Auteursarchief: erik.van.praag

De kracht van Trump

De klimaat crisis bestaat niet, de pandemie is geen probleem (een soort griepje), en ik heb de verkiezingen gewonnen. Zie daar een paar van de meest opvallende leugens van de (gaande?) president van Amerika. Maar hij heeft er in zijn ambstermijn duizenden meer gedebiteerd (22.000 volgens de Washington Post). Toch vertoonden de verkiezingen in de VS geen ‘landslide’. Hoe kon dat? Er zijn veel verschillende analyses over verschenen – ik pik de belangrijkste conclusies daar uit (met dank aan o.a. Coen Nij Bijvank en Eelco Bosch van Rosenthal (Nieuwsuur).

In de eerste plaats was Trump een van de meest effectieve presidenten sinds F.D. Roosevelt. Ik noem even op: Hij heeft een nieuw (trouwens vrijwel ongewijzigd) handelsakkoord gesloten met Canada en Mexico, hij kreeg voor elkaar dat de Nato-landen meer gingen betalen, hij heeft de invoerrechten op sommige producten uit China en Europa verhoogd, hij heeft voorkomen dat ASML zijn machine aan China verkocht (de zaak hangt nog, maar de desbetreffende machine is intussen aan een ander land geleverd), hij heeft nieuwe boringen in natuurgebieden toegestaan (en gaat dat de komende weken op grote schaal opnieuw doen), hij heeft op ruime schaal vergunningen verstrekt voor nieuwe oliewinning uit schalie structuren, hij heeft de belastingen drastisch verlaagd (waarvan met name rijken, welgestelden en het grote bedrijfsleven profiteerden), hij heeft honderden milieuregels teruggedraaid (tot groot genoegen van direct belanghebbenden), hij is uit een aantal internationale verdragen gestapt, of heeft de bijdrage daaraan verlaagd, hij heeft een hard en redelijk succesvol beleid gevoerd tegenover migranten, hij heeft honderden rechters benoemd, onder wie drie in het hooggerechtshof, en de economie stond er voor de Coronacrisis goed voor (de verbetering was overigens al onder Obama begonnen). Dus de eerste reden waarom zoveel mensen op Trump hebben gestemd is omdat ze van zijn bewind voordeel hadden, of dat althans dachten (soms terecht, soms ten onrechte). Voor dezen was het dus een rationele beslissing.

Een tweede reden waarom zoveel mensen op Trump hebben gestemd was dat er een overeenkomst bestaat tussen het denksysteem van het populisme en denkwijzen binnen dogmatische en fundamentalistische godsdiensten (evangelische christenen, pinksterbeweging, orthodoxe protestanten, enz.). In beide gevallen gaat het om een gesloten denksysteem, dat weinig openheid biedt voor alternatieve denkbeelden, en waarin sterk gedacht wordt in termen van goed/fout, zwart/wit en wij/zij. Mensen die hun hele leven getraind zijn in dergelijke denksystemen, kunnen niet op een andere, meer flexibele manier denken en redeneren. Bovendien verschaft dit denksysteem veiligheid: het maakt de wereld overzichtelijk (terwijl die eigenlijk complex is), het creëert een gemeenschap van gelijkgezinden, en geeft de voldoening aan de goede kant te staan en de waarheid in pacht te hebben. In de VS is het aandeel van deze Christenen in de bevolking naar bekend zeer groot; zij zijn daardoor ontvankelijk voor de manier van denken van de Trump en de ultra-rechtse Republikeinen. Zij herkennen hun eigen manier van denken in dat van de populisten – dat geeft vertrouwen. Omgekeerd schrikt het meer complexe wereldbeeld van links-progressief hen af. (Daar komt nog bij dat vanuit die hoek vaak enigszins op hen neer gekeken wordt. Ook al wordt dat niet expliciet gezegd, toch klinkt het vaak mee in de toon van de linkse elite. Denk aan het beruchte ‘deplorables’ van Hillary Clinton).

