Auteursarchief: Erik van Praag

Die-in

Vorige week heb ik u beloofd verslag te doen van een demonstratie waaraan ik heb deelgenomen. Het was een demonstratie van XR tegen het faciliteren van de grote zeecruiseschepen in Amsterdam. Waarom protesteren we daartegen? Tja, dan moet je het volgende weten over cruiseschepen (bron: XR):

Een zeecruisepassagier stoot tweemaal meer CO₂ uit dan iemand die voor een vliegvakantie met accommodatie kiest en acht keer meer dan iemand die over land reist.
In 2022 hebben zeecruiseschepen in Europa meer zwaveloxiden uitgestoten dan 1 miljard auto’s oftewel 5 keer meer dan alle auto’s op het Europese continent.
De dagelijkse uitstoot van stikstofoxiden van zeecruiseschepen is gelijk aan de uitstoot van 31.000 extra vrachtwagens die per dag een volle ronde op de A10 rijden. En dan hebben we het nog niet over de uitstoot van zwavel en fijnstof.
Een walstroom is geen oplossing voor dit probleem, want het electriciteitsnet van Amsterdam is hiervoor niet geschikt.
Dan hebben we de uitstoot onderweg, voor de kust en op volle zee nog niet meegerekend.

XR neemt de maandelijkse proefneming met de luchtalarm sirenes (elke eerste maandag van de maand) als startpunt voor demonstraties. Zij beschouwt de sirenes als een waarschuwing voor de klimaatscatastrofe die al begonnen is en ons nog te wachten staat. Zij doen dit middels een die-in in diverse plaatsen: voor dood op straat gaan liggen. Dat heb ik de afgelopen eerste maandag van april ook gedaan. De demonstratie in Amsterdam was specifiek tegen de cruiseschepen gericht. Heeft dat veel effect? Op korte termijn niet, maar alle beetjes helpen zoals ik vorige week heb betoogd, en ooit zullen die beetjes wel effect sorteren.

Dit als een voorbeeld van de tientallen dingen die je kan doen en laten. Nu is dit voorbeeld een makkelijke actie – ik hoef er weinig of niets voor op te geven; ik was toch al niet voornemens op cruise te gaan. Merkwaardigerwijs zou ik het ergens wel jammer vinden als die cruisechepen er niet meer komen – ik vind het wel een karakteristiek symptoom van Amsterdams’ connectie met de wereld. Maar nogmaals – veel pijn doet het verdwijnen van de cruiseschepen me niet. Voor andere handelingen is het offer wel iets groter, maar nog gering in vergelijking wat we eigenlijk collectief zouden moeten opgeven. Maar ook in dat geval zou ons leven weliswaar sober zijn maar nog steeds rijk kunnen zijn aan vreugde en schoonheid.

Venetië bant de cruiseschepen uit de binnenstad.

De bewuste consument/burger.

Geef een reactie

In de vorige blogs heb ik beschreven hoe we financieel en geestelijk gemanipuleerd worden, en eindigde ik met de vraag wat we daartegen kunnen doen. Sindsdien las ik een artikel in NRC dat beschreef hoe de economie ons ziek maakt.*) De doorgeschoten vrije markt economie tast met name onze mentale gezondheid aan. De nadruk op economische prestatie en zelfraadzaamheid creëert een mentale belasting die we evolutionair nauwelijks kunnen dragen. Bovendien heerst er een economische ideologie van oneindige behoeften, concurrentie en eeuwige groei, waardoor we onszelf moeten vermarkten. En daarbij komt de voortdurende onzekerheid, en de gigantische inkomens- en vermogens ongelijkheid. Wij zijn gevoelsmatig steeds minder meester over ons eigen lot. En als we ons perspectief verruimen naar de verder verwijderde toekomst, dan staat het er met de mensheid als geheel niet rooskleurig voor.

U kunt daar misschien allemaal best tegen, maar de enorme behoefte aan psychiatrische en psychologische consulten laat zien dat u daarin een uitzondering bent. Maar ook voor u is de economie eerder een belasting dan een vruchtbare leefomgeving. Dus ook door de economie als zodanig worden we gemanipuleerd. Ik kom dan weer terug op de vraag: wat daartegen te doen?

