Maandelijks archief: november 2021

De gift van de oorsprong

Dit blog is het laatste deel van een serie die op 12 augustus is begonnen

En wat dacht je van het ervaren van de oorsprong door levendigheid, trilling, energie, ruimte, diepte te voelen IN het lichaam, op momenten van ge-waar-zijn, al dan niet in meditatie of yogahouding, of een moment van aandacht in het NU (Nanda, yogalerares, als reactie op mijn blog van 21 oktober, https://yoganandavanpraag.com).

Het vijfde aspect van ons als individu is onze persoonlijkheid. Het is de ordenende structuur, het referentiekader waarin de andere elementen hun plaats vinden dat ons door de oorsprong gegeven is. De persoonlijkheid is uniek voor elk van ons, zoals ook onze vingerafdruk uniek is, en we ontlenen er dan ook ons gevoel van uniciteit, van eigenheid aan.

Vanuit de psychologie is vaak geprobeerd de persoonlijkheid in typen te vangen. Zo onderscheidt Freud een orale, een anale en een fallische persoonlijkheidsstructuur. Jung onderscheidt tussen introversie en extraversie. Hippocrates onderscheidde tussen sanguinische, cholerische, flegmatische en melancholische temperamenten. Lowen beschrijft de schizoïde, orale, masochistische, hysterische, fallisch-narcistische en psychopathische karakterstructuur. Kretschmer onderscheidde tussen het pyknische, leptosome en atletische type. Soms proberen we onze persoonlijkheid te vangen in horoscopen. En zo voort en zo verder. Geen van deze typologieën dekt de hele werkelijkheid. Het zijn modellen die ons kunnen helpen inzicht te krijgen in iemands persoonlijkheid, zolang we maar niet de fout maken iemand in een hokje te stoppen. Dat dit niet kan ontdekken we als we onszelf in in een type proberen te vangen. Zij beschrijven allemaal een deel van de persoonlijkheid: karakter of temperament. Met uitzondering van de horoscopen zijn ze een product van nature (genen) en nurture (opvoeding en conditionering). De persoonlijkheid is echter een directe gift van de oorsprong.
Er is een typologie die de spirituele oorsprong van de persoonlijkheid in de beschrijvingen betrekt, en ook ons gedrag en de intra-persoonlijke interconnectie tussen de verschillende typen beschrijft. Ik doel hier op het enneagram. Voor een meer gedetailleerde beschrijving daarvan verwijs ik naar Wikipedia (https://nl.wikipedia.org/wiki/Enneagram) en A.H. Almaas en Helen Palmer.
Als het je bestemming is om na je fysieke overlijden voort te bestaan, dan is het je ziel die samen met je persoonlijkheid doorgaat. De andere elementen van je individualiteit gaan in grotere gehelen op: je lichaam in de aarde; je bewustzijn in de noösfeer (Vernadski, Teilhard de Chardin); het non-lokale bewustzijnsveld. De gedachten afstemmer trekt zich dan terug. Dit zijn natuurlijk maar vermoedens – zeker weten kunnen we het nooit. Ik denk daar in een later blog nog eens op terug te komen.

Met deze beschrijving van de persoonlijkheid wil ik deze serie over het heelal en de oorsprong van alles voorlopig afsluiten. Het was een ware pelgrimsreis. Niet alle vragen die ik op 12 augustus heb gesteld zijn aan de orde gekomen, maar volgens mij zijn we een heel eind gekomen. Het loont de moeite die vragen in dat blog er nog eens op na te slaan en bij wijze van evaluatie te kijken tot welke inzichten ze intussen leiden.
Het onderzoek heeft ons laten zien hoe alles met alles is verstrengeld (David Bohm). Ik spreek de wens uit dat deze serie u heeft geholpen uw spirituele bewustzijn te verdiepen, want dat is wat de wereld nodig heeft. Volgens David Bohm zal dit diepere bewustzijn het ons mogelijk maken diepgaande veranderingen door te maken. In elk geval heeft dit onderzoek mijzelf weer een stapje verder gebracht. En daarmee keer ik terug naar de wereld van alledag in blijvend ontzag voor het mysterie van het bestaan, dat we kunnen ervaren in de wereld om ons heen en in onszelf, als we daar onze onverdeelde aandacht op richten (zie het citaat van Nanda hierboven). De komende advents- en kersttijd is daar een bij uitstek geschikt seizoen voor.

