Maandelijks archief: december 2014

Het perspectief van de politiek.

(dit blog is een vervolg op het vorige).

Natuurlijk was de poging van de Partij van de Arbeid in Nederland om te vernieuwen door het midden op te zoeken tot mislukken gedoemd. Je kunt niet vernieuwen zonder het verleden los te laten, en dat kan je niet verwachten van een Partij met een dergelijk indrukwekkend verleden. Je kunt ook niet vernieuwen zonder een radicaal nieuw perspectief, gebaseerd op een grondige analyse van wat de samenleving nodig heeft. Als je partijleiders zonder een dergelijke basis het bos in stuurt dan moeten ze wel afbranden. Dat is zowel Kok, Melkert, Bos, Cohen als Samson overkomen. Allemaal voortreffelijke, kundige mensen, die moesten opereren vanuit drijfzand. Zelf waren ze, geïnvolveerd als ze waren in de dagelijkse problematiek, ook niet in staat het ontbrekende fundament te leggen. Daaruit is ook te verklaren dat Samson niet kan waarmaken wat zijn grote voorganger Burger (en later bij de liberalen Bolkestein) wel kon: een gezicht van de partij bewaken vanuit de fractie naast, en soms zelfs tegenover, de regering waaraan ze meewerkten. Samson denkt veel te veel als bestuurder, ook al maskeert hij dat door de wijken in te gaan (Ik hoor al veertig jaar dat ‘we de wijken in moeten gaan’. Maar wat heb je daar te vertellen – dat is de vraag).

In het vorige blog heb ik laten zien dat de ‘oude’ partijen, gebaseerd op oude waarden het niet redden. Dan ligt het voor de hand om eens te kijken naar welke waarde we dan wel nodig hebben. Even leek het erop dat de waarde ‘duurzaamheid’ het zou maken, maar dat is een te technisch en inmiddels ook afgesleten begrip geworden. Maar wat zou u zeggen van de waarden ‘Eerbied’ en ‘Wijsheid’? Over ‘eerbied’ heb ik heb ik al eerder het volgende geschreven: Eerbied heeft verschillende aspecten:

Eerbied voor het leven zelf ( eenwaarde dien centraal stond voor Albert Schweitzer) .
Eerbied voor het stralend kosmisch wonder dat je zelf bent.
Eerbied voor het allerhoogste/de Allerhoogste.
Respect voor de ander, ook als die gedrag vertoont waar je helemaal niets van moet hebben (je hebt dus respect voor de ‘ziel’ van de ander).
Eerbied voor de aarde als een levend organisme (Gaia) waaruit voortvloeit de zorg voor de natuur (waar we zelf deel van uitmaken) en de omgeving. *
Tolerantie, dat wil zeggen het accepteren van verschillende waarheden en opvattingen.
Ontzag en verwondering dat alles is zoals het is, gevoel voor schoonheid.
Weten dat mijn medemensen mijn broeders en zusters zijn: broederlijke en zusterlijke liefde.

Zowel ‘eerbied’ als ‘respect’ zijn woorden die een zekere hërarchische lading kunnen krijgen in de betekenis van ‘opzien tegen’. Dat is hier uitdrukkelijk niet de bedoeling, al kan een zekere mate van ontzag wel meespelen.

Als we hierover gaan nadenken dan komt er een nieuwe maatschappijvisie naar voren, die de basis zou kunnen vormen voor een geheel nieuw partijprogramma met radicale maatschappelijke doelstellingen. We zouden hier dan de tweede waarde aan toe kunnen voegen: wijsheid (een zeker inzicht in mezelf, in mensen in het algemeen, in de samenleving, zorgvuldigheid in mijn handelen, en bovenal: een weten dat we deel uitmaken van het grotere geheel, met name de natuur. Wij zijn de natuur).