Ik ben daar in vorige blogs al uitvoerig op ingegaan: zie bijvoorbeeld de blogs van 19/9, 15/2 en 27/2. Ik vat dat nu samen in zeven punten:

Bevorderen van zelfkennis en zelf-achting.
Ontwikkelen van openheid van geest; blijf kijken naar de realiteit.
Ontwikkelen van een ideaal-beeld van de door u gewenste toekomst.
Vervolgens u als consument en burger door de bovenstaande punten te laten beïnvloeden. Met name zou ik persoonlijk terughoudend zijn met AI, ChatGP, X, WhatsApp en Facebook.
Stelling nemen, in de eerste plaats bij verkiezingen, maar ook in uw omgeving.
Deelnemen aan collectieve acties: demonstraties, petities, enzovoort.
En tenslotte: richt u op de oorsprong van alles: de scheppingskracht, de Essentie, de goddelijke dimensie, wat voor u maar goed voelt,; en die zich bij u openbaart als innerlijke gids. Laat u daardoor leiden.

U ziet dat ik in de eerste drie punten de nadruk leg op de ontwikkeling van uw bewustzijn, omdat ik geloof dat zulks leidt tot uitstraling in de wereld – en ooit zal de gezamenlijke uitstraling van mensen van goede wil een verschil maken. Maar niettemin blijft ook actie nodig. In mijn volgende blog zal ik ingaan op een actie die ik zelf heb ondernomen – misschien kan dat u stimuleren.

*) Kees Cools en Jim van Os, De economie maakt ons ziek, NRC, 5 april 2025

AI – de nieuwe wereld-dictator?

Geef een reactie

Zoals de Eerwaarde Moeder treffend uitlegt in de sciencefiction klassieker Dune: ‘Ooit vertrouwden mensen hun denken toe aan machines, in de hoop dat dit hen zou bevrijden. Maar dat gaf andere mensen met machines alleen maar de kans om hen tot slaaf te maken.’

Eind tachtiger jaren kreeg ik een therapieprogramma onder ogen dat werkte via de computer. Je kon schriftelijk vragen stellen of een conversatie aangaan met de virtuele therapeut, en die gaf dan op het scherm een schriftelijke reactie, waarop jij weer kon reageren. Zo kon een hele therapiesessie ontstaan gebaseerd op de Rogeriaanse therapie methode. Ik, toentertijd gelicenseerd psychotherapeut, heb dat zelf bij wijze van proef gedaan, en was getroffen door de schijnbare authenticiteit van de reacties door de ’therapeut’. Onderzoek toonde aan dat het ook bleek te werken voor de meeste ‘echte’ hulpvragers, die dan vaak geen therapeut in vivo meer nodig hadden. Het programma voelde als aandacht, en dat bleek vaak voldoende.Toch is het programma uit de praktijk verdwenen – waarschijnlijk omdat er sindsdien meer verfijnde therapeutische chatboxen zijn ontwikkeld die ook heden ten dage worden gebuikt met wisselend resultaat (mede afhankelijk van de kwaliteit van de chatbox); soms in combinatie met een therapeut van vlees en bloed en maar zelden met schadelijke gevolgen.

Toen AI en ChatCTP verschenen was ik dus niet echt onder de indruk – we hadden zoiets al in ’88. Ook was ik niet zo bevreesd voor eventuele schadelijke effecten – ik dacht daar zijn we zelf bij, en we hoeven ons er niet aan over te leveren. Maar na het verschijnen van DeepSeek heb ik mijn mening herzien. Het grote verschil tussen DeepSeek en eerdere programma’s is dat het betaalbaar is, en werkt met open source software, die dus voor iedereen toegankelijk is. Maar dat betekent ook dat iedereen de algoritmen waarmee het werkt kan beïnvloeden.

De nieuwste AI systemen creëren hun eigen virtuele werkelijkheid, van waaruit ze reageren. Ik citeer: In plaats van te vertrouwen op gecontroleerd leren met menselijke feedback, hebben de technici van het bedrijf gekozen voor een techniek die ‘reinforcement learning’ wordt genoemd. Bij deze methode leert het model zelfstandig, waarbij het positieve feedback krijgt wanneer het een correct antwoord geeft. Pure reinforcement learning (versterkingsleren) wordt gezien als de heilige graal van machine learning, omdat het echte inzichten mogelijk maakt in plaats van simpelweg aangeleerde patronen te reproduceren.*)