Er is nog een meer fundamentele reden waarom het Trumpisme nog niet echt verslagen is – maar daarover een volgende keer.

Systeem! Gij spitst geen oog of baard

Geef een reactie

In mijn vorige blogs stelde ik dat bidden een goede remedie is tegen eenzaamheid, en gaf ik een paar valkuilen aan bij het gebed. Ik eindigde toen met de vraag: hoe dan wel te bidden? Daarover gaat dit blog.

Er zijn behalve om de eenzaamheid te verdrijven nog 101 andere redenen waarom je zou kunnen bidden. Ik noem er enkele: je dankbaarheid uiten, je verdriet delen, genezing of ondersteuning vragen voor jezelf of anderen, helderheid krijgen in je verwarde gedachten, enzovoort. Ik zou nu natuurlijk een heel betoog kunnen houden over hoe je kan bidden (dat heb ik elders al gedaan: Gebedsboekje voor zoekers), maar hier wil ik gewoon enkele voorbeelden geven.

Eerste voorbeeld: een gebed van iemand de niet in een persoonlijke god gelooft:

Tweede voorbeeld: een gebed van iemand die wel in een persoonlijke God gelooft; althans als aanspreektitel (Caroline Myss):

Derde voorbeeld: een gebed van iemand (ik zelf in dit geval), die zich richt tot zijn innerlijke gids:

En tenslotte een gebed van iemand die in het kader van zijn streven naar eenheidsbewustzijn zich identificeert met Gaia:

Ik geloof dat deze wereld meer gebed nodig heeft. Het maakt ons gevoelig voor contact met de onzichtbare werelden. We hebben dat nodig als brood, al was het maar om de chaos het hoofd te bieden. Maar afgezien daarvan: ook voor ieder van ons persoonlijk heeft gebed een heilzame en helende werking. Twijfel je daaraan? Probeer het dan maar eens.

De wonderen zijn de wereld nog niet uit.

Geef een reactie

Als ik oppervlakkig naar de wereld kijk zie ik een wereld die verwarder en verdeelder is dan ooit. Ik zie manipulatie, eigenbelang, hebzucht, geweld, machtsstrijd, overal strijd op verschillende manieren, honger, armoede, complottheorieën, – en daartegenover moed, edelmoedigheid, veerkracht en verantwoordelijkheid. Maar het overheersende beeld is toch: een wereld van tegenstellingen, chaos; als een zee in een storm of orkaan.

Maar als ik dieper kijk zie ik eigenlijk maar drie fenomenen: mysterie, schoonheid en wetmatigheid. Mysterie in het groot: de big bang, de miljarden en miljarden sterren en planeten, en zo meer; in het kleinere, in het wonder van een bloem of van een geboorte; en in de microwereld van de kwantummechanica. En wetmatigheid: het wondere weefsel van fysieke en spirituele wetten, zoals de wet van behoud van energie, de wet van de zwaartekracht, de wet van de toenemende entropie, de wetten van het leven en de evolutie, en de wet van Hermes Tresmegistos: zo boven zo beneden. En als derde schoonheid, die spreekt voor zich. Onder de oppervlakte bevinden zich deze drie verschijnselen, en tezamen vormen zij de rust en de stilte van de diepzee. Geen chaos maar kosmos. Zij zijn ook de manifestatie van het bovennatuurlijke, het goddelijke zo u wilt (Caroline Myss: God = Law). En dus ook de weg naar het gebed, dat ik in mijn vorige blog heb aangeduid als een remedie tegen eenzaamheid en angst omdat je, in werkelijkheid of in je verbeelding, een relatie aangaat. Zien en ervaren van mysterie, schoonheid en wetmatigheid brengt ons in contact met onze eigen diepe wijsheid en maakt ons ontvankelijk voor wonderen en voor het grote wonder van het al. Dat is een goede voorbereiding voor gebed.

