‘AI that feels alive’. (Character.AI)

Some subjects have been very hard to convince that Eliza is not human.
(Joseph Weizenbaum)

IK ben nooit erg onder de indruk geweest van ChatGTP, want in 1987 had ik al Eliza op mijn computer staan. Dat was een therapieprogramma ontwikkeld door Joseph Weizenbaum op basis van de Rogeriaanse theorie. Er was natuurlijk nog geen Siri, dus je kon met dat prgramma alleen communiceren via ingetypte teksten, en Eliza antwoordde dan ook alleen met tekst. Niettemin was ik verbijsterd door hoe ‘echt’ de therapeut leek. Als proef heb ik toen een tijdje met Elize gechat en hoewel ik al snel door had hoe het werkte vond ik het verbluffend authentiek. Dus toen ChatGTP kwam was ik niet echt verbaasd.

Weizenbaum wilde met Eliza aantonen dat chatbots slechts een script afdraaiden en zelf niet intelligent waren, laat staan ‘menselijk’. Maar het liep anders. Eliza werd ongelooflijk populair en vele mensen verklaarden dat ze er echt door geholpen waren. Ik weet eigenlijk niet waarom het is verdwenen, lang voor de komst van AI.

Momenteel staan chatbots ter discussie, sinds er verhalen rondgaan dat bij sommige mensen chatbots een psychose hebben veroorzaakt. Enige tijd geleden heeft chatten zelfs rot een suïcide geleid van een 16-jarige jongen die in de weken daarvoor intensief met een chatbot had gesproken. Ik vind dat niet verbazend, want er wordt wel eens vergeten dat een chatbot alleen maar teruggeeft wat je er in stopt. Als er niet van tevoren al inhoudelijke algoritmens ingebouwd zijn, gegeven ze alleen maar terug wat je er zelf in stopt, en versterken dat. Als je depressief bent, bevestigt de chatbot je daarin.

Mark Zuckerberg is van mening dat chatbots een goed middel kunnen zijn ter bestrijding van eenzaamheid. Maar het tegendeel is het geval. Tijdelijk kunnen ze helpen je minder eenzaam te voelen maar na geruime tijd wreekt het zich dat chatbots wel levend lijken ( en ook zo geconstrueerd worden) maar het in feite niet zijn. Als men dat gaat ontdekken slaat de eenzaamheid verhevigd toe.

Door ons gebruik van AI en chatbots neemt het offline contact af en mechaniseert onze samenleving. We denken dat de chatbot een Ander is, maar het is een projectie van onszelf, eventueel vervormd door van buiten ingebouwde algoritmes. Is dat erg? Wel als je je realiseert dat persoonlijke groei niet in de laatste plaats gestimuleerd wordt door persoonlijk contact met een echte Ander; met name zijn/haar ziel (Emmanuel Levinas, De Tijd en de Ander, Ambo). Door AI en chatbots verarmt onze cultuur verder, wat nu al gebeurt door de enorme nadruk op materiële consumptie. Verdere nadelen kunt uzelf wel bedenken.

Ik zal AI weinig gebruiken, en dan alleen nog maar in het bewustzijn van wat ik aan het doen ben, als hulpmiddel, gereedschap (als ik er tenminste niet onbewust ingezogen ben).

N.B.: Omdat ik de tweede helft van volgende week afwezig ben komt mijn volgende blog al op dinsdag a.s.

De gedachten-afstemmer.

Geef een reactie

Wat achter ons ligt en wat voor ons ligt zijn kleine zaken vergeleken met wat in ons ligt.
– Ralph Waldo Emerson
In het diepst van de winter leerde ik eindelijk dat er een onoverwinnelijke zomer in mij schuilging.
– Albert Camus

Ken je die ervaring? Dat je woorden, een inzicht, een beeld, een aanwijzing of een droom invallen waarvan je onmiddellijk weet: dat heeft extra betekenis. Dit is niet zomaar een inval uit mijn hersen-databank, maar een zinvolle boodschap die om extra aandacht vraagt. Ik heb die ervaring al mijn hele leven. Dan vallen er uitspraken uit mijn mond, die ik niet tevoren bedacht heb maar extra betekenis blijken te hebben; voor mezelf, of voor mijn cliënten. Of ik word toegesproken en dat blijkt een suggestie, of sterker een dringend advies om iets te doen of te laten. Diegenen die me al langer volgen weten dat ik dit proces heb benoemd als ‘innerlijke gids’. Ik voel me door hem/haar/het geleid en gedragen.

