Maandelijks archief: april 2024

Hoezo objectief nieuws?

Ik probeer in deze blogs geen keuze te maken voor politieke partijen, maar het zal de lezer wel duidelijk zijn dat ik mij in het links/progressieve kwadrant van het politieke spectrum bevind. Daar wik ik ook wel duidelijk over zijn, want dat maakt dat de lezer mijn blogs kan beoordelen in dat kader. Bovendien wil ik in de loop van volgende maand een oproep doen in verband met de Europese verkiezingen, want ik ben van mening dat de hoogste waakzaamheid nu nodig is.

Ik woonde de afgelopen zaterdag het verkiezingscongres van NieuwLinks bij en was gefrappeerd door de positieve stemming, zowel met betrekking tot de samenwerking met de PvdA als ten aanzien van het verkiezingsprogramma. Ca.80 % van beide partijen willen voortgaan op de weg van de samenwerking, en alle moties over het verkiezingsprogamma op twee na werden met overweldigende meerderheid aangenomen. Op één punt was er een duidelijk verschil van mening binnen de partij. Er waren drie moties aangaande het conflict tussen Israël en Hamas. Twee daarvan werden met grote meerderheid door het congres aangenomen. Een derde motie die wat meer beschuldigend van was ten aanzien van mensen die ‘oriëntalistische retoriek’ bezigen veroorzaakte verdeeldheid. Een van de ondersteuners van deze motie hield zich niet aan de tevoren afgesproken procedure, om in dit congres uitsluitend te formuleren waarom je de aan de orde zijnde motie al dan niet ondersteunde. Hij begon aan een uitgebreid anti-Israëlisch en pro-Palestijns betoog, en werd het woord ontnomen, hetgeen in het congres wat boegeroep veroorzaakte. Deze motie werd overigens verworpen met 60 % van de stemmen. Dit hele incident duurde hoogstens een minuut.

Niettemin werd daar door het NOS-journaal ongeveer vijf minuten aan besteed, van de zes minuten die aan het congres werden gewijd. Na afloop bleef een gevoel hangen dat de PvdA en GL-congressen verlopen waren in een sfeer van conflict, in plaats van samenwerking. Ook het Parool gaf hier op 20 december onevenredig veel aandacht aan. Dit geeft aan hoe het zogenaamd objectieve nieuws ook in dit land vaak werkt: door het er uitlichten van negatieve punten draagt het bij tot de sfeer van wantrouwen en achterdocht in dit land.

Een deel van de leden op het GL-congres.
Alle leden op het PVV congres waren aanwezig.

Een remedie tegen een sombere bui.

De dief liet het liggen
liggen in het raam –
het schijnsel van de maan
.
(Daigu Ryokan)

Bovenstaand gedichtje schreef Ryokan nadat er bij hem was ingebroken en de inbreker zijn hut had geplunderd hoewel hij niets van waarde vond. Het wordt in de Zen-literatuur als een van de mooiste haiku’s beschouwd, hoewel het in deze vertaling helemaal gaan haiku is. Want haiku’s moeten voldoen aan de volgende voorwaarden:

  1. Ze bestaan uit drie regels van respectievelijk vijf, zeven en vijf lettergrepen
  2. Ze hebben een verbinding met de natuur
  3. Ze beschrijven een ontwikkeling; ergens halverwege is er een omslagpunt

Ik heb eerder over haiku’s geschreven op 5 september 2012, 4 februari, 18 augustus en 8 september 2016, en op 9 juli 2020. Maar ik begin er nu weer over omdat ik ik er van de week veel plezier aan beleefde. Meestal slaap ik meteen in als ik naar bed ga, maar die keer lag ik wakker en begon wat te piekeren over wat er met deze wereld aan de hand is. En toen las ik bovenstaand gedichtje. Dat bracht mijn gedachten op haiku’s, en ik realiseerde dat de meeste (en beste) haiku’s ontstaan zonder er over na te denken. Ze vallen je vaak intuïtief in. Ik nam toen de proef op de som, liet me even wegzinken en zowaar: er ontstond meteen een haiku:

De nevel omfloerst
de wereld wordt grauw en nat;
dan breekt de zon door.

