Ik ben geen deskundige, maar ook een leek kan zien dat Oekraïne de oorlog met Rusland niet op eigen kracht kan winnen. Rusland is bijna nooit verslagen, niet door Napoleon, niet door Hitler en ook niet daarna (de enige uitzondering hierop is de nederlaag tegen Japan in 1905). Het beste wat je tegen Rusland kan bereiken is een patstelling (zoals na de eerste Tetsjeense oorlog en in Afghanistan), wat nu ook weer dreigt in Oekraïne. Er zijn drie redenen waarom Rusland niet te verslaan is: het beschikt door zijn omvang altijd over vrijwel onbeperkte financiële middelen (zelfs al is het per hoofd van de bevolking vaak armer dan zijn tegenstanders), het beschikt over een onuitputtelijk menselijk potentieel (kanonnenvoer), en het Russische volk is zo nationalistisch dat het vrijwel altijd in meerderheid achter zijn leiders staat in tijden van oorlog. Dat nationalisme wordt dan ook door de (autoritaire) leiders handig uitgebuit – vaak worden de oorlogen juist daarom begonnen – het vergroot de populariteit van de dictator. Al deze factoren spelen nu ook bij de oorlog in Oekraïne.

Bijna geen enkele oorlog eindigt met de nederlaag van een van de strijdende partijen (Een uitzondering hierop is de nederlaag van Duitsland in de 2e wereldoorlog, door de idiotie van Hitler, die op het hoogtepunt van zijn successen geen eieren voor zijn geld koos maar daarentegen een uitzichtloze oorlog met Rusland begon). Ze eindigen eigenlijk altijd in een patstelling, waarna een een wapenstilstand plaats vindt, gevolgd door onderhandelingen. Voordien probeert elk van de partijen een zo sterk mogelijke uitgangspositie te bereiken. Daardoor duurt de oorlog vaak langer dan vanuit welk gezichtspunt dan ook zinvol is, ten koste van veel bloedvergieten en onnoemelijk leed. We zien dat nu ook in Oekraïne, waarbij Oekraïne alleen maar een gunstige uitgangspositie kan bereiken met behulp van de NAVO(-landen). Die zullen daartoe steeds meer wapentuig met de daarbij behorende instructeurs leveren. Uiteindelijk zullen ze wellicht onder druk komen te staan om ook manschappen te leveren, want daaraan heeft Oekraïne een structureel tekort. Zo kan de oorlog steeds verder escaleren tot het uiteindelijk een oorlog wordt tussen de NAVO en Rusland (met de levering van de tanks is het dat nu al bijna zo), en Poetin nog maar één optie is gelaten: de inzet van atoomwapens.*)

Alle bovenstaande inzichten zijn weliswaar door mij als leek ontwikkeld, maar worden gedeeld door mensen die echt wel weten waar ze over praten, onder wie Henry Kissinger, en te onzent Maarten van Rossum, en verscheidene militaire deskundigen. Iedereen kan deze informatie uit de publieke media halen, met name als je goed tussen de de regels door leest en luistert/kijkt en je niet laat leiden door de oorlogsretoriek. Niettemin weigeren beide partijen hardnekkig te onderhandelen; ze verkeren nog in het stadium waarin ze beiden betere posities proberen te bereiken. Oekraïne wordt hierin door Europa en de NAVO gesteund. Dit leidt tot giga risico’s: zoals gezegd meer leed, verwoesting en bloedvergieten en een grotere kans op een nucleair conflict. Maar misschien nog wel het ergste van alles: al die tijd wordt er mondiaal nauwelijks energie besteed aan de ramp die ons meer dan wat ook bedreigt: de klimaat catastrofe. Alle aandacht gaat op aan het proberen de schadelijke effecten van de oorlog op economisch gebied zoveel mogelijk te beperken.

Daarom MOET er NU onderhandeld worden, en niet pas over een of anderhalf jaar. Ik ben natuurlijk niet de eerste die dit stelt, zie bijvoorbeeld de ‘golfgroep’ op 19 december, Henry Kissinger en Marli Huijer in Trouw van 1 februari j.l. Maar die oproepen bieden geen handvatten om te komen tot een rechtvaardige oplossing. Om beide partijen aan de onderhandelingstafel te krijgen, zal er eerst druk moeten worden uitgeoefend op beide partijen. Rusland zal een uitweg geboden moeten worden zodat de oorkog niet als een nederlaag zal overkomen. Naar mijn mening zal dat moeten inhouden dat ze de Krim mogen houden (daar is namelijk op historische gronden wel iets voor te zeggen **). Voorts moet ze een vrije doortocht worden gegarandeerd door Oekraïne naar de Krim (daarvoor is een bezetting van-Oost Oekraïne volstrekt onnodig – Duitsland heeft al eeuwen een vrije doortocht naar de Noordzee via Nederland). Anderzijds moet ze worden duidelijk gemaakt dat hun bezetting van een vrij land volstrekt niet acceptabel is, wat zou moeten resulteren in herstelbetalingen aan Oekraïne. Daarentegen zou Oekraïne het verlies van de Krim moeten slikken, waartegenover het het gezag over Oostelijk Oekraïne terugkrijgt***) en volstrekte autonomie tegenover Rusland, waardoor het bijvoorbeeld kan aansluiten bij de EU. Tevens ontvangt het herstelbetalingen.

Het lijkt niet waarschijnlijk dat een van beide partijen bereid is tot open onderhandelingen als niet voldaan is aan een aantal onacceptabele eisen vooraf. Daarom zullen die beide landen onder druk moeten worden gezet. De enige instantie die dat kan doen is de EU of de VN (Algemene Vergadering) – de NAVO en de VS worden door Rusland te veel gezien als partij in het conflict. Helaas heb ik geen enkele invloed op de EU en de VN. Maar misschien heeft een van mijn lezers wel relaties in die kringen, eventueel via de Nederlandse regering of Europese parlementsleden. Het zou de moeite waard zijn de bovenstaande ideeën onder hun aandacht te brengen.

*) Dat gevaar dreigt nu al na de levering van de tanks. Poetin heeft gezegd dat hij ‘nadere maatregelen’ zal nemen als de tanks Russisch grondgebied bereiken, waaronder hij ook Oostelijk Oekraïne rekent. De tanks hebben echter weinig nut als Oekraïne ze niet aldaar kan inzetten.
**) Dit is ook de mening van Harry van Bommel uit de ‘golfgroep’. Zie ook Maarten Van Rossum in: https://www.maartenonline.nl/de-wrok-van-een-mislukte-supermacht/. Dit artikel is ook in ander opzicht zeer informatief over het het conflict.
***) Er wordt vaak beweerd dat de Donbas en Loegansk eigenlijk bij Rusland zouden moeten horen, omdat het aantal ethnische Russen dat er wonen een meerderheid vormen: 80 % van de bevolking. Afgezien van het dubieuze van dit argument (in de meeste landen wonen wel ethnische minderheden) is het ook onjuist. Bij de volkstelling van 2001 woonden er in beide landsdelen minder dan 40 % ethnische Russen – dat lijkt sindsdien niet noemenswaard veranderd te zijn. Bij het referendum van 1991 stemden overigens 84 % van de Oekraïners voor onafhankelijkheid van Rusland.