Maandelijks archief: juli 2021

Wat als. . . ?

Op 25 juni heeft het Amerikaanse ministerie van defensie het rapport over UFO’s eindelijk vrijgegeven. Ze moesten wel, want vanuit de senaat was op openbaarmaking aangedrongen. Het blijkt dat ze van de talloze geregistreerde waarnemingen van de laatste 20 jaar er nu maar 144 onderzocht hebben. Voor 143 is geen natuurlijke verklaring gevonden. Zo blijken de complottheorieën over UFO’s en de geheimhouding van de Amerikaanse overheid dus een kern van waarheid te hebben gehad. Ook nu nog doet de overheid uitzonderlijk geheimzinnig. Het openbare gedeelte van het rapport beslaat maar negen pagina’s, maar er is een geheim annex van 400 pagina’s. (Merkwaardigerwijze wordt in de pers gesproken van een rapport van 78 pagina’s). Wat niet systematisch onderzocht is zijn de honderden getuigenissen van mensen die ervaringen hebben gehad van contact met de wezens die deze ufo’s ‘bemannen’ (bij gebrek aan een beter woord). Het is met deze ervaringen zoals het jaren geweest is met BDE’s (bijna doodservaringen): zij die ze gehad hebben worden niet geloofd of weggezet als fabulant of, erger, als psychisch gestoord. Er is over deze UFO-waarnemingen nog veel meer te vertellen, maar dat voert voor dit blog te ver. *)

Wat moeten we hiervan denken? Als we uitgaan van de hypothese dat er ‘aliens’, wezens van andere werelden, onze planeet bezoeken dan rijzen er een aantal onbeantwoorde vragen. Ik noem er enkele: hoe zijn deze wezens in staat om zich sneller dan het licht te verplaatsen (wat volgens de algemene relativiteitstheorie niet, maar volgens de kwantummechanica wellicht wel kan)? En waarom willen deze wezens onze aarde bezoeken en met welk doel? En welke betekenis heeft dit bezoek in het kader van het grote bouwplan van de kosmos (de totale evolutie waarvan onder anderen door Teilhard de Chardin wordt gesproken)?

Het ziet er naar uit dat deze wezens geen kwaad in de zin hebben. Ze hebben ons herhaaldelijk gewaarschuwd voor de gevaren van een atoomoorlog en voor de klimaatproblematiek. Het lijkt er echter op dat ze geïnteresseerd zijn in de aarde als een van de weinige planeten – niet de enige – in ons (deel)universum die leven kan creëren, en dat ze dat vermogen willen importeren.

Jarenlang heb ik gedacht dat de redding van onze planeet wel eens zou kunnen en moeten plaats vinden in samenwerking met en hulp van de ‘onzichtbare werelden’. Maar wat als onze redding komt van deze buitenaardse wezens? Dan is de vraag welke prijs we daarvoor moeten betalen. Misschien wel het verlies van onze cultuur, zoals de cultuur van inheemse volkeren vaak teloor gaat (en is gegaan) nadat ze in aanraking zijn gekomen met de Westerse leefwijze.

Speculatie, speculatie, speculatie. . . Wat het in elk geval duidelijk maakt is dat we de toekomst, ondanks alle scenario’s, waarvan vele rampzalig, niet kunnen kennen.

*) Zie Humanity Rising 298 (https://www.youtube.com/watch?v=MBrL2zQziC0&t=1725s)

Im Westen nichts Neues

Geef een reactie

All that is necessary for the triumph of evil is that good people do nothing (tatoeage op de rechterschouder van Peter R. de Vries)