Op deze basis zou een nieuwe politieke beweging kunnen worden geïnitieerd. Die kans is destijds door D’66 gemist (te pragmatisch en te veel gericht op bestuurlijke vernieuwing, te veel vorm, te weinig inhoud), maar misschien was de tijd er ook nog niet rijp voor. De enige partij die de waarde ‘eerbied’ tot centraal thema van haar programma heeft gemaakt is de Partij voor de Dieren (eerbied voor de dieren), en tot op zekere hoogte GroenLinks (eerbied voor de natuur), maar beide partijen zitten nog te veel vast in oude structuren. **

Uit die nieuwe politieke beweging zou naar mijn mening een team als leiders naar voren moeten komen: minimaal een man en een vrouw. *** De tijd voor het individuele leiderschap is voorbij. Ik zelf ben er nu te oud voor, en destijds miste ik de wijsheid, de moed en de capaciteiten om een stap naar een dergelijke politieke beweging te zetten. Maar als de politiek de rol wil vervullen waar de wereld om schreeuwt dan zal een dergelijke radicale beweging absoluut noodzakelijk zijn. Misschien bent u wel een van de initiatiefnemers. Wie durft?

Ik wens u moed en vertrouwen in 2015.

* De idee dat de aarde opgevat moet worden als één levend organisme is het eerste verwoord door James Lovelock, in: Gaia, een nieuwe visie op de Aarde, 1979/1980. Dit idee wordt tegenwoordig op grote schaal aanvaard. Zie ook Erik van Praag, Spiritueel Leiderschap, 1996, hoofdstuk 4.

** Er is overigens al een dergelijk initiatief genomen: de Partij voor Mens en Spirit. Het is een interessante vraag waarom deze partij voorshands nog niet erg aanspreekt. Daarop weet ik het antwoord ook niet, maar wel denk ik dat de Partij aan de verkeerde kant is begonnen: met het vormen van een partij met alles erop en eraan (organisatie, programma, bestuur, ledenvergadering, deelname aan verkiezingen; kortom: een traditionele vorm). Wat allereerst nodig is is een massabeweging (zoiets als Occupy, Provo, en helemaal in het begin D’66, en de beweging rond Pim Fortuyn), waaruit het leiderschap en de structuur dan later zal kristalliseren. Ook vindt de Partij MenS nog niet de taal en de communicatiemiddelen die een grote massa aanspreken. Ze willen een partij zijn vanuit het hart, maar wat ik mis is de zichtbaarheid van de hartstocht.

*** Het man-vrouw-onderscheid is de enige reële tweedeling die je in de mensheid kunt maken, het enige echte verschil dat er tussen mensen bestaat. Alle andere (schijnbare) verschillen hebben geen wezenlijke betekenis.

Het failliet van de politiek

1 reactie

Van de politiek moeten we het niet verwachten. Dat wordt wel gezegd als we denken aan maatregelen in verband met het klimaatprobleem. Maar van wie dan wel? Het bedrijfsleven laat het over het algemeen ook aardig afweten. Enkele goedwillende CEO’s smeken de politieke juist om ingrijpende maatregelen – voor hen is dat de enige manier om de op winst beluste aandeelhouders in toom te houden. Bovendien is de politiek het enige systeem dat een wereldomvattende structuur kent, en dus ook wereldomvattende maatregelen kan nemen.

Maar inderdaad, als we naar de politiek kijken, lokaal, regionaal, landelijk en internationaal, dan is de aanblik weinig verheffend. Het recente gerommel rondom de zorgwet laat dat ook weer zien. Het ontbreekt aan leiderschap, maar ook aan visie. Nauwkeuriger gezegd: er is maar één visie actief en succesvol, en dat is de neo-liberale; het vrije marktdenken, maar die roept in toenemende mate weerstand op. Wat is er aan de hand?

Voor de Nederlandse situatie heb ik wel enig inzicht in de oorzaken van de malaise. In de Westerse wereld bestaan eigenlijk al sinds de Verlichting drie stromen in de politiek, gebaseerd op de drie waarden van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Een vierde stroming, gebaseerd op een terugverlangen naar oude waarden en structuren, het conservatisme, heeft eigenlijk weinig wortel geschoten behalve in Engeland. Alle politieke partijen kaapten één waarde, en maakten die tot het speerpunt van hun programma: vrijheid door de liberalen, gelijkheid (met daaruit voortvloeiend de idealen van emancipatie en verheffing) door de socialisten, em broederschap door de confessionele partijen.