Uit ervaring heb ik het vermoeden gekregen dat iedereen die innerlijke gids heeft, maar dat sommigen daar helemaal geen aandacht aan besteden en dan ook niet weten dat zij daar ook over beschikken. Een interessante vraag is : wie of wat is die innerlijke gids? Is het een (aangeboren?) deel van je geest of ziel? En zo ja, moet je die dan ontwikkelen? Of is het een instantie die je van buitenaf begeleidt? Die deel uitmaakt van de transcendente wereld? Dat geloof ik. In de geestelijke, religieuze en spirituele tradities bestaan er vele namen voor deze gids: bescherm- of begeleidingsengel, heilige geest, goddelijke inwoning, thought adjuster, en zo meer. Soms presenteert deze zich als (de naam van) een overledene.

Een innerlijke gids komt altijd via je intuïtie binnen, maa niet elke intuïtie is afkomstig van je innerlijke gids. De gids is altijd afkomstig uit de transcendente, onzichtbare wereld; de intuïtie soms evenzo, maar kan ook afkomstig zijn uit het non-lokale, niet persoonlijke bewustzijn (de noösfeer of het collectieve bewustzijn). Hoe kun je onderscheid maken tussen je gids en je intuïtie enerzijds en een wijsheid of inzicht dat vanuit je ervaring voortkomt anderzijds? Dat onderscheidt kun je maken aan de hand van de gevoelens waarmee die invallen gepaard gaan. In het geval van je innerlijke gids is er altijd een gevoel van openbaring: een absolute zekerheid over de waarheid van de boodschap. Bij intuïtie is dat gevoel wat minder sterk maar ook aanwezig. Kenmerkend voor de boodschappen van je gids en je intuïtie is dat ze eigenlijk altijd heilzaam zijn, al blijkt dat niet altijd direct. Ze kunnen aanvankelijk heel ongemakkelijk overkomen – bijvoorbeeld stellen dat je een bepaalde keuze moet maken die je liefst uit de weg wilt gaan.

Mocht je niet bewust zijn van je gids, dan loont het de moeite daarnaar op zoek te gaan. Je kunt bijvoorbeeld terugspoelen in je leven en nagaan welke besluiten in je leven heel wezenlijk waren en een heilzaam effect hebben gehad. Was daarbij een gids in het spel? Of ontdek je dan dat er momenten waren in je leven waarin je je innerlijke gids hebt genegeerd? En wat daarvan de gevolgen waren. Ook kun je afgaan op je wijsheid, of je diepste inzichten, en nagaan hoe je daaraan gekomen bent. Of kijk eens aandachtig in de spiegel.

Hoe dit zij, het loont de moeite je gids op het spoor te komen – het versterkt je gevoelens van eigenwaarde en dankbaarheid. Je gids geeft soms heel concrete adviezen, bijvoorbeeld hoe je moet stemmen bij verkiezingen. Ook maatschappelijk is de gids van belang. Als meer mensen, met name leidinggevenden in het bedrijfsleven en politici in contact zouden staan met hun gids, zouden we nu in een betere wereld leven.

Het wonder van de evolutie.

Geef een reactie

Survival of the fittest
(Herbert Spencer, Principles of Biology, 1864)

Ik heb de evolutietheorie altijd aangenomen voor wat zij leek te zijn – zonder in de gaten te hebben wat voor een bijzondere theorie dat eigenlijk is. Ik dacht altijd: die organismen die zich het best weten aan te passen aan de omgeving overleven. Door mutatie en ontwikkeling uit primitievere vormen ontstaan de complexere vormen die daartoe beter in staat zijn. Dat is het hele verhaal.

