Maandelijks archief: maart 2019

Een grondwettelijke vorm van landjepik*).

Vandaag een voor de afwisseling een puzzeltje. Onderstaand ziet u een symbolische afbeelding van een regio, met daarin 64 gemeenten. De kiezers in de groene gemeenten (36, cirkels) kiezen in meerderheid voor een radicaal klimaatbeleid. De kiezers in de zwarte gemeenten (28, vierkanten) zijn daar echter mordicus tegen. Deze regio mag vier vertegenwoordigers afvaardigen en moet volgens de wet verdeeld worden in vier kleinere districten, die allen even groot moeten zijn. De opdracht is uit te puzzelen hoe u dat zo kan doen, dat de zwarte gemeenten drie vertegenwoordigers en de groene gemeenten er maar 1 mogen afvaardigen. Als enige restrictie geldt dat de districten aaneengesloten gebieden moeten blijven. Het is een districtenstelsel; dus de ‘winner takes all’.

Als u dit puzzeltje heeft opgelost weet u hoe in de Verenigde Staten ‘gerrymandering’ werkt: het zo indelen van kiesdistricten dat de partij die aan de macht is altijd wint, ongeacht het aantal werkelijk uitgebrachte stemmen. Waarom heet dit ‘gerrymandering’? Omdat de eerste partijleider die dit toepaste (in 1812!) Gerry heette, en de resulterende kaart van de kiesdistricten wel wat leek op een salamander.

Er is nog een manier waarop de machthebbers de verkiezingen kunnen beïnvloeden: door maecenassen te vinden die miljoenen schenken, waarmee televisiezendtijd kan worden gekocht waarin de tegenstander zwart wordt gemaakt, soms op bijzonder smerige wijze, en niet ondersteund door feiten. De geldverschaffers doen dat graag want ze kopen op die manier politieke invloed. Transparantie van deze giften, openbaarheid van de bronnen, wordt in de VS door de rechterlijke macht wel aanbevolen, maar is niet verplicht.

Deze oneerlijkheid van het kiesstelsel heeft twee belangrijke gevolgen: de abrupte opkomst van massabewegingen, voorshands vooral ter rechterzijde (Tea Party, Trump), leidend tot het verdwijnen van het gematigde midden ten faveure van de extreme bewegingen, en een grote boosheid en vervreemding bij de kiezers, die zich niet gehoord en gezien voelen.

Amerika zou Amerika niet zijn als er niet ook een tegenbeweging op gang zou komen. Twee derde van de bevolking is volgens opiniepeilingen voor herzien van het kiesstelsel. Interessant: daar moet dus ook een groot aantel kiezers van Trump tussen zitten! Protestbewegingen zoals We The People, Outlaw Dirty Money en Citizens United strijden voor een eerlijk kiesstelsel. Zij boeken bescheiden successen, waarschijnlijk wordt ‘gerrymandering’ binnenkort wettelijk aan banden gelegd, eerst in afzonderlijke staten, daarna federaal.

We zien dat het districtenstelsel zo zijn nadelen heeft, waarvan het belangrijkste de extreme polarisatie is; het uiteenvallen in twee partijen. Zo bezien is de veelkleurigheid van het Nederlandse politieke spectrum zo gek nog niet. Ik zie Baudet c.s. niet zo gauw de absolute meerderheid halen, al ‘bezit’ hij nu de grootste partij (14 % van de stemmen). En bovendien: in Nederland gebeurt alles later. Maar toch lijkt me dat het goed is aandacht gegeven aan wat er in Amerika gebeurt, al is het alleen maar omdat Amerika nog steeds een grote macht is in de wereld. En ook omdat het niet de eerste keer zou zijn dat we slechte gewoonnten van Amerika overnemen. Opgepast dus!

*) Met dank aan Laila Frank van De Groene

De heilige letter K; kolder in de polder.

Geef een reactie

Brief, Letter K, K, Initialen, Lettertype, Alphabet

Enige decennia geleden stond de letter ‘K’ voor een taboe: kanker. In vele kringen durfde men dat beestje niet bij de naam te noemen, en sprak over ‘K’ als men over die ziekte sprak: – hij/zij heeft ‘K’. Weet u het nog?

Een modern taboe dat met de letter ‘K’ kan worden aangeduid is ‘klimaat’ of ‘klimaatverandering’ – zie de uitslag van de verkiezingen (FvD). Volgens sommigen bestaat klimaatverandering niet, volgens anderen wordt het niet door de mens veroorzaakt, voor weer anderen zijn de gevolgen niet zo ernstig, voor weer anderen moet je er geen aandacht aan geven en er vooral niet over praten (dat verstoort de gemoedsrust), en voor een steeds toenemende groep verandert het taboe in zijn tegendeel: een verschijnsel dat je juist uit de taboesfeer moet halen en de volle aandacht moet geven.