Omstreeks de negentiger jaren (met name na de val van de muur) kon je wel zeggen dat het democratisch socialisme zijn doelstellingen in de westelijk wereld grotendeels had bereikt. Er was geen schrijnende armoede meer, de arbeiders werden niet meer uitgebuit, gezondheidszorg en onderwijs was voor iedereen toegankelijk. Dat stortte het socialisme in een crisis: wat nu? De ‘oplossing’ die men heeft gezocht is om meer naar het midden op te schuiven: een soort derde weg tussen liberalisme en socialisme in. Dat heeft echter desastreus uitgepakt om twee redenen. Ten eerste bevinden zich in het midden minder kiezers dan de socialisten dachten. Zeker na de grote crisis van 2008 hebben veel meer kiezers een voorkeur voor de extreme flanken: links (SP) of links en rechts tegelijk (PVV). Die extreme flanken voldoen ook aan de conservatieve behoefte: een nostalgisch verlangen naar hoe het vroeger was ( of men dacht dat het was).

Ten tweede bleek een beweging naar het midden te leiden tot een compromis op een compromis. Door eerst al water te doen in de wijn van de eigen socialistische idealen en vervolgens te regeren met midden-partijen als het CDA of D’66, of een rechtse partij als de VVD moesten die toch al verwaterde idealen verder worden afgezwakt. Het resultaat is een soort slap aftreksel dat aan niemand meer valt uit te leggen.

De liberalen hadden intussen veel minder last van de malaise van het midden, omdat ze consequent voor een rechtse, neo-liberale koers hadden gekozen. Al kan wel gezegd worden, dat ook zij bedreigd worden, ook al om twee redenen. Één: ze zijn niet groot genoeg om alleen te regeren, en moeten dus ook compromissen sluiten, waardoor ze bedreigd worden door de rechterflank. En twee: sinds 2008 wordt in toenemende mate duidelijk dat hun ideologie, het neo-liberalisme leidt tot grote ongelijkheid in de samenleving, en bovendien geen oplossing beidt voor de grote economische en ecologische problemen van deze tijd. Het werkt dus niet.

En de Christenen? Voor een deel zijn ze de lachende derden. Maar hun natuurlijke afkeer van het socialisme (hun broederschaps-ideaal staat in directe concurrentie met het socialistische ideaal van solidariteit) drijft hen in de armen van de liberalen. En dat wordt ze door een deel van hun achterban niet in dank afgenomen. Bovendien ontvalt hen een natuurlijk basis: de christelijke kerk, die immers leegloopt.

Zo zijn dus alle grote stromingen uit het recente verleden in de problemen gekomen. Voor zover ik kan zien zijn in het Westerse buitenland, zelfs in Amerika, analoge processen aan de gang. De politiek is dus lamgeslagen, en toch moeten we het daarvan hebben. Hoe nu verder? Hoe bereiken we vrede op aarde?

Ik had dit blog eigenlijk voor kerstmis willen plaatsen – ik had het ook al klaar maar ben vergeten het te publiceren en daarna ging ik op vakantie. Maar beter laat dan nooit. Om het jaar niet al te somber te eindigen komt mijn volgende blog morgen al. Daarin zal ik een perspectief voor het nieuwe jaar schetsen.

(De analyses in dit blog zijn mede gebaseerd op een artikel van Merijn Oudenampsen in De Groene Amsterdammer van 27 november j.l.)

Huisartsen: mond houden! Tekenen bij het kruisje!

1 reactie

Ik was vanmorgen bij mijn huisarts – geen ernstig probleem, ik ben goed gezond, dank u – en toen hoorde ik dat de Autoriteit Financiële Markten de huisartsen verboden heeft verder te gaan met hun besloten website. Op die website konden de huisartsen onderling overleggen over medische, maar ook over organisatorische en financiële problemen. En om dit laatste ging het natuurlijk. De huisartsen waren middels hun website potentieel in staat één lijn te trekken tegenover de zorgverzekeraars, die vanuit hun grote conglomeraten immers in staat zijn de individuele huisartsen met hun zorgcontracten hun wil op te leggen (tekenen bij het kruisje). Maar onderling overleg over hoe je je hier tegenover te weer kan stellen is in dit land niet toegestaan: kartelvorming!!!

Zo is dan elke individuele huisarts overgeleverd aan vier machtige zorgconglomeraten. Dat hebben we in dit land dus prettig geregeld.