De interne werkelijkheid die dusdoende wordt gecreëerd kan subtiel afwijken van de echte werkelijkheid. Bovendien kan een kwaadwillig iemand – en zoals we weten zijn die volop aanwezig – daar feiten in smokkelen die in feite niet bestaan. Ik noem een voorbeeld: er kan in staan dat het schadelijk is als een land asielzoekers toelaat. Het probleem is dat je die afwijking van de werkelijkheid niet direct ziet, maar dat die wel de antwoorden beïnvloedt die door bijvoorbeeld ChatGTP gegenereerd worden. Dat is nog wat anders dan complottheorieën! Die kun je altijd nog relatief gemakkelijk ontzenuwen, maar in dit geval zie je niet dat het antwoord door een complottheorie wordt gekleurd. Voor de meer uitgebreide beschrijving van wat AI te weeg kan brengen verwijs ik naar de voetnoot.

Als mensen massaal AI gaan gebruiken kan zodoende een hele cultuur beïnvloed worden. Is het niet fantastisch dat Frank Herbert, de science-fiction auteur van Dune, dat al in 1965 voorzag?

In het vorige blog beschreef ik hoe we financieel gemanipuleerd worden, maar nu gaat het om geestelijke manipulatie. Dat vind ik nog veel schadelijker. Wat kunnen we daartegen doen? Wordt vervolgd.

*) Bruno Maçães, De race naar de God-modus, De Groene Amsterdammer, 19 februari 2025. Dit artikel heeft me geïnspireerd tot dit blog.

Private uitbuiting.

Geef een reactie

De titel van dit blog is mijn vertaling van private equity, wat doorgaans vertaald wordt als privé vermogen, een term die gebruikt wordt voor opkoopfirma’s. Equity bekent in het Engels letterlijk billijkheid, maar private equity is een goed voorbeeld hoe taalgebruik de hogere plunderkunde ^*) in het bedrijfsleven kan verhullen. Durfkapitaal is een andere term die gebruikt wordt voor opkoopfirma’s, maar de meeste van die opkoopfirma’s zijn zonder meer te kwader trouw, en lopen totaal geen risico, evenmin als hun aandeelhouders. Deze gegevens ontleen ik aan het artikel waarnaar ik in de voetnoot verwijs, maar die voor iedereen die aandachtig kijkt waarneembaar zijn.

Ik had, en heb nog steeds, veel waardering voor het sustainable finance lab, een gezelschap van economen en financiële specialisten die streven naar een duurzame en menswaardige economie. Een van de leden is Arnoud Boot, die ik ook hoog had zitten, vanwege zijn progressieve stellingname en zijn duidelijke uitleg van economische vraagstukken. Hij geniet dan ook veel gezag in en buiten de financiële wereld, en wordt herhaaldelijk voor commentaar gevraagd door de publieke media. Maar op één punt moet ik hem nu toch afvallen. In 2017 vroeg Jeroen Dijssel]bloem, destijds minister van financiën, hem om onderzoek te doen naar de eventuele schadelijke werking van private equity. Zijn conclusie was dat er weliswaar af en toe misbruik plaats vond, maar dat Nederland beter af is met dan zonder private equity. Hoe kan iemand van zijn deskundigheid dat beweren? Is het een blinde vlek of is hij misschien ook te kwader trouw?

Het voert me voor dit blog te ver om in detail uit de doeken te doen hoe private equity werkt. Daarvoor verwijs ik naar het eerdergenoemde artikel. Maar u kunt het ook voor uw ogen zien gebeuren; ik hoef alleen maar de de bedrijven Intertoys, Blokker en het huisrartsen-bedrijf Co-Med te als voorbeelden te noemen. Het komt kortweg hierop neer, dat het opgekochte bedrijf opgezadeld wordt met de schuld waarmee de koop gefinancierd wordt, met als gevolg dat volgens recent onderzoek bedrijven in handen van opkopers vijf- tot tienmaal vaker failliet gaan dan vergelijkbare ondernemingen. Het gaat ook om kleinere minder bekende bedrijven. De constructie van de opkoop en schuld creatie is bovendien zo opgezet dat de plunder organisatie en haar aandeelhouders geen noemenswaardig financiëel risico lopen, maar er in tegendeel grof aan verdienen.

U zou kunnen zeggen, wat kan dat ons schelen? Nou, in elk geval betalen we er aan mee via onze belasting betaling. De risico’s worden afgewenteld op werknemers, leveranciers, financiers, consumenten c.q.klanten, en de Belastingdienst. En verliezen we hierdoor waardevolle bedrijven. Maar bovendien breekt dit soort processen het vertrouwen in onze samenleving af. Er zijn veel meer processen die dat effect hebben. Over één van die andere processen de volgende keer: De race naar de God modus. Daarna zal ik er op ingaan wat we hiermee moeten.