Wat een maand hebben we achter de rug. Een hittegolf in West Amerika en Canada, die aan een miljardzeedieren en honderden mensen het leven heeft gekost (o.a. in Vancouver en Phoenix), ten gevolge waarvan het stadje Lytton voor 90 % is afgebrand. De zalm in de Sacramento rivier is ten gevolge van de hitte ten dode opgeschreven. Verder zorgt de extreme droogte in Californië voor mislukte oogsten en nieuwe bosbranden. Ook in Pakistan mislukt de oogst. De tropische storm Elsa, die ongebruikelijk vroeg in het storm seizoen kwam, heeft begin juli voor de eerste doden gezorgd en veroorzaakte medio juli overstromingen in New York. En tenslotte uitzonderlijke stortregens en Duitsland, Oostenrijk, België en Zuid Limburg, met alleen in Duitsland al bijna tweehonderd doden. Dit is nog maar een fractie van wat er dagelijks plaats vindt. Al deze verschijnselen worden met grote waarschijnlijkheid toegeschreven aan de klimaatverandering. Zelfs ‘onze’ weerman Peter Kuipers Munneke, die altijd uiterst voorzichtig is geweest met het afleiden van extreme weersverschijnselen uit de opwarming van de aarde, is nu toch ook van mening dat de opwarming de meest voor de hand liggende verklaring biedt.

Te midden van deze door de mens veroorzaakte natuurverschijnselen verschenen deze maand twee belangrijke stukken: een uitgelekt IPCC rapport, waarover ik op 1 juli heb geschreven, en waarop ik nu niet verder inga, en de beleidsvoorstellen van de Europese Commissie, gepresenteerd door Frans Timmermans. Bijzonder knap hoe Timmermans het voor elkaar heeft gekregen dat de gehele Europese zich achter zijn voorstellen opstelt.

De reacties op zijn voorstellen waren volstrekt voorspelbaar. Vrijwel niemand is het met zijn voorstellen eens. De reacties vallen in vier groepen uiteen. De eerste groep, voornamelijk bestaand uit een groot deel van het bedrijfsleven en een aantal lidstaten vinden dat het allemaal veel te ver en te snel gaat (zouden hun leiders niet weten wat er werkelijk aan de hand is met het klimaat? Dat zou vreemd zijn, omdat we de gevolgen van de klimaatcrisis – pas bij 1,2 ˚opwarming! – de afgelopen maand met eigen ogen hebben kunnen aanschouwen. Als men echter wel op de hoogte is, dan is hun reactie wat mij betreft kwaadaardig – zie het citaat van Peter R. de Vries hierboven. Ik vraag me wel eens af wat ze aan hun kinderen/tieners antwoorden als die aan de ontbijttafel vragen: “Papa, wat doe jij eigenlijk tegen de opwarming van de aarde?”). De tweede groep, vooral bestaand uit natuurorganisaties, deskundigen en actieve burgers die zich in het klimaatprobleem verdiept hebben, vinden dat het te weinig is en niet ver genoeg gaat. De derde groep staat er in principe wel achter, mits er op hun eigen terrein maar uitzonderingen worden gemaakt (bij elkaar zijn dat ongeveer alle terreinen die zich denken laten). De vierde groep zal het allemaal een zorg zijn. Dat zijn de onverschilligen, of zij die het allemaal boven de pet gaat. Misschien zijn er ook wel mensen en organisaties die de voorstellen zonder meer onderschrijven (bijvoorbeeld de slachtoffers van de overstromingsrampen), maar hun reacties heb ik nog niet vernomen.

Het antwoord van Timmermans op al deze reacties: “Het is nu eenmaal zo dat we een wettelijke doelstelling hebben van 55 % minder uitstoot in 2030. . . We hebben geen keus als we de doelstelling willen halen. Je kunt er niets van afknabbelen. Je kunt er hooguit iets anders instoppen.” Op zichzelf is dat natuurlijk een valide argument, maar redelijke argumenten sorteren op dit terrein (en ook op andere terreinen trouwens) weinig effect; dat heeft het verleden wel bewezen. Ik vraag me af waarom hij niet zegt: “Als we nog enige kans willen maken de 3˚opwarming met alle rampzaligheid van dien te vermijden dan is dit pakket wel het minste wat we kunnen doen.” Zou hij dat niet weten, of denkt hij door dit feit te verhullen meer te bereiken?