Hoeveel keer zien we hierin de gulden snede?

Als we dan gaan bidden dan moeten we ons hoeden voor twee valkuilen. Ten eerste: God zien als een persoon (Dit lijkt me geen valkuil te zijn voor hen die niet in een persoonlijke God geloven). God, als hij bestaat, is boven-persoonlijk (dat geldt niet voor Jezus), zoals uit het bovenstaande blijkt (vgl. Ex 3:14). Dat neemt echter niet weg dat je als persoon een relatie kunt aangaan met iets wat zelf geen persoonlijkheid heeft. We doen dat in feite dagelijks met geliefde voorwerpen. Je kunt daar dan ook persoonlijkheid op projecteren, maar het blijft een projectie. Niets mis mee, zolang je je daarvan bewust blijft. (Anders verval je in het magische denken van het kleine kind) Overigens zijn er naar ik aanneem wel vele andere identiteiten, persoonlijkheden zo u wilt, in de bovennatuurlijke wereld, tot wie je ook kunt bidden.

De tweede valkuil is dat je eigenlijk vindt dat God, of die andere bovennatuurlijke figuur het voor jou moet doen. Hij/zij/het moet jouw problemen oplossen. En verdergaande variant hiervan is: als ik me netjes gedraag moet de bovennatuurlijke wereld er maar voor zorgen dat al mijn wensen vervuld worden en dat ik een gelukkig leven heb. Maar zo zit het leven niet elkaar. Wij zijn zelf verantwoordelijk voor ons leven en voor onze keuzen en de gevolgen daarvan. En het leven stelt ook zijn eigen wetten, zoals ik hierboven al zei, en heeft zo zijn eigen willekeur. Je kunt het niet voor je karretje spannen.

Maar hoe kunnen we dan wel bidden? Daarover een volgende keer.

De gulden snede uitgerold in de spiraal in het hart van een zonnebloem.

Een remedie tegen eenzaamheid.

1 reactie

Het is wel duidelijk dat de Corona crisis bij veel mensen gevoelens van angst en eenzaamheid oproept. Dat laatste gevoel komt veel voor bij ouderen, met name als ze in een verpleeghuis zitten of zonder partner thuis wonen; bij jongeren, die hun feestjes missen en het gezamenlijk ‘chillen’; bij studenten, en bij thuiswerkers die fulltime thuis moeten werken. En natuurlijk ook bij mensen die door Corona hun baan hebben verloren. In dit blok wil ik een hulpmiddel aandragen dat soms kan helpen die gevoelens te verdrijven: Gebed.

Nu is bidden vanzelfsprekend voor hen die geloven: in een persoonlijke God, Jezus, Maria, heiligen, die zich om jou bekommeren. Maar wat als je niet gelooft, of alleen maar in een vage onpersoonlijke kracht die de wereldorde heeft geschapen en voortstuwt? Misschien laat die kracht zich kennen door de wonderen van de natuur, of door kunst, of door de fysieke en spirituele wetten die dit bestaan beheersen, maar daarmee wordt die kracht nog niet een identiteit die zich persoonlijk met jou bezig houdt.

Je hoeft echter niet gelovig te zijn om te bidden. Het is voldoende als je de mogelijkheid open houdt dat er een subtiele, onzichtbare wereld bestaat, waarin zich allerlei entiteiten bevinden: geesten, demonen, deva’s, engelen, gestorvenen – misschien zelfs God. Je hoeft er niet in te geloven, maar moet wel weten dat je nooit kunt bewijzen dat die wereld niet bestaat. Als je er niettemin absoluut van overtuigd bent dat de materiële wereld alles is wat er is, dan is dit blog niet voor jou bedoeld.