*) Deze term ontleen ik aan het artikel van Johan Heilbron, Hogere plunderkunde, in De Groene Amsterdammer, 12 februari 2025. Dit blog is door dat artikel geïnspireerd.

Hoopvol pessimisme

Geef een reactie

Het ware probleem zit hem niet in optimisme of pessimisme, maar in fatalisme: het idee dat de toekomst gesloten is.
(Mara van der Lugt¹)

Jarenlang schreef ik vaak over de klimaatcatastrofe waar we op afkoersen. Maar met uitzondering van 19 februari j.l. heb ik dat de laatste jaren niet meer gedaan. Je kan niet aan de gang blijven – de boodschap roept dan eerder verveling en weerstand op dan dat die een activerende werking heeft. Nu blijkt dat ik daarmee meegegaan ben in een maatschappelijke trend. Oorlog, bedreiging van de democratie, migratie, racisme, bestaanszekerheid (waar iedereen iets anders onder verstaat) – dat zijn de onderwerpen die de gemoederen beroeren, en nog tot demonstraties leiden. Maar over klimaat hebben we het eigenlijk niet meer – dat weten we nu wel.Ook de politiek geeft het geen prioriteit meer; eerdere maatregelen worden afgezwakt, en elders in de wereld wordt het bestaan van deze crisis zelfs ontkend.

Maar zo niet door prof. Eelco Rohling, sinds kort hoogleraar oceaan- en klimaat verandering in Utrecht. Hij heeft als een van de weinige wetenschappers de ontwikkelingen van het klimaat op lange termijn (een aantal millennia) bestudeerd, die bij het IPCC eigenlijk niet aan de orde komen; hun voorspellingen gaan meestal niet verder dan tot 2100. Maar de opwarming gaat daarna nog eeuwen of millenia door, zelfs als we nu onmiddellijk zouden stoppen met de uitstoot van broeikasgassen. Dat komt door de trage werking van de ecosystemen. Als u precies zou willen weten hoe dat werkt, moet u het artikel over zijn oratie lezen.²) Daarom is hij somber: ‘Het klimaat is op weg naar een zwart gat’.

Dat is een zo bedreigend perpectief dat we gemakkellijk fatalistisch kunnen worden: er is toch niets aan te doen. Maar om twee redenen is dat niet de weg. De ene reden is dat er nog wel wat aan te doen is: onmiddellijk stoppen met fossiele uitstoot, en uiteindelijk technieken ontwikkelen om de broeikasgassen weer uit de lucht te halen. Dat is niet zonder risico, maat onmogelijk is het niet, en het zou t.z.t. wel eens de enige uitweg kunnen zijn. En de andere reden is dat hoop altijd gebaseerd is op handelen ongeacht het resultaat; handelen omdat we gedaan hebben wat we konden, wat we moesten doen op grond van onze diepste morele waarden. Vrouwen als Jane Goodall en Greta Thunberg zijn ons hierin voorgegaan.

De onzekerheid waarin we leven – we kunnen de toekomst niet kennen – is misschien de (onderdrukte) wanhoop van de optimisten, maar de hoop van de pessimisten. Die ons dan weer aanzet tot de verantwoordelijkheid om te doen wat we kunnen doen voor de toekomst. Niet dat ikzelf ten volle aan dit ideaal voldoe, maar het is het waard om voor te leven.

Ik had dit blog net gepubliceerd, toen me een artikel onder ogen kwam van en over David van Reybrouck die benoemd is tot Denker der Nederlanden. Hij stelt de klimaatcrisis centraal. ‘Of de Russen komen moeten we nog zien, maar de klimaatverandering komt niet, die is er al.’ (Trouw, 20 maart 2025).
______________
1). Mara van der Lugt, En toch doen wat we kunnen, De Groene Amsterdammer, 6 maart 2025
2). Eelco Rohling, ‘Het klimaat is op weg naar een zwart gat, maar we kunnen er nu iets aan doen’, NRC 8 maart 2025.