Een beest met geest.

Geef een reactie

Dit blog maakt deel uit van een serie die op 12 augustus is begonnen

Wat is de mens? Een beest met geest (Pieter Jelles Troelstra)

Dit blog is een direct vervolg op het vorige, dat ik begon met een beschrijving van hoe wij als individu, als afspiegeling van het heelal, in elkaar zitten.

Het derde cluster binnen onze persoon is het bewustzijnscentrum. Dat is de plaats waar alle signalen van onze buitenwereld en uit onze binnenwereld samenkomen. Het wordt vaak aangeduid met de termen verstand, rede, psyche of geest, maar geen van die termen dekt de lading helemaal. (Het Engels kent de term ‘mind’, dat past beter; zie Google Translate voor alle betekenissen van het woord ‘mind’.) Het is de zetel van onze waarnemer, van ons redelijk vermogen, van ons geheugen en van onze kiezer (dus van de vrije wil). Het is een geweldig ontvang- en afstemmingsmechanisme. Signalen vanuit ons lichaam, onze ziel, het non lokale bewustzijnsveld waarvan we deel uitmaken, de gedachten afstemmer en de buitenwereld komen hier binnen en worden omgesmeed tot een samenhangend beeld. Daarom kunnen we lichamelijke en zintuigelijke gewaarwording, archetypen, gevoelens, gedachten, verlangens, begeerten, opvattingen, stemmingen, inspiratie, intuïtie, liefde en eenheidsbeleving ervaren. Ook worden we ons er bewust van onze grenzen en van de buitenwereld. In het bewustzijn liggen ook onze herinneringen, onze levenservaring, en onze aangeleerde normen en de manier waarop we de werkelijkheid waarnemen opgeslagen. Vandaar dat we onze identiteit soms ontlenen aan ons bewustzijn – we noemen dat ons ik-bewustzijn. Die ontlenen we overigens ook aan onze waarnemer en onze kiezer. Dat staat naast onze diepere identiteitsbeleving waarvan in het vorige blog sprake was (bij de ziel, daar noemde we dat ons ‘zelf’). Dat inderdaad van twee verschillende identiteitsbelevingen sprake is blijkt bij voorbeeld uit de uitdrukking ”Ik was mezelf niet”.
Het bewustzijn kan zich, evenals onze ziel, in ons leven ontwikkelen naar een hoger niveau van complexiteit; dat kan zich openbaren als wijsheid.
Sommige neurologen en hersenwetenschappers stellen het bewustzijn gelijk aan hersenactiviteit, maar dat is een grotesk misverstand. De hersenen zijn, samen met andere lichaamsdelen, het fysieke apparaat dat bewustzijn mogelijk maakt, maar het is niet meer dan een gigantische neurotransmitter, die de binnenkomende signalen vertaalt in beleving, en die gewaarwording omzet in waarneming.

Het vierde persoonscluster is de gedachten afstemmer, die ik in mijn blog van 21 oktober heb geïntroduceerd. Het is ons directe contact met de oorsprong. Deze wordt eveneens vaak met de term geest aangeduid, maar ook in dit geval klopt dat niet helemaal, omdat de term geest ook het bewustzijn omvat – zoals we hierboven hebben gezien. Het Engels gebruikt de term ‘spirit’; in christelijke kring wordt soms de term ‘inwoning van de heilige geest’ gebruikt. Voor hen die het transformatiespel kennen: deze afstemmer staat gelijk aan wat we daar noemen het spirituele niveau. Inspiratie, intuïtie, ons diepste geweten, onze innerlijke leiding, onze universele liefde, ons eenheidsbewustzijn, en onze verlichte inzichten, die zich alle in ons bewustzijn openbaren, worden van hieruit aangestuurd. De gedachten afstemmer kan een gevoel van beschermd-en-gedragen-worden oproepen, een gevoel van veiligheid. Als je er goed mee in contact staat verzacht het ook de in het lichaam gewortelde doodsangst.