En ik realiseerde me dat de meeste haiku’s symbolisch perspectief bieden op een mooie toekomst, en dat we dat perspectief goed kunnen gebruiken in deze naar dystopie neigende wereld. En inderdaad, na deze haiku viel ik meteen ontspannen in slaap. De volgende morgen wist ik de haiku nog. . .🙂 Andere door mij geschreven haiku’s kan je vinden in de bovengenoemde blogs.

Vroeger liet ik in workshops de deelnemers vaak haiku’s schrijven – en ik gaf ze daar vaak niet meer dan 10 minuten de tijd voor. Dat lukte bijna altijd, en daar kwamen de meest prachtige haiku’s uit. Ik kan het van harte aanbevelen, met name als een remedie voor een sombere bui. Probeer niet een prestatie te leveren, maar laat het spontaan opkomen. Veel plezier!

Code oranje.

Ik heb nooit geschreven over AI en de gevaren daarvan. Ik dacht dat het zo’n vaart niet zou lopen en dat wij mensen wel in staat zouden zijn om de risico’s te beheersen. Maar nu weet ik dat niet meer zo zeker. Zie wat Stijn Bronzwaer schrijft over techondernemer Joep Meindertsma:

De eerste keer dat hij huilt, is bij het zien van Auto-GPT. Een AI-programma dat zelfstandig het internet opgaat en webpagina’s opent. Software-ontwikkelaar Joep Meindertsma (33) zit thuis achter zijn beeldscherm in Utrecht, en dit is het moment waar hij al maanden voor vreest.
Huilen zal hij in de weken daarna vaker doen. Bijvoorbeeld als hij op familiebezoek gaat. Het gesprek gaat over zijn angsten. Dat iemand artificiële intelligentie (AI) gebruikt om ons financiële systeem plat te leggen. Het internet uit te schakelen. Lege supermarkten. Rellen. Chaos. En zijn grootste vrees: dat er een computersysteem komt waar de mens geen controle meer over heeft. Een wereld die door kunstmatige intelligentie wordt geregeerd
. (NRC, 18 februari)

Joep Meidertsma is niet de enige die zich zorgen maakt. Vrijwel iedereen die zich met AI bezig houdt (onder wie Sam Altman en Greg Brockman, oprichters van Open AI, Elon Musk, voormalig Google topman Eric Schmidt,  Ilya Sutskever, topwetenschapper bij OpenAI ) hebben dezelfde zorgen.*) Zij vrezen het punt waarop we geen controle meer hebben. Misschien is het mogelijk AI systemen onder controle te houden, als degenen die er mee werken alle van goede wille en verstandig zijn, maar dat is niet te verwachten. Het zijn mensen die de doelen stellen waarmee de systemen moeten werken, maar mensen maken fouten of zijn niet altijd te goeder trouw. Dat gebeurt nu al. Hoe dat werkt hebben we gezien in Gaza, waar met behulp van AI duizenden extra slachtoffers zijn gemaakt. En bedenk dat inaccurate systemen, voorlopers van AI, nu al existentiële schade hebben toegebracht: zie bijvoorbeeld de toeslagenaffaire, waarbij burgers door algoritmes onterecht als fraudeurs werden aangemerkt en levens verwoest werden; en het gebruik van gezichtsherkenningssoftware door de Amerikaanse politie, waarbij mensen onterecht in de gevangenis zijn beland. Enzovoort en zo verder.

Kortom, na de klimaat catastrofe, de atoombom dreiging, de democratie crisis en de afnemende biodiversiteit (ons uitsterfrisico) is er nu een nieuw gevarenterrein bijgekomen. Misschien nog geen code rood, maar toch wel minstens oranje. Wetgeving zal hiertegen niet helpen. Wetten worden altijd uitsluitend nageleefd door mensen die te goeder trouw of van goede wille zijn, maar niet door mensen voor wie winst boven alles gaat, en ook natuurlijk niet door criminelen.