Rede en wijsheid

1 reactie

Rede is het alomvattende principe van de geest, dat de mens onderscheidt van het dier.
(Erik Martens, pseudoniem van J.P. van Praag, in Fundament , 1940)

Rede is een begrip dat gemunt werd door de Verlichting (ca. 1670-1800). De Verlichting zette zich af tegen bijgeloof, dogmatiek en de daaruit voortvloeiende onverdraagzaamheid, en pleitte daarentegen voor rede en openheid van geest. Dat had vergaande gevolgen, vooreerst binnen de wetenschap en de filosofie, maar later in de hele maatschappij. Citaat (Wikipedia): De Verlichting gaf aanleiding tot modernisering van de samenleving door middel van individualisering, emancipatie, feminisme, secularisering en globalisering. Het gelijkheidsbeginsel, de mensenrechten en de burgerrechten vinden er hun wortels, net zoals het ‘vrijdenken’, het klassiek liberalisme, het socialisme, het anarchisme.

Al deze terreinen werden doordrenkt met ‘rede’ . Echter in de periode 1750-1850 werd dat begrip verengd tot ‘ratio’. Mystiek, gevoelens, intuïtie, kunst werden verbannen naar hun eigen hoekje van de samenleving, terwijl deze concepten allemaal deel uitmaken van de rede (zie het citaat hierboven). Alle wetenschappen werden gemodelleerd naar de empirische natuurkunde, die alleen maar aandacht had voor het materiële en meetbare gedeelte van de werkelijkheid. Met name de wetenschap der politiek en de economie werden volstrekt cerebrale aangelegenheden. Dat had een belangrijk gevolg voor het politieke leiderschap. Wijsheid, passie, geloof en spirituele diepte hebben daarin geen plaats. Dat leidt tot een zekere harteloosheid en onverstandig handelen. Enkele recente voorbeelden: Bij de recente holocaust herdenking in Duitsland was Netanyahu uitgenodigd en werd niet gearresteerd, ondanks het arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof. Merz kon hem niet goed de toegang weigeren, en hem ook niet laten arresteren, maar had hem tactisch kunnen verzoeken niet te komen. Ander voorbeeld: Rutte, die erop aandrong dat Zelensky aan Trump excuses moest vragen omdat hij zich niet straffeloos liet vernederen, en de leugens van Trump weersprak. Bizar en respectloos. Beiden, Merz en Trump, verloren hiermee gezag. Dit in tegenstelling tot Zelensky.

Ik denk dat een deel van de oorzaken van de desastreuze toestand van onze samenleving hiermee te maken heeft (zie mijn blog van 22 februari 2022). We moeten het maar uitzitten en hopen dat er wijze leiders opstaan, die wat meer macht hebben dan Zelensky. En intussen in onze eigen kleine omgeving er naar streven onze eigen redelijkheid en wijsheid te ontwikkelen.

De Wijze leider.
Illustratie van Joost Krijnen in de Groene van 19 februari 2025 bij een artikel van Thor Rydin, dat mede een inspiratie vormde voor dit blog.

Amerikaanse arrogantie

Geef een reactie

In mijn werkzame keven heb ik veel contact gehad met Amerikanen. Een groot deel van mijn post-doctorale opleiding heb ik van Amerikanen gekregen. Ik heb in Amerika lezingen en workshops gegeven, en ben er ook een paar keer op vakantie gegaan. Ik heb er een wilderness quest gemaakt, enzovoort. Met enkele Amerikanen ben ik ook bevriend geraakt; één van hen, Danaan Parry was een zeer dierbare vriend met wie ik ook kort in Europa met vakantie ben geweest. Ik kon goed met de meeste Amerikanen opschieten, maar er viel me wel iets op. Vrijwel geen van die Amerikanen hadden ook maar enig idee van wat de culturen buiten Amerika inhielden. Ze beschouwden bovendien de Amerikaanse samenleving en cultuur als superieur aan alle andere in de wereld. Nu hebben de meeste landen wel een zeker chauvinisme in hun cultuur. Zelf was ik daar ook niet vrij van. Ik was trots op datgene waar we in Nederland goed in waren: de deltawerken, onze sociale wetgeving, onze wetenschap, onze gezondheidszorg, ons humaan asielbeleid en onze ontwikkelingshulp, en als er tijdens sportwedstrijden gewonnen werd vond ik dat mooi, en onze vlag riep ook wel enige chauvinistische gevoelens bij me op. Dat is allemaal wel voorbij, door twee oorzaken: enerzijds ben ik ouder geworden en meer mondiaal gericht, en anderzijds gooien onze politici met instemming van de meerderheid van onze bevolking alles waarin we uitblonken te grabbel.