Maar als je nu niet gelovig bent, tot wie moet je dan bidden? Dan doe je even alsof er wel iemand of iets is tot wie of waartoe je je kunt wenden. Je speelt een spel, waarvan je weet dat het een spel is – maar het is niet ondenkbaar dat dit spel al doende toch betekenis gaat krijgen. En je kiest een eigen aanspreektitel: Aanwezige, Aanwezigheid, Systeem, God, Eeuwige, Grote Geest, meester, geliefde, – of, als je wilt bidden tot jouw persoonlijke gids of beschermengel, kun je zijn of haar naam gebruiken.

Een van de effecten van bidden is de ervaring dat je niet meer zo alleen bent – of je nu echt gelooft of niet. Zelfs als je gebeden niet verhoord worden, althans niet op een manier die jij je had voorgesteld, of je geen antwoord krijgt, dan nog ontstaat er een contact, misschien alleen maar in je verbeelding, misschien ook daadwerkelijk. En waarom zou wat er zich in je verbeelding afspeelt niet ook werkelijkheid zijn? Zo kun je je gevoelens van eenzaamheid verlichten en enige intimiteit ervaren.

Er is nog veel meer over te vertellen, maar dat moet ik uitstellen tot een volgende keer. Intussen kan wie zich er voordien verder in wil verdiepen terecht bij verschillende boeken over gebed. Twee noem ik hier: Mijn eigen Gebedsboekje voor zoekers, alleen nog tweede hands verkrijgbaar en:

Staat het in de sterren?

Geef een reactie

Ik heb een ambivalente verhouding met astrologie. Dat de maan enige invloed heeft op onze wereld kan ik nog begrijpen. Ze veroorzaakt de bewegingen van eb en vloed, en beïnvloedt de menstruatiecyclus bij vrouwen. Maar dat verre planeten of sterrenconstellaties gebeurtenissen hier op aarde veroorzaken. . . dat kan ik me nauwelijks voorstellen.

Anderzijds heb ik in mijn leven een aantal opmerkelijke uitspraken van astrologen gehoord, zowel wat betreft mijn eigen leven, als wat betreft de wereld als geheel. Zo is door gerenommeerde astrologen (onder wie Karen Hamaker en Lynn Bell*) al jaren geleden voorzien dat we zo rond 2019/2020 als wereld in een ernstige crisis zouden belanden. Dat zou te maken hebben met de stand van de planeten Saturnus, Jupiter en Pluto in hun onderlinge relatie, alsook met het feit dat dit alles net plaats vindt in de laatste graden van het sterrenbeeld steenbok. Hier begrijp ik allemaal niets van, maar ik heb er dan ook niet voor gestudeerd.

Betekent dit nu dat we moeten geloven dat ons leven bepaald wordt door de stand der planeten en sterren? Met andere woorden: door het tevoren bepaalde (nood)lot? (vergelijk mijn blog van 8 oktober) Dat geloof ik toch niet. Zoals mw. Drent eens zei: “de sterren neigen; ze dwingen niet.” En Karen Hamaker: er is geen oorzakelijke relatie tussen de stand van de hemellichamen en wat er op aarde gebeurt. Je moet het meer zien als parallellen, de beide werkelijkheden spiegelen elkaar. De stand der planeten en sterren geven een context van wat er op aarde gebeurt die je in symbolische taal kunt duiden. Alles in dit heelal hangt met alles samen – één grote eenheid. Je kan natuurlijk precies beschrijven wat de stand der planeten/sterren op een bepaald moment of in een bepaalde periode zal zijn. Daaruit is de context, het raamwerk af te leiden waarbinnen huidige en toekomstige gebeurtenissen plaats vinden. Maar wat we in of met die constellatie doen, hoe we erop reageren, op individueel of collectief niveau, is geheel aan ons. Bovendien moeten we ons realiseren dat de interpretatie van die constellatie – de specifieke werking van planeten, de stand van de planeten in verhouding tot elkaar en hun plaats in de dierenriem op een bepaald moment – een mensenzaak is. Soms is die interpretatie gebaseerd op eeuwenoude tradities of onbewuste archetypen, maar toch . . . het blijft subjectief. Daarom zijn specifieke en absolute toekomstvoorspellingen met behulp van astrologie onmogelijk. Astrologen die dat wel doen zijn niet bona fide.