Ik ben daarbij volledig voorbij gelopen aan de essentiële vragen en mysteries die in de theorie besloten liggen. U kunt dat erg naïef van me vinden, en dan kan ik niet anders doen dan u gelijk geven. Misschien heeft u de voetangels en klemmen, valkuilen en wonderschone vergezichten wel opgemerkt. Maar ik niet. Daar kom ik nu op een leeftijd, die wordt gekenschetst als bejaard, nog net op tijd achter.

Vragen: hoe is alles begonnen? Slaat de evolutie-theorie alleen op de levende werkelijkheid, of ook op de eraan voorafgaande en nog steeds bestaande levenloze werkelijkheid? Op de hele kosmos, of alleen op de aarde? Hoe is het mogelijk dat uit levenloze natuur levende cellen kunnen ontstaan? (de wetenschap is er vooralsnog niet in geslaagd dit proces in het laboratorium na te bootsen).

En hoe is het mogelijk dat uit dieren en dierlijk bewustzijn mensen en menselijk bewustzijn is voortgekomen (dat we niet van de apen afstammen is inmiddels algemeen aanvaard)? Hoe verhoudt zich de evolutie met keuze vrijheid en verantwoordelijkheid?

Reflecteren op dergelijke vragen leidt tot twee innerlijke reacties: ontzag voor het mysterie achter de evolutie, en meer cerebraal, onderdelen van de evolutie-theorie die mijn intuïtie niet als waar accepteert. Zo geloof ik bijvoorbeeld niet dat de mens evolutionair uit het dierenrijk is voortgekomen. (Ik bevind me daarbij in goed gezelschap; Greg Braden, De mens als ontwerp, 2018/2024) Het zou mooi zijn als meer mensen zich in deze vragen en mysteries zouden verdiepen, en in het onderwijs meer aandacht aan deze aspecten van de evolutietheorie aandacht zou worden gegeven. Dat zou een goede basis vormen voor de spirituele ontwikkeling van de mensheid, en dan zouden we wellicht verlost worden van de oppervlakkige domheid en de harteloosheid van veel politici die daardoor veel onheil in de wereld aanrichten. Maar misschien is dat ook een naïeve veronderstelling.

Is een wereld zonder kwaad mogelijk?

Geef een reactie

In een wereld zonder kwaad zou het leven niet de moeite waard zijn.
Thomas S. Elliot

Dezer dagen las ik een boekje van Bernard Delfgaauw over Teilhard de Chardin (1961) waaruit ik twee dingen oppikte: 1. Teilhards originele versie op de evolutie (waarover later misschien meer) en 2. Teilhards opvatting over het kwaad in de wereld. Wat betreft dit laatste: Teilhard ziet dat we als mensheid een keuze hebben voor of tegen het kwaad, en hij vermoedt dat de uiteindelijke keuze daar tegen zal zijn, en dat er dan een goddelijke ingreep zal volgen, waaruit een wereld zonder kwaad zal resulteren.

Ik geloof er niets van. Ik denk dat op deze wereld het kwaad altijd aanwezig zal zijn. Ik heb de afgelopen maanden veel over het kwaad geschreven, en gesteld dat we dat zo min mogelijk rechtstreeks moeten bestrijden. Want als we dat doen geven we het aandacht en dus energie, en dan zal het uiteindelijk steeds sterker worden. Wel kunnen we indirect de gevolgen van het kwaad bestrijden door daar onze goedheid tegenover te stellen: ons verlangen naar vrede en harmonie, onze liefde, en onze waarden van eerbied, vrijdheid, waarheid. We kunnen dat alleen maar op een zuivere manier doen als we eerst de bron van het kwade in onszelf onderzoeken en volledig onder ogen zien. Pas dan is er een keuze en zullen we het goede kunnen uitstralen en er ons handelen door laten beïnvloeden. Alleen bij een directe bedreiging van wat of wie ons lief is is een directe confrontatie van het kwaad de enige mogelijkheid.