Ook in Engeland en Frankrijk bestond en bestaat er een zeker chauvinisme. Maar de Verenigde Staten spannen in dit opzicht absoluut de kroon. Bovendien is een consequentie van hun chauvinisme, gekoppeld aan hun machtspositie, dat ze alles inde wereld willen regelen op hun voorwaarden met voorbijgaan aan wat de bevolkingen en landen die dit aangaat zelf willen. Van de situatie voorafgaand aan WO II ben ik niet zo goed op de hoogte, maar ik weet wel wat van de periode daarna die begon met de conferentie van Jalta (1945). Over de hoofden van alle betrokkenen heen regelden Roosevelt, Churchill en Stalin de verdeling van Europa. Terzijde: Ook toen werkten de VS samen met een Russische misdadige dictator, met rampzalige gevolgen: de koude oorlog met een aantal proxy oorlogen. Verder beschouwen de Verenigde Staten Zuid- en Midden-Amerika, Mexico en Canada als hun voor- en achtertuin, waarin het bestuur volgens hun regels moest worden geregeld (in de vorige eeuw ging dat voornamelijk via dictaturen). Dat is niet helemaal gelukt in enkele staten (bijvoorbeeld Costa Rica, Cuba en Canada), maar dat doet niets af aan het idee. Ook in Iran, Irak, Vietnam, Korea, Afghanistan hebben de Amerikanen hun wil willen opleggen met instemming van de meerderheid van de Amerikaanse kiezers – om maar wat voorbeelden te noemen.

Ook de Amerikanen die ik beschouwde als geestverwanten en soms als vrienden gingen niet vrijuit van dit chauvinisme, al was dat bij hen vaak subtiel en deels onbewust. Van de Amerikanen die ik heb ontmoet was het maar een handvol die daar echt vrij van waren, onder wie de eerder genoemde Danaan Parry. Niet voor niets is male chauvinistic pig een bekend Amerikaans scheldwoord. Daarom hoeft het geblaat van Trump, Vance en Musk ons niet te verbazen. Zij dramatiseren op karikaturale en misdadige wijze het Amerikaanse volkskarakter. In die zin zijn ze veel duidelijker dan alle na-oorlogse presidenten, bij wie dit ook aanwezig was (misschien met uitzondering van Eisenhower) maar meer verkapt. Zo zijn Trump en Musk een goede spiegel, waarin we ons eigen chauvinisme weerspiegeld kunnen zien. Dat is belangrijk, omdat een lichte en ironische vorm van chauvinisme weliswaar onschuldig is, maar het makkelijk kan ontaarden in racisme, discriminatie, minachting en onderdrukking; van de niet witte eigen bevolking of asielzoekers bijvoorbeeld. Wie zonder zonde is werpe de eerste steen. Ik zeg dit ook, want dan hoef ik geen steen te werpen.
_______________________
Disclaimer: Mijn mening over Amerikanen is puur gebaseerd op persoonlijke ervaring en ontbeert wetenschappelijke grond. Natuurlijk zijn er wel meer Amerikanen zoals de paar vrienden die ik hierboven noemde. Een goed voorbeeld daarvan zijn David Brooks, en Jonathan Capehart, Amerikaanse journalisten van de Washington Post en The New York Times in een interview met Amna Nawaz in een tv-uitzending van PBS News van 28 februari. Zie: https://www.pbs.org/newshour/show/brooks-and-capehart-on-the-implications-of-trumps-altercation-with-zelensky

Lichtend voorbeeld.

1 reactie

“You have to match your acts to the level of difficulty of the problem”
Ibrahim Issa

Een dezer dagen kreeg ik de vraag voorgelegd: Wie was er in jouw leven een lichtend voorbeeld? Bedoeld werd: het belangrijkste lichtend voorbeeld. Daar moest ik even over nadenken. Ik heb vele fantastische leraren, coaches en leermeesters gehad, maar die kwamen toch niet naar voren als lichtend voorbeeld. Maar na enige tijd kwam er toch duidelijk een naam naar boven: Ibrahim Issa. Voordat ik dat ga toelichten eerst iets over wat voor mij een lichtend voorbeeld is. Dat hoeft geen perfect iemand te zijn, en ook niet iemand die geen fouten maakt of geen eigenschappen heeft die me minder aanspreken. Maar het is wel iemand die me inspireert, waar ik een groot respect voor heb, en die ik bewonder.

