Echt – voor vier jaar de laatste keer.

De wereld is verslaafd aan voetbal, omdat het de ultieme metafoor is voor de tijd waarin we leven: voor het leven zelf. (David Winner in NRC/Handelsblad, 28 juni 2014). We moeten nu dus afkicken – en dat valt niks mee, al is het ook wel weer een opluchting, zoals we opgelucht zijn na iedere verslaving waarvan we afkicken. Maar om mezelf bij dit afkicken te helpen, hier nog enkele afsluitende opmerkingen

In de eerste plaats over Studio Brasil, het begeleidende programma van de NOS. Als ik ergens aan verslaafd raakte, dan was het daaraan. Wat een goede televisie! Alle lof voor de samenstellers, en voor hun keuze van de gasten. Alle lof ook voor Henri Schut. Eindelijk eens een presentator met een prettige uitstraling en geen spoor van opgefokt ego (al moet ik zeggen: Tom Egberts en Jack van Gelder komen ook een heel eind). En wat heb ik genoten van de prachtige muziek van Milow. En tenslotte: wat een vondst om er een huiskamer van te maken. Dit was echt samen voor de buis – zoals u merkt is enige nostalgie mij niet vreemd. Volgens mij vond er in dit team ook een echt groepsvormingsproces plaats, parallel aan dat bij de spelers. Zij zullen ook wel met weemoed afscheid nemen van hun dagelijkse gezellige samenzijn.

“In termen van populariteit en verafgoding heeft voetbal de film verdrongen. En popmuziek. En literatuur. Geen van die cultuuruitingen brengt complete volksstammen op de been als het wereld kampioenschap voetbal.” (David Winner – what’s in a name). We moeten niet onderschatten wat dit doet voor de stemming van een land, en welke gevolgen dat heeft. Is het toeval dat toen de Duitse amateurvoetballers in de finale van 1954 de veel betere geachte Hongaren versloegen tegelijkertijd het ‘Wirtschaftswunder’ op gang kwam? Is het toeval dat ‘ons’ dramatische verlies in 2001 onder leiding van Van Gaal, tegen de Ieren) voorafging aan de opkomst en moord op Fortuyn, en de ontreddering die dat teweeg heeft gebracht?

Er is nog veel meer over te vertellen (lees voor de somma van € 0,29 het genoemde artikel van David Winner, https://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/juni/28/universeel-drama-rond-een-bal-1395971), maar ik laat het hierbij.

Als het zo is, dat voetbal de stemming in een land kan beïnvloeden, en daarmee de hele gang van zaken, dan rijst er een interessante vraag: hoe kunnen we voetbal inschakelen om de grote problemen van deze tijd aan te pakken: oorlog, armoede, de ecologische en economische problemen? Ik las dezer dagen een open brief aan Robben, waarin hij gevraagd werd zich in te zetten voor diegenen die slachtoffer zijn  van de gaswinning in zijn geboortedorp Bedum (en omstreken). Tja, zoals er ambassadeurs zijn van NGO’s, zo zijn er misschien onder voetballers ook wel pleitbezorgers te vinden voor een maatschappelijk verantwoorder politiek (zonder in partijpolitiek te vervallen). Een schone taak voor hen die toegang hebben tot voetballers. En voor ons?

Vooruit dan . . . voor een keertje nog: over voetbal.

Over de wedstrijd van (eer)gisteren: volgens mij heeft het beste team gewonnen. Schneider was een andere mening toegedaan (maar hij speelde niet al te goed); Vlaar daarentegen was het met me eens (maar die speelde dan ook geweldig, en had dus verder geen excuses nodig). De teams ontliepen elkaar niet veel, maar over de hele wedstrijd gezien waren er meer goede passes (goed geplaatst, en prachtig aangenomen) van de Argentijnen dan van de Nederlanders. Vooral Kuyt en Schneider hadden toch wel erg veel missers, en de balaanname was ook niet al te best als de pass wel goed was. Alleen in de twee fasen dat Nederland wel goed speelde (in de tweede helft en in de verlenging), ging het beter.

Ik was dus wel teleurgesteld na afloop van de wedstrijd, maar niet zo verslagen als vele anderen, onder wie een goede vriend, van wie ik dat nu niet zo verwacht had. Wonderlijk wat voetbal met ons kan doen. . .