Zelf heb ik ook de neiging mijn schouders op te halen. Voor mij is het allemaal oud nieuws, en zoals ik zei: de reacties zijn volstrekt voorspelbaar. Ik ben in het verleden vaak weggezet als doemdenker of alarmist, maar zelf heb ik me altijd meer gezien als realist. (De lezer oordele zelf). En ik denk dat je als politicus en als burger er altijd beter aan doet bij elk probleem de feiten onder ogen te zien – ook al kan dat op korte termijn mensen afschrikken. Op langere termijn word je dan echter geloofwaardiger en invloedrijker. Vandaar dat ik het ook niet bij schouderophalen wil laten. Ik zal me blijven uitspreken. Per slot van rekening weten we natuurlijk niet met zekerheid wat de toekomst brengen zal. De toekomst heeft er altijd tegelijkertijd rampzalig en prachtig uitgezien – dat is nu niet anders. Weshalve we ook in ons bewustzijn lelijkheid en schoonheid, goedheid en het kwade, treurigheid en vreugde naast elkaar kunnen laten bestaan.

Waar gaan we met zijn allen naar toe?

Geef een reactie

In mijn vorige blog vroeg ik me af hoe het komt dat het Humanistisch Verbond (HV) geen antwoord heeft kunnen geven op de na de oorlog ontstane geestelijke leegte, om niet te zeggen ontreddering. Ik zie daarvoor twee oorzaken.

De eerste oorzaak ligt bij het HV zelf. Het is altijd nogal een cerebrale beweging gebleven. Dat is opmerkelijk omdat het verbond wel de stoot heeft gegeven tot het oprichten van veel organisaties voor praktische bijstand, hulpverlening en vorming. Maar hun eigen bijeenkomsten bleven, voorzover ik kan nagaan, sterk in de filosofische en theoretische sfeer hangen. Daarmee verwerd het HV tot een incrowd voor intellectuelen , of in elk geval zij die met name in het denken over humanisme geïnteresseerd waren. Hoewel de afdelingen oorspronkelijk gemeenschappen werden genoemd, is van een beleving van het humanisme op holistisch niveau in die gemeenschappen weinig terecht gekomen.

Een veel belangrijkere reden voor het zich niet ontwikkelen tot een massale beweging ligt in de samenleving. De overheersende cultuur in die samenleving valt sinds de vijftiger jaren steeds meer te kenschetsen als postmodernistisch. Het voert in het kader van dit blog te ver om diep op het postmodernisme in te gaan*) maar ik kan er in het kort wel dit over zeggen. Het postmodernisme wordt vooral gekenmerkt door het idee dat er geen absolute waarheid en geen absolute waarden bestaan. Dat staat haaks op het gezichtspunt van het HV, dat zich inzet voor humanistische waarden als vrijheid, verantwoordelijkheid en rechtvaardigheid. Het humanisme gelooft dat deze waarden als oerbeelden, archetypen, in de mens verankerd liggen, evenals de ideaalbeelden van het ware, het goede en het schone, en dat het onze levensopdracht is deze waarden en ideaalbeelden tot uitdrukking te brengen. Het postmodernisme stelt daarentegen dat deze waarden en ideaalbeelden geen algemene betekenis hebben, maar slechts een hoogst individuele en van mens tot mens verschillende invulling krijgen. Absolute waarden, absolute waarheid, schoonheid en goedheid bestaan niet; het zijn niet meer dan persoonlijke meningen of keuzes. En overigens zijn die keuzes slechts schijnuitingen, want in het postmodernisme bestaat de vrije wil ook niet.

In dit klimaat kan het humanisme niet gedijen en ontaardt vrijheid en verantwoordelijkheid in extreem individualisme en egoïsme (vgl. bijvoorbeeld de populariteit van de boeken Ayn Rand). Het is ook een vruchtbare context voor populisme, korte termijn denken en een gebrek aan geestelijke weerbaarheid. Het verklaart waarom de aandacht voor het collectieve welzijn tekort schiet. Tja, als we dat niet willen zullen we toch eens bij onszelf te rade moeten gaan hoe het bij ons zit: herkennen we de humanistische visie, en leven er in ons ook absolute waarden en ideaalbeelden? Als de uitkomst van dit onderzoek bevestigend is schept dat verplichtingen en zullen we er wat mee moeten, willen we een goed gevoel houden over onze eigen integriteit.