Nu iets over mijn lichtend voorbeeld. Ibrahim Issa is directeur van de Hope Flowers School voor vredesonderwijs in Betlehem. Tegen alle verdrukking in (zelfs nu) is hij al directeur sinds 2001. Naast het ‘gewone’ onderwijs doen ze aan ‘remedial teaching’, ’trauma healing’ (nu ook aan weeskinderen uit Gaza), en zijn wat dat betreft een autoriteit op de hele Westoever.*) Voor zover ik kan zien heeft Ibrahim onder meer de volgende eigenschappen: moed, passie (voor gerechtigheid), doorzettingsvermogen, veerkracht, trouw, zachtmoedigheid, loyaliteit en diplomatieke gaven. Zowel vanuit Israël als bij de Palestijnse Autoriteit zijn ze niet blij met hem, want hij bepleit consequent de noodzaak en mogelijkheid tot vreedzame coëxistentie, en zweert geweld af; dat is niet naar de zin van de autoriteiten van beide kanten. Bovendien is de school niet gebonden aan enige godsdienst. Niettemin is Ibrahim in staat gebleken met de autoriteiten van beide kanten ‘on speaking terms’ te blijven, zonder ooit zijn idealen op te geven.

Het woord zegt het al: een lichtend voorbeeld straalt licht uit. Het genereert hoop en vertrouwen. Het stimuleert anderen tot bewustwording, verantwoordelijkheid nemen en actie. Dat is wat Ibrahim meer dan wie ook bij mij heeft gedaan en voor zover ik kan zien ook doet bij anderen. Meer informatie kunt u vinden op de website van de Vrienden van Hope Flowers.*)

*) https://www.vriendenvanhopeflowers.nl

De grote wending.

Geef een reactie

Omdat de klimaatproblematiek onder invloed van de turbulente ontwikkelingen in de wereld uit de aandacht dreigt weg te zakken, vestig ik nog maar eens de aandacht op het begrip ‘Great Turning’ van Joanna Macy en David Korten,¹ dat actueler is dan ooit. Beter dan hen kan ik het niet zeggen, en daarom wijd ik dit blog aan de samenvatting van dit begrip door David Korten:

We slagen er niet in de tirannie te herkennen voor wat ze is, omdat we in een trancetoestand leven die wordt veroorzaakt door een cultureel verhaal van het Heilige Geld en Markten, dat ons collectieve begrip van onze wereld en onze keuzes als soort vormgeeft. Het is gebaseerd op twee fundamentele aannames:

Omdat wij mensen van nature egocentrisch, materialistisch en inherent competitief zijn, kan de rijkdom van de samenleving het beste worden gemaximaliseerd door deze natuurlijke instincten naar nuttige doeleinden te kanaliseren via ongeremde concurrentie op de markt.
Er is geen limiet aan de totale rijkdom van een samenleving. De welvaart van de winnaars is hun rechtvaardige beloning voor hun bijdrage aan het welzijn van iedereen. Als niet aan de behoeften van sommigen wordt voldaan, versnel dan eenvoudigweg de groei om de bodem te bereiken.

Beide aannames zijn ernstig gebrekkig. Er ontstaat een authentiek verhaal, gebaseerd op drie waarheden die essentieel zijn voor onze tijd:

Als levende wezens zijn we van nature afhankelijk van ons vermogen om ons te organiseren als gezonde gemeenschappen die de omstandigheden creëren en in stand houden die essentieel zijn voor ons welzijn.
Wij mensen vormen ons gedrag door culturele en institutionele keuzes. Deze kunnen individualisme, gulzigheid, geweld en concurrentie ondersteunen. Ze kunnen het communitarisme, soberheid, vrede en samenwerking ondersteunen. En bijna alles daar tussenin.
We zijn afhankelijk van het voortbrengend vermogen van een eindige levende aarde en moeten leren binnen deze grenzen in onze behoeften te voorzien. De verdeling van de welvaart is een essentiële zorg.

Er zullen moeilijke aanpassingen plaatsvinden, maar meestal moeten we verspillende of actief destructieve vormen van consumptie opgeven om middelen vrij te maken voor toepassingen die ons geluk en welzijn daadwerkelijk vergroten. Het gaat bijvoorbeeld om herallocatie van:

Oorlogsmiddelen² voor de gezondheidszorg en de verjonging van het milieu.
Auto’s naar openbaar vervoer. (dus ook elektrische auto’s, EvP)
Uitbreiding van voorsteden naar compacte gemeenschappen en de terugwinning van bos- en landbouwgrond.
Reclame voor het onderwijs.
Financiële speculatie voor lokaal ondernemerschap.