Dus het slechte nieuws is dat er in deze wereld altijd kwaad zal zijn. Maar het goede nieuws is dat dit ook geldt voor het goede. Ook dat is onuitroeibaar, hoezeer het ook bedreigd wordt. Je ziet dat het steeds pregnanter de kop opsteekt, naarmate het kwaad in de wereld toeneemt (dat gebeurt ook altijd in oorlogen). Voorbeelden daarvan zien we nu in Israël, waar het protest tegen de doorlog steeds sterker wordt, en nu niet meer alleen gericht is op het redden van de gegijzelden, maar ook direct op het leven van de Palestijnen. Of in Brazilië, waar de veroordeling van Bolsonaro nu tot ongekende vreugde-uitbarstingen leidt.

Deze beschouwing leidt, als je er over nadenkt, tot vragen over de schepping. Ligt daar een plan aan ten grondslag, en heeft de schepping een betekenis of een doel? En zo ja, wat is dat dan? Ik heb daar wel ideeën over, en er ook al wel over geschreven, maar voor nu laat ik de reflecties daarover bij de lezer.

Kwade Hoek is zo kwaad nog niet. Vandaag de dag is Kwade Hoek een dynamisch getijdengebied binnen de Duinen van Goederee, een natuurgebied op Goeree Overflakkee in Zuid-Holland. Maar het werd vroeger ‘de kwaaien hoek’ genoemd vanwege de verraderlijke stroming en zandbanken voor de kust. Vele schepen zijn hier op vast gelopen. De schippers waren opgelucht als ze ‘de kwaaien hoek’ voorbij waren.

Voorwaardelijke liefde

Geef een reactie

Vandaag de dag gaat het erom dat erom wat men weegt op de weegschaal van de mensheid. Al de rest is onbeduidend’
Goethe (geciteerd door Rob Riemen)

Vorige week noemde ik liefde een van de fundamentele gevoelens. En ik zei onder meer dat ik van de wereld, van de mensheid houd. Dat is zo, maar het merkwaardige is dat dat gevoel wegvalt als ik mijn aandacht op een enkel individu richt met wie ik veel moeite heb: Trump, Wilders, Yesilgoz of Schoof, om maar een paar voorbeelden te noemen.

Ik zie ons mensen als cellen in het lichaam van Gaia, te vergelijken met de cellen in ons eigen lichaam. Ik houd van mijn lichaam, en die liefde straalt af op de meeste cellen. Maar toen ik ooit kanker had, gold dat niet voor de kankercellen. Ik heb er toen aan moeten werken om die cellen te beschouwen als mijn cellen; ze als het ware te accepteren, voordat ik ze kon bestrijden. Dit was onderdeel van het genezingsproces zoals beschreven door SImonton (Op weg naar herstel, 1983). Zo zou het ook moeten gaan met de cellen in Gaia: eerst beseffen dat we echt allemaal één zijn, voordat we sommigen van hen kunnen en moeten bestrijden.

Dat eenheidsbesef is bij mij voorshands nog al cerebraal; het is nog niet ingedaald op gevoelsniveau. Daardoor blijft de liefde waar ik het over had ook nogal abstract. Overigens, waar liefde is ontstaat ook meestal gehechtheid, die de liefde beperkt. We zijn gehecht aan wie of wat we liefhebben. Maar echte liefde laat juist los, laat de ander(en) vrij.*) Pas dan krijgt de liefde vrij baan.

Tot zover wat reflecties over mijn zijn in de wereld, en mijn verhouding tot het kwaad. Volgens Goethe (zie citaat hierboven) wordt het tijd dat ieder zijn verantwoordelijkheid voor het welzijn van de gehele mensheid neemt. Verantwoordelijkheid nemen betekent volgens mij dat men een antwoord heeft en geeft; met andere woorden, dat men iets doet. Maar het uiteindelijke antwoord op het kwaad heb ik nog niet.