Er zijn wel een paar interessante observaties achteraf te maken. In de eerste plaatse was ik verbaasd over al die commentatoren (Bert van Marwijk, Ronald de Boer,  Jan en Youri Mulder, Pierre van Hooijdonk, Co Adriaanse) die allemaal zeiden: ‘dat moeten we wel kunnen winnen’, en er ook vrij zeker van waren dat we zouden winnen. Ik begreep daar niets van, want ik was daar zelf allerminst van overtuigd. Die mening deelde ik overigens met Van Gaal, die daar ook niet zeker van was, en met Hugo Borst, die als enige een afloop met strafschoppen voorspelde.

In mijn vorige blog heb ik Van Gaal zeer bewonderd vanwege zijn superieure leiderschap. Sindsdien las ik een artikel in de De Groene van 3 juli j.l., waarin de stelling werd behandeld van Lord Acton: “Macht corrumpeert, en absolute macht corrumpeert absoluut (1887)”. Deze stelling wordt in dat artikel geadstrueerd met vele voorbeelden (onder andere Blair, George W Bush en Berlusconi), maar of de stelling altijd opgaat blijft onzeker. Ik pleeg die stelling vaak te parafraseren als: succes is de grootste bedreiging voor een leider. Het kan veroorzaken dat de leider gaat lijden aan zelfoverschatting, ontoegankelijk wordt voor kritiek en daarmee zijn flexibiliteit verliest. Zou dat ook met Van Gaal gebeurd zijn? Hoe is het anders te verklaren dat deze meester-strateeg in deze wedstrijd tegen Argentinië niet minder dan vijf cruciale strategische fouten maakte? (waarover ik overigens  niets heb gelezen en gehoord in de nabeschouwingen – ook al weer zo vreemd). U gelooft me niet? Hier komen ze:

Een: waarom laat je Nigel de Jong spelen, als je weet dat je een grote kans loopt die te moeten wisselen, en je prima vervangers voor hem hebt, met name Clasie? Waarom spaar je hem niet voor een eventuele finale, en houd je een wisselmogelijkheid over?

Twee: waarom laat je Van Persie spelen, die niet helemaal in goede doen is na een griepje (en toch al niet zo geweldig speelt), terwijl je de kans loopt hem te moeten wisselen, en je niet minder dan drie uitstekende vervangers voor hem hebt, te weten Huntelaar, Depay en Lens? Waarom spaar je hem niet voor een eventuele finale, en houd je een wisselmogelijkheid over?

Drie: waarom wissel je Van Persie, terwijl je weet dat je daarmee je beste keeper voor de strafschoppen niet meer kunt inzetten, en je weet dat er een vrij grote kans  is dat zelfs na deze wissel het karwei niet in de beschikbare speeltijd geklaard kan worden?

Vier: waarom laat je de strafschoppen serie beginnen met de minst ervaren schutter? Als het zo is, dat geen van de specialisten als eerste een strafschop wilde nemen hoe komt het dan dat je gezag niet kon laten gelden (op een stimulerende manier)?

Vijf, hoe kan het bestaan dat Cillesen niet op de hoogte was van het feit dat Messi de laatste tijd altijd rechts van de keeper (voor hem dus links) inschiet? Deze informatie was volgens Hugo Borst bekend en aan Oranje meegedeeld. Heeft Hoek dat niet doorgegeven aan Cillesen? Of was er een communicatiestoornis tussen Van Gaal en Hoek? Of was Cillesen eigenwijs?

Maar wie weet wat er in het hoofd van Van Gaal is omgegaan – ik in elk geval niet. Ik kan dit alles niet anders uitleggen als de onrealistische verwachting – een gevolg van de eerdere successen? – dat er wel in de reguliere speeltijd gewonnen kon worden. Dit zou inderdaad gekund hebben, maar het punt is dat je dat niet zeker weet, en dus een goed plan B moet hebben (en C, voor als je achter komt te staan). Juist van Van Gaal, de meester, had ik dat verwacht. Ik neem niets terug van de lof die ik hem in mijn vorige blog heb toegezwaaid, maar zijn leiding in deze halve finale vond ik niet sterk.

Veel boosheid richt zich op Robben, die de enige kans van de wedstrijd, vlak voor het eind van de speeltijd, niet kon benutten. Maar dat vind ik niet terecht. Een wedstrijd wordt verloren of gewonnen door het hele team, zoals ze zelf steeds benadrukten. De coach en zijn staf horen daarbij. En ook de fantastische verdedigers Vlaar, De Vrij en Janmaat. Wat Vlaar betreft: het leek wel of de dagen van good old Jaap Stam weer waren teruggekeerd. Of Rinus Israels. Kortom, “we” hebben verloren, maar ik heb die avond veel moois gezien. Waarmee ik mijn beschouwingen over het voetbal maar wil afsluiten. Want wat weet ik er eigenlijk van. . .