Dit zijn verre van opofferingsdaden: het zijn overgangen van de zelfvernietiging van de zelfmoordeconomie naar het intelligente leven van een levende aardse economie.

Dit is natuurlijk geen uitputtende lijst, en je hoeft het niet met alle punten in deze samenvatting eens te zijn, maar het laat wel zien dat er een diepgaande omwenteling nodig is, die precies ingaat tegen de omwenteling die nu gaande is. Of die er ooit komt? Misschien, als de chaos en de destructie die het gevolg zullen zijn van de huidige koers in diverse landen volstrekt duidelijk worden, en er dan een massaal protest vanuit der bevolking plaats vindt. Maar dat zal nog wel even duren. Intussen kunnen we ons door dit concept laten inspireren en er er hoop aan ontlenen.

1). David Korten, The Great Turning: From Empire to Earth Community , 2006
2). Dit dateert uit een tijd toen Rusland nog niet actief Europa aanviel. Of deze middelen nu vervangen moeten worden is aan discussie onderhevig. Feit is dat de Europese defensie zonder Amerikaanse steun, met name op het gebied van drone- en raket geleiding niets voorstelt.

Geheim, verborgen.

Geef een reactie

Vroeger, als student, ging ik nog wel eens naar een casino. Ik speelde dan black jack, want daar kun je nog enige invloed uitoefenen op de uitkomst. Ik zette in die tijd dan per spel ƒ 10 in, plus de eventuele winst van het vorige spel (ik weet niet meer of ik alle winsten van de vorige spellen ook inzette). Van tevoren besloot ik dat ik niet meer dan ƒ 100 wilde verliezen, en dat als ik genoeg gewonnen had voor al mijn consumpties ik de winst zou pakken en niet verder spelen. Dat leidde er in de praktijk toe dat ik vrijwel altijd gratis naar het casino kon en mijn consumpties uit de winst kon betalen.

Ook speel ik eigenlijk al vrijwel mijn hele leven mee in een loterij, waarbij de winst van de loterij gaat naar goede doelen. Ik besef dat ik zelf daarbij geld verlies, maar daar heb ik weinig moeite mee, omdat de winst van de loterij naar goede doelen gaat. Maar ik doe het ook omdat ik het gokje wel leuk vind, je kunt nooit weten of je niet iets wint. Ik heb vaak een klein prijsje gewonnen, maar nooit een klapper gemaakt. Zo heb ik ook wel aandelen gekocht van duurzame bedrijven. Verder heb ik in mijn leven nooit om geld gegokt.

Ik houd dus wel van een gokje, maar heb nooit cryptomunten gekocht. Ik had daarvoor een aantal redenen. Ten eerste: ik wil zo min mogelijk gedoe in/met mijn computer en mijn geest. Ten tweede: als ik wat grotere bedragen zou inleggen, kan ik die ook weer kwijtraken. Uiteindelijk zijn alle hypes in de geschiedenis altijd weer voorbijgegaan. Ten derde: het minen en kopen/verkopen van cryptomunten slurpt energie. Dat is op termijn misschien geen probleem meer, maar nu nog wel. En tenslotte, meer fundamenteel: cryptomunten worden om geen enkele andere reden gekocht dan om geld te maken met geld. Daar ben ik principieel op tegen. Ik heb niets tegen rijkdom, zolang deze niet excessief is en eerlijk verworven, maar wel tegen rijkdom als doel op zichzelf. Het draagt bij tot de vermogensverschillen in de wereld, en de daaruit voortvloeiende onvrede en chaos, en niet tot het welzijn van het collectief (uitzonderingen daargelaten). Natuurlijk zou ik, als ik winst zou behalen, deze winst kunnen opnemen en schenken aan een goed doel, maar dan werk ik toch mee aan iets wat de samenleving ondermijnt. ‘Crypto’ betekent dan ook geheim, verborgen, iets wat het daglicht niet kan verdragen. Dat voelt niet goed. Nee dus.

Over de potentieel schadelijke werking van geld kom ik in het volgende blog te spreken. Ik zal daarbij David Korten volgen, een van de grondleggers van het begrip Great Turning.