Nu weet ik wel dat er in het verleden wel beroepsgroepen zijn geweest (de notarissen waren een berucht voorbeeld) die door onderlinge afspraken hun wil aan de consument hebben opgelegd, maar die stonden niet tegenover het grootkapitaal en hadden in feite een onafhankelijke monopoliepositie, beschermd door hun wettelijke functie. Dat daaraan paal en perk is gesteld is toe te juichen. Maar het wangedrocht dat daar nu uit te voorschijn is gekomen zou niemand natuurlijk moeten willen. Of wil de politiek dat soms wel?

Volgend blog verder over ‘ de politiek’.

Dom of amoreel?

1 reactie

Volgens de beroemde bioloog Edward Wilson kan de wetenschap niet zonder de geesteswetenschappen. De wetenschap maakt zoveel mogelijk dat we voortdurend voor ethische vragen worden gesteld. Dit geldt op het gebied van de bio-technologie (ons voedsel, onze gezondheid, de medische wetenschap), op het gebied van kunstmatige intelligentie, op het gebied van robotisering, op het gebied van de monopolisering van ons dagelijks leven door Amazon, Google en Apple, en zo voorts en zo verder. Als we in die ontwikkeling niet collectief stelling nemen dan zal uiteindelijk blijken dat we onze ethische keuzevrijheid uit handen hebben gegeven.

Daarom is Edward Wilson van mening dat alle studenten filosofie als bijvak zouden moeten volgen: “Het bestuderen van de relatie tussen wetenschap – en techniek, EvP – en de geesteswetenschappen zou de kern van alle onderwijs moeten zijn.” Let wel: dit zegt een natuurwetenschapper! Ik zou persoonlijk nog een stap verder willen gaan: het reflecteren op ons eigen innerlijk en de relatie van onszelf met de wereld om ons heen zou de kern moeten zijn van ons onderwijs.

Zaterdag was ik op de kunstveiling voor de Hope Flowers School voor vredesonderwijs in Bethlehem – opbrengst € 8000 netto en een bijzonder leuke middag; de wegblijvers hadden ongelijk! – die in feite volgens dit principe functioneert. Ik sprak op die veiling een student die me wist te vertellen dat de Erasmus universiteit een wereldnaam heeft op het gebied van Master studies voor buitenlandse studenten, vanwege de uitwekende verhouding tussen de kwaliteit van het onderwijs en wat je daarvoor moet betalen (een derde van wat je voor dergelijke studies in Amerika, Engeland of Zwitserland betaalt). Deze universiteit heft binnenkort de faculteit filosofie op. Vanwege te weinig studenten? Nee, vanwege het feit dat te veel studenten dit vak als bijvak nemen en de overheid daar niet voor betaalt. Bizar. En in het licht van het bovenstaande, stupide en schandalig, om de woorden van Bas Heijne te citeren*. Je vraagt je af: zijn onze leiders nu zo dom, of hebben ze geen geweten? U mag het zeggen. In het algemeen heeft de Nederlandse politiek een rijke historie in het afschaffen van regelingen en instituties die succesvol zijn omdat ze succesvol zijn – want dan gaan ze te veel geld kosten. Dit model exporteren we zelfs: want nu gaat Timmermans in Europa de meest succesvolle regels op het gebied van milieu en klimaat afschaffen! Waarin een klein land voorop kan lopen !!!

Ik zal in het volgende blog nader ingaan op de functie van de politiek in onze samenleving.

* Bron voor deze blog: Bas Heijne in NRC/ Handelsblad (13 december)

Schoonheid overwint alles.

Geef een reactie

In mijn blog van drie november zei ik dat een van de dingen die we kunnen doen om te komen tot een waardige wereld het zoeken en scheppen van schoonheid is. Ik maakte de afgelopen dagen een aantal voorbeelden daarvan mee.

In de eerste plaats zong ik mee met de Vespers van Rachmaninoff bij het Nederlands Concertkoor. Dat is een schitterend werk, dat mooi door het koor werd uitgevoerd. Een heerlijke ervaring. Vele luisteraars waren onder de indruk en werden geraakt, soms zelfs tot tranen toe. Een reactie van een van hen: “Bedankt voor het sublieme concert. Staat de menselijke stem het Absolute niet het meest nabij?”

