Voor het concert van ons koor (Bach’s Matthäus Passion op Palmzondag – wordt zeer de moeite waard!) zond ik onlangs een mail rond in mijn netwerk, waarbij ik de geadresseerden per ongeluk cc in plaats van bcc verstuurde. Terecht werd ik daarvoor op de vingers getikt. Ook de leden van ons  koor mail ik als secretaris bcc. Maar eigenlijk doet het er niets toe. De Groene Amsterdammer had vorige week een bijlage over internetpolitiek. De conclusie van alle artikelen daarin laat zich in enkele punten samenvatten:

1. Alles op internet is in principe openbaar. Ook op beveiligde sites kan iedereen met een beetje computerverstand makkelijk inbreken. Of het nu gaat om medische gegevens, politieke voorkeuren, consumentengedrag, of wat dan ook, iedereen kan er in principe bij. Je zit al in de cloud, zelfs als je je gegevens niet in de cloud opslaat. Beveiliging is altijd ontoereikend, nog afgezien van het feit dat er altijd personen en instanties zijn die de regels zullen overtreden, zoals recentelijk apothekers medische gegevens hebben verschaft aan farmaceutische  bedrijven.  Zo zal het slechts een kwestie van tijd zijn als medische gegeven verstrekt worden aan verzekeringsmaatschappijen (ondanks het medisch beroepsgeheim). Dit is een willekeurig voorbeeld, maar dergelijke dingen komen algemeen voor. Ik zeg altijd, waar een regel is, is ook een overtreding – dat zit in de aard van het beestje mens.

2. Zowel overheid als het bedrijfsleven zullen alles doen om hun kennis over en  invloed op de burger resp. de consument te vergroten. Daarom is de overheid ook niet geïnteresseerd in wetgeving die het gebruik van internet aan banden legt. Maar zelfs als die wetten er zouden komen, dan zullen ze niet gehandhaafd worden. Deels omdat men dat niet wil, deels omdat dat ook niet kan.

3. Als individuen of groepen de activiteiten van overheden en het bedrijfsleven op internet aan de kaak stellen, door werkwijzen en gegevens openbaar te maken, dan worden ze beschouwd als criminelen, die jarenlange (soms zelf levenslange) straffen boven het hoofd hangen. Bovendien wordt het onmogelijk die personen financieel te steunen, omdat ze drastisch afgesloten worden van alle betaalsystemen: banken, Google, Apple, Microsoft, Paypal, Ideal, en zo meer. Je zou ze ook niet cash kunnen betalen, omdat ze juridisch worden vervolgd en dus onzichtbaar moeten blijven. Dit is bijvoorbeeld WikiLeaks overkomen. Dus vergeet degelijke onderzoeksjournalistiek of transparantie.

Intussen neemt het aantal zaken waarin je door je Wifisignaal gespot wordt hand over hand toe (Dixons, Mycom, iCentre; zie column van Bas Heijne in NRC/Handelsblad van afgelopen weekend). Hoezo privacy?

Wij zijn dus helmaal in de ban geraakt van het systeem. Dat was al vergaand zo voordat internet er was. Denk bijvoorbeeld aan de beroemde roman van Kafka, Het Proces, waarin de hoofdpersoon Josef K verstrikt raakt in de bureaucratie (is ons dat niet allemaal al op kleine schaal wel eens overkomen?). De samenleving is een complex systemisch weefsel dat we eigenlijk niet meer kunnen beheersen, laat staan veranderen, maar waar we allemaal de invloed van ondergaan. Is dit erg? Dit is eigenlijk een academische vraag, want we kunnen er feitelijk niets meer aan doen. We zijn veel te afhankelijk geworden van het systeem voor ons comfort en onze welvaart. En zolang we niet ten onrechte beschuldigd worden van een misdaad die we niet begaan hebben, of geweigerd worden door een verzekeringsmaatschappij of bij een sollicitatie op grond van geheime (medische) gegevens hebben we er weinig last van.

Ten dele kun je het ook positief bekijken. Nu er niets meer verborgen kan blijven is er op materieel gebied iets gerealiseerd dat op geestelijk gebied allang bestond. Geestelijk staan we al lang in open verbinding met elkaar. Teilhard de Chardin wees daar al op: we maken allen deel uit van de noösfeer: het web van kennis en weten dat de gehele aarde omspant. Het grote bewustzijnsweb dat we Chaia kunnen noemen. En ook tot die noösfeer kon je altijd al toegang verkrijgen, als je de sleutel kent. En ook vanuit die noösfeer kunnen mensen dingen van elkaar te weten komen die je liever voor je zou willen houden en elkaar manipuleren en gebruiken, door brainwashing, subtiele verleidingsmethoden ( reclame, demagogie), telepathie en magie.

Internet is de materiële neerslag van de noösfeer. Het is de ultieme eenwording van ons allen, en heeft de mogelijkheid in zich om ons bewust te worden van het feit dat we allemaal één zijn. Zoals Peter Russell dat al eens formuleerde: we zijn één ‘global brain’. Dit eenheidsbewustzijn hebben we broodnodig, als we de transitie willen doormaken van onze huidige wereld, waarin uiteindelijk alles spaak loopt, naar een nieuwe waardige wereld waarin we op een humane manier met elkaar en de natuur omgaan.

Maar die nutige werking zal het internet alleen vervullen als misbruik en manipulatie binnen de perken blijven. Manipulatie, controle, machtsmisbruik en uitbuiting zijn altijd al bedreigingen geweest voor een waardige wereld. Er is dus niets nieuws onder de zon, al worden onze mogelijkheden steeds groter, zowel ten goede als ten kwade. Aan ons de keus.