Maandelijks archief: maart 2013

The shale revolution

We now know that globalwarmming is a fact, not a probability.  We also know that exceeding the limit of 2 degrees centigrade is very, very likely (see f.i. Shell scenarios: https://www.shell.com/global/future-energy/scenarios.html). And we know that we are not making a basic transition to sustainable sources of energy. The main reason for this is the development of shale mining of gas and oil, so that cheap fossil energy is still available for two centuries to come. Especially in the US shale mining is big business today. In Europe there is more hesitation, because we are aware that the further development of a fossil fuel based economy is not sustainable.

There is also another reason for the difference between Europe and the US, and that is the law. When in Europe you own a piece of land, you own only the surface. What is underneath is collective (Government) property. In the US, when you own a piece of land, you own everything underneath, in a cone like shape until the center point of the planet. So in Europe you need permission to drill for shale gas or oil, in America you don’t if you own the land.

In passing: in my recent book I plead for a common economy: that is an economy in which all goods that originally belonged to no one, are collectively owned. These goods include: water, air, land and resources  (raw materials, including oil and gas)*. This would solve many of the ecological and economic problems we face today, but is is not very likely that populations will choose to move in that direction on the short term. But is is interesting to note that Europe in this respect didn’t wander away so far from the natural state of things as the US did.

Anyway, this shale revolution will have very far reaching consequences. 1. On the medium term it will mean that the US will become independent of fossil fuels. This will have enormous impact for its foreign policy. Probably it will not care so much anymore for developments in the Middle East. 2. The oil states in the Middle East and elsewhere will become poorer, and that will lead to political turmoil (because the governments can’t buy the consensus of the people anymore), maybe revolutions, maybe fundamentalistic-islamistic regimes (but they have to fear too). 3. Europe will become the ‘schlemiel’ of the world, with complete dependency of other countries for its energy sources and the related poverty (and maybe uprisings too). 4. In the long term it will mean that we will approach four degrees of global warming.  What that implies can hardly be assessed, but that the implications will be enormous is certain.

In the long run we are all dead as they say. But on the long term the US may suffer from the’ law of the handicap of a head start’. At that time we, just for survival, need sustainable sources of energy. Maybe Europe then will benefit of  ’the law of the stimulating backlog’, and become leading in the production of sustainable energy.

Anyway, a green deal and a common economy is more necessary than ever.

 

* How can you buy or sell the sky, the warmth of the land? The idea is strange to us. If we do not own the freshness of the air and sparkle of the water, how can you buy them ? (from a fake version of the speech of Chief Seattle: https://www.childrenoftheearth.org/chief_seattle.htm)

Source: Christoph Schmidt, NRC/Handelsblad, 2013)

(I apologize for mistakes in my English. Blogs are cursory – not stuff for correction by a native speaker).

 

Een bedrijf met drie gezichten.

Veel bedrijven hebben twee gezichten. Een sprekend gezicht, waarin tegenwoordig vaak maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid bepleit wordt, en een praktijk gezicht, waarin uit het dagelijks handelen van het bedrijf blijkt dat er nog maar mondjesmaat aan deze schone idealen gewerkt wordt. Maar ik weet nu een bedrijf met drie gezichten: Shell. Ook Shell heeft  duurzaamheids teksten, waar in de praktijk nog bitter weinig van terecht komt, maar daarnaast een werkelijkheidsgezicht: hun toekomst scenario’s. Een soort midden tussen Janus en Hydra zogezegd.

Laten we bij het werkelijkheidsgezicht beginnen. Shell is al decennia lang beroemd om zijn scenario methodiek. Het bedrijf maakt toekomstscenario’s, die beschrijven hoe het in de toekomst mogelijk gaat verlopen. Tegelijkertijd worden de actuele ontwikkelingen nauwlettend in de gaten gehouden, en wordt steeds vastgesteld welke richting het uit gaat. Dit stelt het bedrijf in staat om snel vast te stellen welk scenario de overhand gaat krijgen, en zijn strategie daar op aan te passen. Dat is in de praktijk buitengewoon effectief gebleken.