Nu we met de beschrijving van onze persoon zo ver gekomen zijn kan het niet anders of er overvalt ons een diep gevoel van verwondering, ontzag bijna. Wat is dit een ongelooflijk complex en diepgaand systeem! Zijn wij dat? Ja dat zijn wij. En hoe houden we daarin het overzicht? Hoe komt het dat we niet verdwalen in onze eigen persoon? Daarvoor zorgt het vijfde persoonscluster, dat ik volgende week aan de orde zal stellen.

Lichaam en ziel

1 reactie

Dit blog maakt deel uit van een serie die op 12 augustus is begonnen

De ziel is wat we ervaren als we tot de kern van ons wezen komen (vrij naar Thomas Moore)

De Oorsprong van God en de Oorsprong van de ziel zijn een en de zelfde (Meester Eckhart)

Na ons (in)directe contact met de oorsprong van alles keren we nu terug naar onszelf als individu. We zijn een afspiegeling van de oorsprong en van het heelal. Ook wij bestaan uit miljarden eenheden; op onze schaal atomen genoemd (6,7 x 10²⁷ om precies te zijn), en ook wij bestaan uit verschillende aspecten; spirituele en materiële. Om de atoomkernen cirkelen electronen, zoals planeten om de sterren. En ook wij vormen een eenheid, door de oorsprong geschapen.

Binnen die eenheid zijn vijf clusters te onderscheiden, aspecten van ons individuele zijn. Die clusters zijn alle beschreven vanuit verschillende invalshoeken: wetenschap (psychologie), dichtkunst, literatuur, filosofie, theologie en spirituele tradities. Dit zijn ze:

ons lichaam
onze ziel
ons bewustzijnscentrum (rede, ‘mind’)
onze gedachten afstemmer
onze persoonlijkheidsstructuur

Ik zal in dit en in de volgende blogs kort op elk van deze aspecten ingaan. Allereerst het lichaam.

Het lichaam is de plaats waar de levensenergie bij ons binnenkomt. De levenskracht komt na de conceptie bij ons binnen via de moeder, aanvankelijk direct, dan via de navelstreng. Bij geboren lichamen komt de levenskracht binnen in een aantal varianten: als energie in voedsel en zuurstof, en ‘onverpakt’ via het ki-centrum (boeddhisme), dat zich in de buik bevindt, ongeveer 4 cm onder de navel, hara in de Japanse traditie. Van daaruit wordt de levenskracht gedistribueerd via de chakra’s. Elk chakra geeft de energie een eigen kleur en kwaliteit mee, die in het bewustzijn kan worden herkend en ervaren (daar kom ik in het volgende blog op terug). Zodoende zijn de chakra’s ook de kracht centra van ons lichaam.

Dan de ziel. Het bestaan van onze ziel is omstreden, omdat het bestaan van de ziel niet volgens de methoden van de traditionele wetenschap kan worden aangetoond. Maar niettemin is het begrip ziel voor zeer veel filosofen, schrijvers, kunstenaars, spirituele leraren, een levende realiteit. De substantie van de ziel is noch spiritueel/geestelijk, noch materieel/fysiek, maar iets daartussenin. Het Urantia Book gebruikt de term morontial; verwant met ons woord mores, zeden. De ziel is ons zedelijk lichaam, dat wat ons mens maakt. De ziel openbaart zich in ons bewustzijn als onze diepste identiteit: ons zelf. Het woord ‘ziel’ wordt in de bijbel veelvuldig gebruikt, ter onderscheiding van zowel lichaam als geest, en het begrip leeft ook in het Hindoeïsme. Voor Jung is de ziel de anima, onze diepste vrouwelijke identiteit die in iedereen leeft, zoals de animus de ‘mannelijke’ geest is. Tevens is de ziel de bron van onze persoonlijke archetypen*), die zich in in ons bewustzijn en ons gedrag manifesteren. De ziel kan zich door ervaring ontwikkelen en dan samen met onze persoonlijkheidsstructuur onsterfelijkheid bereiken (zie mijn blog van 30 september).