*) Een uitgebreide beschouwing over het postmodernisme vindt u in mijn boek: Voor niets gaat de zon op . . een blauwdruk voor een waardige samenleving, hoofdstuk 4.

Humanisten, waar zijn jullie?

Geef een reactie

Na de tweede wereldoorlog zette de secularisatie die al voor de oorlog begonnen was versneld door. Voor veel mensen was God nu werkelijk dood (eigenlijk pas sinds 1950). Dat idee werd nog versterkt door wat we vlak daarvoor hadden meegemaakt: de gruwelen van de oorlog, de martelingen en folteringen in de concentratiekampen, de genocide. Dit leidde tot een massale geestelijke leegte. Voor velen was het houvast dat God en Jezus (en voor de katholieken: Maria) boden weggevallen en daarmee de zin van het bestaan.

Je zou verwachten dat het humanisme die leegte zou kunnen opvullen, maar dat is maar zeer ten dele gebeurd. Bij oprichting had het Humanistisch Verbond (HV) twee doeleinden: emancipatie van de buitenkerkelijken, en een antwoord te vinden op de geestelijke leegte na de dood van God; met name het bevorderen van de geestelijke weerbaarheid.*) Het eerste doel was in al in 1960 feitelijk bereikt, een opmerkelijke prestatie.(We kunnen ons de vijandigheid die het Humanisme in de vijftiger jaren hier en daar ontmoette, vooral vanuit protestantse kring, nu nauwelijks meer voorstellen). Humanistische en daarmee verwante organisaties hebben een vaste positie veroverd in de zorg, het gevangeniswezen, het leger. Humanitas, een instelling voor maatschappelijk werk, werd opgericht en kreeg een eigen plaats in de wereld van de hulpverlening; er kwamen humanistische bureaus voor Levens- en Gezinsmoeilijkheden; humanistisch geestelijk raadslieden maakten hun opwachting in ziekenhuizen, het leger en de gevangenissen; humanistisch vormingsonderwijs werd ingevoerd in ongeveer een derde van de basisscholen. Er is nu zelfs een universiteit voor Humanistiek, een humanistische omroep (HUMAN) en een humanistische organisatie voor ontwikkelingshulp (HIVOS). Waarschijnlijk vergeet ik nog het een en ander. Alleen op terreinen waar al goede openbare buitenkerkelijke of socialistische**) voorzieningen waren zijn geen nieuwe humanistische organisaties ontstaan.

Het tweede doel van het HV is maar zeer ten dele bereikt. Dat is merkwaardig, omdat er toch een grote behoefte bestond (en bestaat) aan geestelijk perspectief. Maar het HV heeft nooit meer dan 15.000 leden gehad, en buiten het HV vonden weinig activiteiten plaats die de geestelijke leegte konden vullen. Eind zestiger jaren werd dat wat anders: mede onder invloed van de humanistische psychologie (Maslow, Rogers, Fromm, Erikson) kwam de New Age beweging opzetten, die sterk humanistische trekken vertoonde. Veel mensen hebben aan de trainingen en workshops vanuit deze beweging steun ontleend, maar toch is die beweging weer gedeeltelijk uitgedoofd. Wel heeft de beweging veel invloed gehad op hoe heden ten dage veel cursussen in en buiten het bedrijfsleven worden gegeven, en ook bijgedragen tot de introductie van Oosterse spirituele bewegingen (o.a. Boeddhisme, tantra, yoga). Maar uiteindelijk heeft ook de New Age beweging de geestelijke leegte niet kunnen opvullen, althans niet voor de overgrote meerderheid der buitenkerkelijken.

In mijn volgende blog zal ik nader ingaan op de vraag hoe het komt dat het Humanistisch Verbond het gat niet heeft kunnen vullen.