Tegenwoordig staat de letter ‘K’ ook voor een aantal andere taboe’s, maar in tegenstelling tot kanker gaat het nu over heilige zaken, die beslist niet bedreigd mogen worden. Ik noem er een paar. In de eerste plaats ‘koeien’. Men denkt wel eens dat die alleen heilig zijn in India, maar als je de weerstand tegen een duurzaam landbouwbeleid ziet, dan lijkt het wel of de koeien hier ook heilig zijn.

Aansluitend daarop ‘kiloknaller’. Eveneens een heilig begrip, dat enigszins in tegenstelling staat tot het vorige. Maar nog veel heiliger is ‘koopkracht’. Dat is zo’n heilige zaak dat het een verantwoord overheidsbeleid ten aanzien van de verdeling van de welvaart, de zorg, het onderwijs, de rechtsstaat (politie en justitie), defensie, waterstaat, en natuurlijk het klimaat in de weg staat.

Maar het allerheiligste begrip in deze tijd is toch wel het begrip ‘kapitaal’. Zoals Marx al zei: kapitaal is de nieuwe God. Maar tegenwoordig geen opium voor het volk, maar voor diegenen die het in overvloed bezitten. Ik denk dat het voor velen (niet allen) van hen verslavend werkt: als je het eenmaal hebt wil je er steeds meer van en doe je er niet zo makkelijk afstand van.

Om met Marx te spreken: Kapitaal is geld, kapitaal is koopwaar. Door waarde te zijn, heeft het de mysterieuze mogelijkheid verkregen om waarde aan zichzelf toe te voegen. Het brengt levend resultaat voort of, in het minste geval, legt gouden eieren. Het is dus te zien als een levend organisme – misschien is dat de reden waarom we er met zoveel respect mee omgaan. Food for thought!

Over het verband tussen (openbaar) vervoer en cookies.

1 reactie

Ibrahim Issa, directeur van de Hope Flowers School in Betlehem, is in Nederland. Zondag a.s. om 14.30 uur geeft hij een presentatie in “Jungle Amsterdam”, 2e van Swindenstraat 26, gevolgd door een gedachtenwisseling. Iedereen is daar van harte welkom. Een unieke kans om meer van dit bijzondere project, dat in zijn voortbestaan bedreigd wordt, te weten te komen. Vooraanmelding is niet noodzakelijk, maar in verband met catering wordt dat wel op prijs gesteld: anne.veldhuizen@hetnet.nl

Onlangs was ik op een bijeenkomst in Pakhuis De Zwijger over het (openbaar) vervoer in en om Amsterdam. (terzijde: wat is dit Pakhuis De Zwijger in een paar jaar prachtig ontwikkeld tot een bijzonder succesvol debat – en informatiecentrum. Hulde!) Bijzonder interessant om te horen wat er in de toekomst allemaal gaat veranderen, als het aan de gemeente en betrokken partijen ligt. Uitbreiding van het metronet (er lagen drie plannen op tafel, waaronder verlenging van de NZ-lijn naar Schiphol), op grote schaal invoeren van elektrisch rijden en van deelauto’s (ook elektrisch), een verbouwing van alle stations in Amsterdam (ook de recentelijk verbouwde!), een totale reconstructie van de vervoerssituatie bij Station Zuid, enzovoort en zo verder.

Opvallend was dat de woorden ‘energie’ en ‘klimaat’ in de presentaties en discussies volledig ontbraken. Kennelijk werd er van uitgaan dat de economie zal blijven groeien en het verder gewoon business as usual zal zijn. Wat al deze infrastructurele werken aan extra CO2 uitstoot betekenen, kwam niet aan de orde. En voor wat betreft de exploitatie: Op mysterieuze wijze was alle benodigde energie elektrische energie geworden, maar over hoe die op een dergelijke schaal op middellange termijn duurzaam kon worden geproduceerd werd niet gesproken. Evenmin kwam ter sprake hoe deze giga ontwikkelingen eigenlijk gefinancierd konden en moesten worden. Zou daar wel over nagedacht zijn?

Toen ik me daarover eens nader wilde oriënteren stuitte ik op een merkwaardig probleem. Alle websites die me ter zake zouden hebben kunnen informeren – en die zijn er in overvloed – namen aan dat ik akkoord ging met hun toepassing van cookies. Ik dacht altijd, dat je kon kiezen of, en zo ja welke, cookies voor je acceptabel zijn. Dat staat volgens mij zelfs in de wet. Maar daar is geen sprake van, Meer en meer websites melden wel dat ze cookies gebruiken, maar geven je geen enkele kans om daar al dan niet (gedeeltelijk) mee in te stemmen. Natuurlijk hoef je niet akkoord te gaan, maar dan blijft die website voor jou een gesloten boek.