De nieuwste scenario’s van Shell gaan over de ontwikkeling van het energiegebruik. (U kunt ze vinden op https://www.shell.com/global/future-energy/scenarios.html). Er zijn twee hoofdvarianten. In het ene scenario grijpt de politiek in en zet de wereld in op aardgas (inclusief schaliegas), in het andere heeft de markt vrij spel en zijn we in 2070 voor 70 % overgegaan op zonne-energie. In beide gevallen overschrijdt de CO2 uitstoot de 2 graden grens (en als je goed leest wordt 4 % waarschijnlijk, met alle vreselijke gevolgen van dien, zoals we trouwens al beschreven in ons boek ‘De Aarde heeft koorts’ uit 2008. Daar hadden we toen geen doorgerekende scenarios voor nodig. Zorgvuldig om ons heen kijken was genoeg)

Nu het tweede gezicht: de teksten. Als je op www.shell.com zoekt naar de bedrijfsprincipes van Shell, dan kun je zien dat duurzaamheid daar slechts zijdelings aan de orde komt, en zeker geen kernthema is in het bedrijfsbeleid. Dat komt overeen met wat Peter Voser, CEO van Shell,  eerder in Touw schreef. Zoals we gezien hebben wordt de huidige trend van twee graden CO2 uitstoot overschreden als we niets doen (en dat is kennelijk wat Shell verwacht – een derde scenario voor krachtig ingrijpen is niet uitgewerkt). “Als we niets doen is het aan ons om daar iets aan te doen” zegt Peter Voser in genoemd artikel. Maar als je dan analyseert wat hij concreet aandraagt blijft het akelig stil.  “Je zou verwachten dat Shell daarover stevige ideeën heeft,” zegt Wim Turkenburg in Trouw 26-2-2012). Over vergaande energiebesparing bijvoorbeeld, over de opslag van energie, over investeringen in electriciteits netwerken, over opslag van CO2, over een veel zwaardere belasting op CO2 tot ten minste € 50 per ton, over onderzoeksinspanningen op het gebied van duurzame energie. Het is simpel: Shell kijkt naar de overheid die het maar moet oplossen.

Shells tweede gezicht is dus een pokerface. Aan de buitenkant kun je niet zien wat er in de hoofden van Shell omgaat; en dat lijkt wel: business as usual. Daarom hoeft het ook niet te verbazen dat Shells derde gezicht weinig duurzaamheid uitstraalt. Van boren op de Noordpool wordt onder druk  van de publieke opinie en technische probelemen even afgezien, maar slechts voor een jaar. De oliewinning uit teerzanden en de gaswinning uit schalie gaan onverminderd door, met alle schade voor het milieu (lokaal en mondiaal) van dien. En zo voort en zo verder.

Nu kan ter verdediging van het management van Shell wel het een en ander aangevoerd worden. Ten eerste: Shell is in de kern een mijnbouwonderneming. Het winnen, raffineren en verkopen van olie is hun kernactiviteit. Het bedrijf is gebouwd rondom olie. Alle maatregelen gericht op werkelijke duurzaamheid zouden erop gericht zijn om de rol van olie (en gas) te verkleinen, en dan vraag je nogal wat. Het zou betekenen dat je beleid erop gericht is om de kern van je bedrijf af te bouwen, en in feite een geheel nieuwe onderneming te starten. Het is eerder gedaan, maar makkelijk is het niet.

Ten tweede: het management voelt altijd de hete adem van de aandeelhouders in zijn nek. Die willen winst zien, liefst vandaag, morgen en overmorgen. De lange termijn interesseert ze daarbij niet zozeer. Het is vooral daarom, dat Shell pleit voor overheidsmaatregelen: dan staat het management sterk tegenover aandeelhouders: ze worden gedwongen duurzamer te werken. En ten derde, het is mij uit persoonlijke mededelingen bekend dat er binnen Shell, ook op hoge posities, mensen rondlopen die wel degelijk streven naar een duurzamer beleid. Maar ook voor hen: het is een taai ongerief. Shell is als een van zijn megatankers: je verandert niet makkelijk van koers.

Wat kunnen wij, wat kan jij met deze wetenschap? Ik zou zeggen: neem er kennis van en laat het tot je doordringen. Beperk je daarbij niet alleen tot Shell, maar kijk ook naar andere bedrijven en naar de overheid. En blijf kijken (zonder te oordelen)! Zien is handelen. Het is niet aan mij je voor te schrijven wat te doen. Je innerlijke gids zal het je vertellen.

(Ik ben voor dit artikel schatplichtig aan Joep Engels en Wim Turkenburg in Trouw, 26-2-2013)