Wat moeten we hier nu mee? Hetzelfde als wat we met de andere crisissen doen (zie mijn blog van 15 februari): het probleem onder ogen zien, werken aan onze persoonlijke en spirituele ontwikkeling en ons daardoor laten leiden, een toekomstideaal ontwikkelen, er met anderen over praten en vooral: geen gebruik maken van AI-systemen als we dat enigszins kunnen vermijden.

.

Bronnen: NRC 16 en 18 februari.
.

* ) Overigens verhindert dat Altman en Brockman niet om Open AI door middel van ChatGTP commercieel uit te buiten tegen een afspraak met o.a. mede oprichter Elon Musk in om dat niet te doen, maar Open AI alleen te gebruiken tot heil van de mensheid. Elon Musk heeft daarom nu een rechtszaak tegen hen aangespannen wegens contractbreuk. (Bron Eva Smal, NRC 3 maart).

Terugblik

Hoe kan ik het begrijpen? Begrijp het niet. Dat wat overblijft als er geen begrijpen meer is, is het Zelf. (Panchadasi)

In deze 80+ fase van mijn leven schep ik er soms genoegen in eens terug te kijken op mijn leven. Daarbij merk ik dat mijn persoonlijke ontwikkeling voor een belangrijk deel terug te voeren is op het reflecteren op een een tiental belangrijke levensvragen.

  1. Wie ben ik?
  2. Wat ben ik?
  3. Wat is mijn bestemming?
  4. Wie is de ander?
  5. Bestaat er een niet-materiële, onzichtbare wereld?
  6. Wie of wat is God?
  7. Met welk doel is deze wereld geschapen?
  8. . . .
  9. . . .
  10. . . .

Op de vragen 1 en 2 heb ik dusdoende een paar duidelijke antwoorden gekregen die voor mij voelen als ‘de’ waarheid. Wat me daarbij hielp was deelname aan twee workshops (Enlightenment Intensive), later door mijzelf gefaciliteerd als Quantum Sprong (zie elders op deze website), en ook een boeddhistische retraite. Het antwoord op de derde vraag vond ik door mezelf te af te vragen wat het is dat ik in dit leven te leren, te doen en te geven heb. Wat betreft de vierde vraag: ik heb geen idee; het is een raadsel. Wat betreft vraag vijf heb ik wel sterke vermoedens, maar ik heb er geen directe ervaring mee, anders dan dat ik me geleid en gedragen voel. Bij die vraag ben ik overigens zeer geholpen door mijn ervaringen met en in de Findhorn community, en met name door het transformatiepel (zie elders op deze website). Op mijn 60e ben ik ingewijd als vrijmetselaar, en hoewel ik toen al wel een idee had over de antwoorden op de vragen 6 en 7 heeft de vrijmetselarij me geholpen daar verder klaarheid in te brengen. Op de vragen 8 en 9 (die u zelf mag invullen, ik denk dat u die wel raden kan) heb ik geen definitief antwoord, maar wel een openbaring gehad die tot een duidelijk inzicht (geloof) heeft geleid. En wat vraag 10 tenslotte: het werk daaraan heeft als een rode draad gelopen door mijn blogs van de afgelopen maanden; dus daaraan kunt u die vraag wel afleiden.

Maar uiteindelijk kom ik op deze leeftijd steeds meer uit op het citaat uit de Advaita Vedanta waarmee ik dit blog ben begonnen. Hoe waar sommige antwoorden voor mij ook zijn ik begrijp steeds minder van deze wereld, en daar heb ik vrede mee: ik zit in ‘de wolk van niet-weten’. Ik verwonder me steeds steeds meer over het mysterie dat overal in deze werkelijkheid geopenbaard wordt als je er oog voor hebt, en dat me vervult met ontzag.
Ik vond het leuk om deze overwegingen eens met jullie te delen, maar het is mijn persoonlijke verhaal, dus of jullie er veel aan hebben vraag ik me af. Persoonlijke ontwikkeling is natuurlijk voor een belangrijk gedeelte gebaseerd op (het verwerken van) de eigen levenservaringen. Maar voor hen die houden van geestelijke arbeid, onderzoek en nadenken kan reflecteren en contempleren over deze levensvragen heel bevredigend zijn en leiden tot een verrijking van het bewustzijn. Dus misschien is dit blog voor hen wel een inspiratie.