Omdat ik geen zin had mijn hebben houden aan de gezochte websites uit te leveren, bleef me niets anders over dan me dan maar niet op de hoogte te stellen. Vandaar dat ik u op bovenstaande vragen over energie en kosten het antwoord schuldig moet blijven. Maar dat het om miljarden gaat, waarschijnlijk aanzienlijk meer dan de 1,5 á 2 miljard die het klimaatakkoord per jaar gaat kosten lijkt wel zeker. (Alleen al de aanleg van de NZ-lijn kostte gedurende een periode van 15 jaar 200 miljoen per jaar!) En dat alleen voor de regio Amsterdam! De regio’s Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Eindhoven en de provincies laat ik dan nog buiten beschouwing.

En dat riep weer een andere vraag bij me op. Er is veel meer geld nodig voor de zorg, voor het onderwijs, voor defensie, voor de waterstaat, voor het verkleinen van de welvaartsverschillen, en ja, ook voor het klimaat (het huidige klimaatakkoord blijkt onvoldoende voor de het behalen van de doelstellingen). Maar volgens mij wil de gemiddelde burger daar niet voor dokken. (hoewel. . . als daar een inspirerende visie van de overheid tegenover staat, wie weet wat er dan mogelijk is. . . ?) Volgende week ga ik het met u hebben over de heilige letter K.

The grumpy old man.

1 reactie

Ibrahim Issa, directeur van de Hope Flowers School in Betlehem, komt naar Nederland. Zie op Facebook: vriendenvanhopeflowers

Een mensenleven is te zien als een proces in vier stadia: het oosten, het zuiden, het westen en het noorden. Je kunt ook zeggen: de lente, de zomer, de herfst en de winter. In het oosten (tot 25 jaar) word je geboren en groei je op. Je ontwikkelt de basis voor je verdere leven. In het Zuiden (25 – 50 jaar) kom je tot bloei. Je sticht als je dat wilt een gezin en ontwikkelt je loopbaan. In het Westen (50 – 75 jaar) oogst je en geef je meer aandacht aan zingevingsvragen. In het Noorden (na je 75e) trek je je terug uit de samenleving, onderhoud je je lichaam en geest door oefening, en ontwikkel je wijsheid.

In overeenstemming hiermee heb ik op mijn 75e verjaardag mijn maatschappelijke verplichtingen, betaald en onbetaald, opgegeven, en mijn taken overgedragen aan opvolgers. Dat is in het algemeen goed gelukt, en heeft er toe geleid dat ik meer en meer buiten de samenleving ben komen te staan. Dat was ook precies de bedoeling, maar is tegelijkertijd een confronterende ervaring. Meer en meer heb ik het gevoel dat ik de technische en maatschappelijke ontwikkelingen niet meer kan bijbenen. Ook realiseer ik me dat ik in de wereld weinig verschil meer maak. Ik kost meer dan ik oplever.

Wel ben ik in deze periode deze blogs gaan schrijven. Waarom eigenlijk? Ik heb denk ik maar weinig lezers (al heb ik geen idee hoeveel dat er zijn) en diegenen die mijn blog lezen zijn zij die over de zaken waarover ik schrijf vaak net zo denken als ik. Mijn blog zou misschien waardevoller zijn voor hen die hun mening op de terreinen waarover ik schrijf nog moeten vormen, maar die bereik ik niet. Ik heb dus weinig illusies over de betekenis van mijn blogs. Ik schrijf ze voornamelijk voor mezelf.

Soms schrijf ik blogs omdat ik het leuk vind een thema uit te diepen (bijvoorbeeld ‘kunstmatige intelligentie’, of ‘de onzichtbare werelden’) en daarover te vertellen. Maar vaker schrijf ik ze om nog een andere reden. Om niet helemaal buiten de wereld te staan lees ik kranten, tijdschriften en zie ik sommige tv-programma’s. Die roepen echter vaak veel verontwaardiging op, omdat ik daardoor geconfronteerd wordt met hoe wij als mensheid onze leefwereld willens en wetens verzieken en misschien wel vernietigen. Dat doet pijn en maakt me verdrietig, omdat veel waarvan ik houd verloren gaat of zal gaan. En ik kan daar voor zover ik zie maar weinig meer aan doen.

Dat dreigt mijn gemoedsrust aan te tasten en mijn vermogen om van de schoonheid, liefde en vreugde in mijn leven te genieten. Dan word ik somber en als ik niet uitkijk cynisch. En daar heeft niemand wat aan, integendeel. Door deze emoties om te zetten in blogs verwerk ik ze, en ben ik een aangenamer mens voor mijn omgeving (en voor mezelf). Intussen zadel ik mijn lezers er mee op, maar die kunnen mij makkelijker uitzetten.

En misschien, heel misschien, schemert er in mijn blogs iets door van een andere kant van mij: de ‘Elder’, de oudere, die zijn ervaring en wijsheid ter beschikking stelt aan wie het wil zien en horen; een kant die ik soms ook kan laten zien in de vrijmetselarij. En die daardoor nog een beetje zichtbaar blijft voor wie hem wil vinden.