*) Voor een meer diepgaande bespreking van gehechtheid en loslaten zie men mijn boek Spiritueel Leiderschap, pag. 107 e.v.

The family of (wo)men.

Geef een reactie

In de meeste psychologische theorieën wordt er vanuit gegaan dat er vier basale menselijke gevoelens zijn. Maar er is geen volledige overeenstemming over welke dat dan zijn. Vaak worden genoemd: vreugde, boosheid (woede), angst en verdriet. Persoonlijk kies ik voor liefde, angst, vreugde en verdriet/pijn.

Er zijn natuurlijk talloze emoties die hier niet mee samen vallen. Maar analyse laat zien dat deze emoties vaak gemengd zijn met gedachten en/of neigingen tot actie. Het woord emotie zegt het al: een beweging naar buiten (van latijn: emovere, naar buiten bewegen). Gevoelens hoeven niet naar buiten te bewegen: ze zijn een gemoedstoestand. In het spraakgebruik worden de woorden ‘gevoelens’ en ‘emoties’ overigens door elkaar gebruikt.

Zelf reken ik boosheid of woede niet tot de fundamentele gevoelens. In elk geval is dat mij niet zo. Boos of woedend of zelfs razend word ik als iemand of een verzameling mensen handelingen verrichten die schade toebrengen aan of zelfs vernietigen wie of wat me dierbaar is/zijn. Voorbeelden: Netanyahu, die willens en wetens Palestijnen en journalisten vermoordt, Trump, die (welbewust?) aanstuurt op vernietiging van onze wereld door het klimaat probleem als niet bestaand te verklaren en navenant te handelen, enzovoort (de voorbeelden zijn helaas moeiteloos uit te breiden).

Maar ik werd me er van bewust dat ik niet met woede door het leven wil gaan, want dan draag ik zelf bij tot een energie die de wereld schaadt. Dus ben ik eens nagegaan waar die woede vandaan komt. Is het mijn machteloosheid? Dat draagt er zekert toe bij, maar vormt m.i. niet de hele verklaring. Of is het mijn natuurlijke agressie die door dit soort aanleidingen geactiveerd wordt? Dat geloof ik ook niet, want dat is heel iets anders, een manifestatie van de levenskracht zelf. Nee, ik kwam tot de ontdekking dat de woede ontstaat door de pijn dat iets wat me dierbaar is wordt bedreigd. Woede is bij mij dus een vorm van gekwetste liefde. Ik houd van mensen, van de wereld. Volgens mij is dat een vorm van houden van het leven.

Deze ontdekking heeft me een stuk vrijheid opgeleverd en maakt het me mogelijk eenheid na te streven. Er zijn veel mensen met wie ik grote moeite heb, maar we zijn wel allemaal lid van de family of (wo)men. Deze mensen komen uit dezelfde bron als ik en ik ben er dus mee verbonden, of ik dat nu leuk vind of niet.

Hitler als peuter

Ja, nee, geen mening.

Geef een reactie

Alleen de waakzaamheid van de publieke opinie verzekert de toekomst van een maatschappij.
Noam Chomsky

Om in deze wereld verschil te kunnen maken moet je welbewuste keuzes maken. Die moeten dan gebaseerd zijn op onderbouwde opvattingen of meningen. Om die te ontwikkelen is het nodig dat we ons op de hoogte stellen van wat er in de samenleving werkelijk gaande is, zowel het goede als het kwalijke. Blijven kijken brengt ons in beweging. Ook moeten we onze hersens gebruiken, zodat we enig inzicht verwerven in de zichtbare en minder zichtbare processen die in de wereld spelen, waarop we onze reacties en meningen kunnen baseren.

