel even duren.
1). David Korten, The Great Turning: From Empire to Earth Community , 2006
2). Dit dateert uit een tijd toen Rusland nog niet actief Europa aanviel. Of deze middelen nu vervangen moeten worden is aan discussie onderhevig. Feit is dat de Europese defensie zonder Amerikaanse steun, met name op het gebied van drone- en raket geleiding niets voorstelt.