Alleen al over de ziel zou een serie blogs zijn te schrijven, maar dat zou voor nu te ver voeren. Er is heel veel over te vinden op internet, onder andere bij ‘citaten over de ziel’. Volgende week ga ik verder met de andere aspecten van het individu.

*) Patronen van oeroude herkomst; zie Caroline Myss, Archetypen en Sacred Contracts. In dat laatste boek ook een verhelderend hoofdstuk over chakra’s.

Indirect contact met de oorsprong.

1 reactie

Dit blog maakt deel uit van een serie die op 12 augustus is begonnen

Ik ben de oorsprong (Krishna in de Bhagavad Gita, hoofdstuk X, vers 2)

Ik ken maar twee geschriften waarin de incarnatie (menswording) van de oorsprong wordt beschreven: de Bhagavad Gita en de bijbel. In het eerste geval gaat het om Krishna, die beschreven wordt als de incarnatie van Vishnoe op aarde, maar zichzelf de oorsprong noemt (zie citaat hierboven). In het tweede geval gaat het om Jezus, die zichzelf niet de oorsprong noemt maar er in het evangelie van Johannes zeer dicht bij komt: hij begint een zevental uitspraken met de woorden ‘Ik ben’; dezelfde woorden die God gebruikt in antwoord op Mozes als die vraagt naar zijn naam (Exodus 3:14). Binnen en buiten het Christendom is de discussie over of Jezus alleen mens was, of een zoon van God, en daarmee God zelf, of beide tegelijk nooit uitgewoed. Het is goed te bedenken dat de oorsprong waarschijnlijk naast de schepselen in het waarneembare heelal talloze schepselen heeft geschapen in de onzichtbare werelden, onder wie wellicht zonen. Mijn persoonlijk vermoeden (gebaseerd op The Unrantia Book) is dat Jezus als Christus de incarnatie was van één van deze zonen. Dat impliceert dat volgens deze visie Jezus niet de Zoon is uit de drie-eenheid, die een aspect is van de oorsprong (zie mijn blog van 30 september), maar wel verwant is aan de oorsprong.

Hoe dit zij, zelfs als Krishna en Jezus incarnaties zouden zijn van de oorsprong, dan kunnen we toch geen direct contact met ze krijgen, omdat we niet in dezelfde tijd leven als zij. We kunnen ze alleen maar indirect kennen middels de overlevering. Wel kan bestudering van hun levens en de nagelaten teksten ons helpen in contact te komen met onze gedachten afstemmer, waarvan in het blog van twee weken geleden sprake was.

Er zijn in deze tijd vele spiritueel geïnspireerde mensen die ons eveneens met ons eigen weten in contact kunnen brengen. Ik denk daarbij aan guru’s, leraren, verlichte geesten. Wel is het belangrijk bij hen te onderscheiden tussen hen die werkelijk vanuit een dieper weten spreken, of ‘valse profeten’ die dat wel pretenderen, maar het niet waar maken. Het is alleen je innerlijke gids, je intuïtie, die dit onderscheid kan maken. Zelf heb ik veel te danken aan Krishnamurti, Caroline Myss, Jane Roberts (Seth), de Findhorn Community, Fritz Perls, Richard Bach en vele, vele anderen. Met een verlichte meester, Alexander Smit, heb ik direct persoonlijk contact gehad in een satsang (vraag- en antwoordsessie); dat heeft mij tot twee keer toe een wezenlijk persoonlijk inzicht opgeleverd.

Dat is een mooi bruggetje naar het volgende blog. Zo boven, zo beneden. In het volgende blog keren we vanuit het heelal terug naar onze eigen persoonlijkheid. Wat heeft de oorsprong ons te zeggen over de structuur van ons zelf als individu?