Maar wat als we geen mening kunnen vormen, omdat we het eens zijn met de tegengestelde meningen van anderen, die we een zeker gezag toekennen? Mij overkwam dat onlangs in verband met de onderhandelingen tussen de EU en Trump over de handelstarieven. – Terzijde: je kunt eigenlijk niet zeggen de EU en de VS, want de VS bestaan momenteel eigenlijk niet; als makke schapen identificeert de meerderheid van die bevolking zich voorlopig nog met één man. –

Die gezaghebbende personen waren voor mij Caroline de Gruyter en Koen Haegens, gerespecteerde columnisten van respectievelijk NRC/Handelsblad en De Groene Amsterdammer. Caroline de Gruyter was van mening dat de EU in de personen van Ursula von der Leyen en Maros Sefcovic het goed gedaan hebben. Europa had geen enkele troefkaart in handen, en is van Trump afhankelijk op velerlei gebieden, onder andere voor de verdediging van Oekraïne. Ze hebben het klaar gespeeld een openlijk conflict te vermijden en tot een uitkomst te komen die in het midden ligt van de doelen/eisen van beide partijen, te weten 15 %, waar Trump aanvankelijk 30 % eiste. Ten onrechte wordt Von de Leyen overgoten met pek en veren.

Koen Haegens daarentegen vindt dat Europa het veel harder had moeten spelen, en neemt daarbij Canada, Zuid-Afrika, China en Brazilië (Lula) tot voorbeeld. Hij stelt dat de EU zich door Trump heeft lanen vernederen, dat ze elk gezag nu hebben verloren, in werkelijkheid en in Trumps ogen. En Trump zou Trump niet zijn als hij daarom niet met nieuwe eisen zou komen waar men zich alsdan niet meer tegen zou kunnen verzetten. Bovendien heeft Europa dusdoende de genoemde bevriende landen, die wel ruggengraat tegen Trump toonden, in de steek gelaten.

Er zijn van beide kanten nog wel meer en genuanceerdere argumenten aan te voeren, want het is een complexe kwestie. Maar om dat hier uiteen te zetten voert voor het kader van een kort blog als dit te ver. Als u zich er meer in zou willen verdiepen, kunt u de betreffende columns lezen.*) Persoonlijk vind ik voor beide kanten veel te zeggen, en ik ben het verstandelijk en gevoelsmatig met beide columnisten eens. Ik kan in deze zaak dus geen standpunt innemen. Je kunt je echter afvragen of dat erg is, want ik kan ter zake toch geen invloed uitoefenen. Dat is waar, maar het voelt toch onbehaaglijk. Ik geloof dat betrokkenheid bij maatschappelijke vraagstukken belangrijk is, ook als je er niet rechtstreeks wat aan kunt doen of niet direct een mening hebt. Het maakt dat je bewuster leeft, en dat je klaar bent voor actie als dat wel zinvol is. En ook is het zo dat alle persoonlijke meningen tezamen de publieke opinie vormen. Uiteindelijk bepaalt de publieke opinie welke kant het met de samenleving opgaat.

*) Caroline de Gruyter in NRC van 1 en 8 augustus. Koen Haegens in De Groene Amsterdammer van 4 augustus.

Femicide.

Geef een reactie

In 2023 en in mei j.l. ben ik mijn blogs ingegaan op de essentie, de oorsprong en de functie van het kwaad in deze wereld. Ik heb daarbij echter een bepaald aspect onderbelicht, namelijk het verstoord zijn van de balans tussen Yang en Yin, al ging ik daar op 24 juli even op in. Nu wat uitgebreider in dit blog.*)

Ik neem aan dat de lezers van dit blog wel bekend zijn met de klassieke Chinese theorie omtrent Yang en Yin. Kort gezegd, deze theorie houdt in dat alles in deze wereld een expressie is van twee tegengestelde krachten, yang en yin. Deze theorie wordt tegenwoordig op grote schaal onderschreven in de filosofie en de spirituele tradities van verschillende, ook niet-Chinese, scholen. De psychiater Carl Jung heeft gesteld dat bij mannen de Yang kracht meer aan de buitenkant zichtbaar is, terwijl de yin-kracht in de binnenwereld ontwikkeld moet worden. Bij vrouwen ligt het net andersom.