*) Hoe nodig dat is heeft is deze week wel aangetoond; met name gaat het om onze weerbaarheid als onze democratie of rechtsstaat lijkt te worden aangetast.

**) In zekere zin vormden de socialistische organisaties (PvdA, NVV, VARA, Vonk, etc.) een derde zuil naast de protestantse en de katholieke; maar de humanisten wilden zich als groepering niet aan een politieke stroming binden.

Merkwaardig

Geef een reactie

Het was me bijna ontgaan. Je zou denken dat de wereld vorige week zou worden opgeschrikt door het meest rampzalige nieuws dat deze planeet heeft getroffen sinds de inslag van de meteoriet waardoor de dinosauriërs uitstierven. Een verschil met de gebeurtenis van toen was dat die abrupt plaats vond, terwijl de huidige gebeurtenis zich uitstrekt over een tiental jaren (of, als je het begin ervan meetelt, over meer dan een eeuw). Er is nog een verschil met toen: die gebeurtenis heeft reeds plaats gehad, terwijl de huidige gebeurtenis weliswaar al begonnen is, maar zich nog verder moet ontwikkelen. En een derde verschil: de gebeurtenis van toen was een kosmische natuurramp, die van nu is een anthropogenetische natuurramp. Ik doel natuurlijk op het uitlekken van het nieuwste IPCC rapport, dat bedoeld was voor de klimaatconferentie in november 2021, en pas in februari 2022 in definitieve vorm gepubliceerd zou worden.

Voor zover ik kon nagaan is dit nieuws in geen enkele krant dominant gemeld, hooguit in een kort bericht op pagina zoveel. Dat is merkwaardig, omdat de kranten meestal openen met tamelijk irrelevante onderwerpen, waarvan het belang in het niet valt bij deze op ons afkomende ramp. Misschien is dit te verklaren doordat dit bericht eigenlijk oud nieuws is (zie bij voorbeeld mijn blog van 11 februari). Maar toch: wat op 11 februari een grote waarschijnlijkheid leek groeit nu uit tot een bijna zekerheid. Wat de reactie op het nieuws betreft, die is dezelfde als de reactie op de (tijdelijke?) afname van de pandemie: business as usual.

Het voordeel van het uitlekken van het rapport is dat het nu niet meer afgezwakt kan worden door het verdoezelingsproces van de aan het IPCC deelnemende regeringen. De belangrijkste conclusie van het rapport is dat ook een opwarming van 1,5º al desastreuze effecten heeft; dat de kans dat die opwarming al volgend jaar bereikt wordt 40 % is; dat dit zal leiden tot onomkeerbare terugkoppelingseffecten, en dat hierdoor de wereld in 2050 onherkenbaar veranderd zal zijn. Als u er behoefte aan heeft u voor te stellen wat dat betekent, lees dan het rapport zou ik zeggen. U kunt ook het boek Zes graden lezen van Mark Lynas.

Ik heb de grootse bewondering voor mensen als Maurits Groen, Frans Timmermans en Marian Minnesma (Urgenda), en voor organisaties als Greenpeace en Milieudefensie, die dit allemaal best weten maar niettemin dapper doorgaan met te vechten om te redden wat er nog te redden is. En ook voor bedrijven, zoals PlantLab (gestapelde landbouw) en Meatable (kunstmatig vlees). Er zijn nog veel meer mensen en bedrijven, die, zichtbaar of in de onderstroom, blijven geloven in en hopen op een leefbare toekomst. Zij zenden allemaal de boodschap uit dat er nog veel ten goede kan verkeren en dragen het geloof uit in een nog leefbare, zij het fundamenteel veranderde wereld in 2050. Zij geven niet op en zijn een voorbeeld voor ons allen. Misschien is hun instelling nog wel belangrijker voor de wereld dan hun daadwerkelijke actie, al moeten we het belang daarvan niet onderschatten. Zij doen me beseffen dat we uiteindelijk niet weten wat de toekomst ons zal brengen en dat het daarom te vroeg is om te wanhopen.