Van heel andere orde was de voorstelling van Mylou Frencken en Pieter Tiddens: de Rouw Revue, oftewel, Hoe besta je na? Ik vond het een schitterende voorstelling. Bijzonder was de balans tussen humor en ernst, ontroering en bijtende spot. Een aantal scenes staan op mijn netvlies gegrift, werkelijk prachtig. Dat is voor mij ook pure schoonheid.

Verder las ik in De Groene Amsterdammer een reportage over Marjan Minnsesma, de directeur van Urgenda. Zij ziet zonder omwegen de klimaatproblematiek waar we voor staan onder ogen en verdoezelt niets. Citaat: ” Ze herhaalt nu al jaren dat we met een rotvaart op een ravijn afrijden, maar onze voet nog niet eens op de rem hebben. Het is een delicate balans, in hoeverre je mensen bang moet maken en ze moet inspireren. Ze gelooft nog steeds dat we de omslag kunnen maken, ze wil niet cynisch worden. Maar ze heeft wel steeds meer haast.” Ze laat ze zich niet uit het veld slaan door alle tegenslagen die ze al heeft moeten incasseren. Ik vind haar werkkracht, maar vooral ook haar veerkracht indrukwekkend. Dat iemand haar hele leven in dienst stelt van de overleving van de mensheid is voor mij een uiting van liefde. Je moet de mensheid dan wel lief hebben – wat zou het je anders kunnen schelen?

Dit zijn drie verschillende ervaringen die ik alle drie ervaar als het scheppen van schoonheid. Zo lang wij mensen nog deze creatieve kracht ten toon spreiden geloof ik niet in de ondergang van de mensheid. We zullen het heel moeilijk krijgen, maar pulchritudo vincit omnia (schoonheid overwint alles).

I am on the edge of entering te Northern Gate.

1 reactie

When we are born we enter life through the Eastern Gate. After conception we are transforming, from cells to embryo, than from embryo to child. The biggest transformation happens just after birth, when we start breathing and become basically independent from the mother. The sun is rising. We start living and learning to live in this world. This period is continuing until we are 25.

Then we enter a next phase, going through the Southern Gate. The sun is now in mid-sky. In my life this period started after the last test of the earlier period: my masters degree at the university. I was 25 years at that moment. Then I, and we in general, start creating a family and start our livelihood (of course this is quite a bit earlier for some people), and are integrating in society as a whole (a proces for which of course the fundament already was laid in the East). We physically and psychologically leave our parents’ home behind.

Then, at 50, we enter the Western Gate. Besides of making a livelihood we now start giving without asking for a return. This is a time for voluntary work and for developing the unique talents you want (and are meant to ) to give to the world. Before entering this gate I had to pass a few tests, as there were: leaving a cult, going through a process of cancer (I was blessed to be healed completely), and being trained and initiated as an ‘Essential Peacemaking/Men and Women’ facilitator. Also I left my marriage and broke up my nuclear family (two kids already left or were leaving home). At 53 I di a new test: a wilderness quest, being just by myself in the wilderness for ten days. The sun was coming down, but a completely new future laid ahead of me. All over the world I together with a female friend delivered workshops Essential Paecemaking, and I supported the Hope Flowers School in Bethlehem and coached an ecovillage in Russia.

And now I am becoming 75 and on the edge of passing thorough the Northern Gate. The sun is setting, and the light is fading. In the darkness it is time for again going inside. In order to pass the gate I let go of all my positions in society: committee memberships, teacher, fundraiser, including all the feelings of importance and status that came with it. I shall enter the void. It feels very good, although there are also feeling of apprehension and melancholy. ‘Partir c’est mourir un peu’. Living is continuously dying, as my teacher Stan Keleman taught me ages ago. So for me melancholy is part of life. Dying however is a necessary condition for a new beginning. What will rise out of the void of the future? I am looking forward to it.

The above model is from Zenmaster Hakuin (Four ways of knowing), and related with the Shamanistic Medicine Wheel. It describes a lifelong way of initiations, the gates being the moneys of initiation. (At the Eastern Gate the parents are doing that: baptizing, name giving, etc.) Food for thought and reflection.

(I apologize for mistakes in my English. Blogs are cursory – not stuff for correction by a native speaker).