In een harmonische wereld zijn deze krachten zowel in het individu als in de collectiviteit in evenwicht en beide even sterk. Maar in onze tijd is die balans wereldwijd verstoord, en is het yang overheersend geworden. Omdat Yang van nature een meer doelgerichte en scheppende kracht is, terwijl yin meer ontvangend en verbindend is, leidt dat er toe dat als bij mensen de balans tussen beide verstoord is yang een onderdrukkende kracht wordt. In onze samenleving zien we dat zowel op micro- (huiselijk) als meso- en macro-niveau. Als dat extreem wordt zijn veel kwalijke verschijnselen daarvan het gevolg: manlijke dominantie, femicide, autoritair leiderschap in organisaties en in de politiek, wreedheid, marteling, dictatuur en oorlog.

*) Dit blog is geïnspireerd op Sleutel tot de I Tjing van H.van Praag, 1977.

Erratum: in mijn blog van vorige week stond een jaartal voor de verklaring van Hamas. Dat was een fout: 1906 moest natuurlijk zijn 2006.

Hiermee is nog niet de vraag beantwoord wat die verstoring van de balans tussen yin en yang veroorzaakt. Ik heb geen idee. Als u een suggestie heeft houd ik me aanbevolen. Als ikzelf er nadere inzichten over ontwikkel zal ik er op terug komen. In tussen g ik een week op vakantie – dus volgende week geen blog.Hiermee is nog niet de vraag beantwoord wat die verstoring van de balans tussen yin en yang veroorzaakt. Ik heb geen idee. Als u een suggestie heeft houd ik me aanbevolen. Als ikzelf er nadere inzichten over ontwikkel zal ik er op terug komen. In tussen g ik een week op vakantie – dus volgende week geen blog.

Hiermee is nog niet de vraag beantwoord waardoor de verstoring van de balans russen yin en yang veroorzaakt wordt. Ik heb daarover geen idee. Als u een suggestie hebt houd ik me aanbevolen. Mocht ikzelf er nadere inzichten over ontwikkelen , dan kom ik er op terug. Intussen ga ik een week op vakantie

Met deze analyse is nog niet de vraag benatwoord wat die verstoring van de balans tussen yin en yang veroorzaakt. Daar ben ik nog niet uit. Mocht u een idee hebben, dan hoor ik het graag. Mocht ik daar meer inzicht in ontwikkelen, dan zal ik er op terug komen. Intussen ga ik een week op vakantie – dus volgende week geen blog.

Massamoord

3 reacties

Ik ben voorstander van de verplichte verplaatsing en ik zie daar niets immoreels in
(David Ben Goerion (eerste premier van Israël) over de Palestijnen; 1938)

Het gesteggel over of Israël genocide bedrijft is in feite verhullend. Iedereen weet dat dit zo is, maar het begrip genocide is verengd tot de juridische definitie ervan, en dat betekent dat een uitspraak hierover nog jaren op zich kan laten wachten. Maar intussen werkt deze discussie versluierend, omdat we daardoor niet tot ons laten doordringen wat Israël feitelijk aan het doen is. Dat wil zeggen, we weten het wel, maar we laten ons er in meerderheid onvoldoende door raken – en gaan door met onze normale levens en parkeren onze ontzetting ergens in een achterkamer van onze geest. De term genocide is namelijk zo afgesleten dat we de implicaties ervan niet tot ons hoeven te laten doordringen.

Genocide betekent kortweg volkerenmoord. Ik stel voor dat we voortaan deze term gebruiken, dat heeft meer gevoelswaarde. En als je dat niet wilt, omdat er nog wel enkele Palestijnen zullen overleven (zoals ook Joden na de tweede wereldoorlog), dan kunnen we ook nog de term massamoord gebruiken – daarover kan geen enkele twijfel meer bestaan.

Nederland en de Europese Unie zijn hieraan medeplichtig.

Ik denk dat dit blog tot zover voor zichzelf spreekt. Maar omdat er rondom het Israel-Palestina conflict veel verwarring heerst en ook veel kwade trouw voel ik me genoodzaakt het volgende toe te voegen. Bovenstaande tekst impliceert natuurlijk niet dat ik de activiteiten van Hamas goedkeur. In artikel 9 van hun manifest uit 2006 staat: ‘Drijf de Joden de zee in en vernietig de staat Israël tot op de laatste zandkorrel!.’ En Hamas heeft sinds die tijd veel kwaad aangericht, door zelfmoord-acties en ander geweld. Maar dat is natuurlijk geen excuus voor de massaliteit van Israëls geweld vandaag de dag. Bovendien moet bedacht worden dat het Palestijnse geweld mede een reactie was op de meedogenloze onderdrukking door Israël van de Palestijnen sinds de Nakba in 1948, zich uitend in willekeurige arrestaties, martelingen, illegale nederzettingen in Palestijns gebied, dagelijks getreiter bij de checkpoints, afsluitingen van wegen, verwoesting van huizen en olijvenboomgaarden, de straffeloosheid van geweld door de kolonisten, en zo meer. En ook dat in dit conflict Israël altijd veruit de machtigste partij is gebleken. Tot zover mijn aanvulling, die uiteraard niets wegneemt van mijn bovenstaande tekst.

Met open ogen.

Geef een reactie

De menselijke geschiedenis is niet de strijd van het goede dat het kwaad probeert te overwinnen. De strijd van de mens is de strijd van een groot kwaad dat een korreltje menselijkheid probeert te overwinnen. Maar als al het menselijke in de mens ook nu nog niet is gedood, dan zal het kwaad niet meer overwinnen.
Vasili Grossman, Leven en Lot, 1992/2008

Heeft u wel eens van Tuly Flint gehoord? Waarschijnlijk niet, tenzij u abonnee bent van Trouw, want dat wijdde op 21 juli een interview aan hem. Maar u heeft daarentegen uiteraard wel gehoord van Trump, Musk, Poetin, Netanyahu, Bolsonaro, Orban en Erdogan. Toch is wat mij betreft meneer Flint van een aanzienlijk grotere signatuur dan de genoemden. Hij heeft vele misdaden begaan vanuit het Israëlische leger, maar kwam tot inkeer, en is nu trauma therapeut in Israël. Hij ‘behandelt’ gelijkelijk Israëlische militairen, Palestijnen, rechtse kolonisten, mensen die een aanval van Hamas hebben overleefd, ultraorthodoxe Joden, seculiere Israëliërs, mensen die het lijden van anderen ontkennen en mensen die er door gevormd zijn. Hij zit bij ze, hij luistert. Net als vele anderen sloot hij voorheen zijn ogen voor het kwaad, maar nu is hij wakker geworden en houdt ze open. Hij heeft zich nu publiekelijk gekeerd tegen de oorlog, waardoor hij vele vrienden en collega’s heeft verloren. Hij is ontslagen uit het leger*). Voor mij is hij een held.

Hij is wat mij betreft een manifestatie van het goede. Over liefde zijn vele teksten bekend, onder meer het beroemde citaat uit 1 Korinthe 13. Ook over het kwaad is veel geschreven. Over het goede zijn veel minder citaten bekend. Hoewel in Mattheus 5 en 7 wel het een en ander staat dat tot denken aanzet. Niettemin komt het meer op ons eigen (ge)weten aan.

Kenmerkend voor het kwaad in de wereld is, voor zover ik het kan overzien, dat het onverschillig staat tegenover mensenlevens, ja zelfs tegenover het leven als zodanig. Het uit zich in geweld en wreedheid. Als ik daartegenover het goede stel, dan lijkt me dat het centrale principe van het goede is: eerbied voor het leven. Kenmerkend van het goede is dat het zich op kleinschaliger schaal voordoet dan het kwaad. Maar het lijkt me onuitroeibaar. Het manifesteert zich in een Yin-stijl. De kracht van het goede is minder explosief dan de kracht van het Yang, maar houdt het langer vol.

*) Om het hele interview te lezen zie men Trouw, 21 juli 2025.