Het is niettemin wel te begrijpen dat vele staatsmannen, politici, bedrijfsleiders, en vele, vele anderen toch regelmatig astrologen raadplegen. Die kunnen informatie aandragen die confronterend of inspirerend is en van belang kan zijn voor komende beslissingen, of stimuleert tot een verdiepend zelfinzicht. Daar is niets mis mee, als de ontvangers van die informatie – wij dus ook – kritisch blijven en nooit vergeten dat het gaat om duidingen, en dat wij uiteindelijk zelf verantwoordelijk zijn voor de inzichten die we accepteren en de keuzen die we maken en de gevolgen daarvan. Wij kunnen die verantwoordelijkheid niet afschuiven op aardse of hemelse machten of omstandigheden. Bij nader inzien geloof ik dat mijn verhouding tot de astrologie wat minder ambivalent is dan ik dacht voordat ik er eens even over na-dacht.

*) https://www.youtube.com/watch?v=fFC29PDF14U https://lynnbellastrology.com

Hoe kun je het land bezitten?

Geef een reactie

Diegenen die me al wat langer kennen weten dat ik al jaren voorstander ben van het afschaffen van particulier grondbezit. Ik ben natuurlijk lang niet de enige, en ook niet bepaald de eerste die dit standpunt inneemt. Ik sta daarmee in een lange spirituele traditie. Beroemd is bijvoorbeeld de rede die het stamhoofd van de native Suquamish hield in 1854, toen gouverneur Stevens hem aanbood zijn land te kopen (zie het fragment uit die toespraak hierboven). Voor hem was het land waarin en waarop hij leefde zijn moeder – en je moeder kun je natuurlijk niet bezitten. Ook in de Joods-Christelijke traditie bestaat het idee dat je het land, de grond niet kunt bezitten. Zie bijvoorbeeld Lev. 25 vs. 23. ‘Het land zal niet voor altijd verkocht worden, want het land is van Mij, en gij zijt vreemdelingen en bijwoners bij Mij’ (God). In de Joodse traditie is daar het idee van het Jubeljaar uit voortgekomen: in ieder 50e jaar wordt het land gelost en opnieuw verdeeld (ook een bijbels voorschrift trouwens*). En in Christelijke kring heeft het idee van ‘rentmeesterschap’ opgeld gedaan (in het bijzonder sinds Kuyper). Een rentmeester bezit het land niet maar beheert het. Ook het idee van de ‘commons’ (meent, gemeynt of marke) is een stap in de richting van collectief grondbezit: gemeenschappelijk land dat van iedereen is en door iedereen gebruikt kan worden.

Helaas worden deze ideeën vandaag de dag nauwelijks meer in praktijk gebracht. Grond is een commercieel goed geworden, onderhevig aan de wetten van een ongereguleerde markt, en daardoor ook onderhevig aan speculatie. Dat heeft bijzonder ernstige consequenties. De grond is te duur geworden voor een verantwoorde sociale woningbouw en voor de ontwikkeling van een duurzame landbouw (zie voor een uitvoerige toelichting betreffende de landbouw de bijlage en de links onderaan dit blog*). Het laatste kabinet dat daar wat aan heeft willen doen was het kabinet Den Uyl in 1977. Dat diende een wetsontwerp in tegen grondspeculatie dat twee elementen bevatte: 1. bij onteigening zou niet de waarde in het economisch verkeer vergoed worden maar de gebruikswaarde van de grond; en 2. de gemeenten zouden een voorkeursrecht krijgen bij grondaankoop. Zoals men ziet: een verbetering van de situatie, maar toch: een zeer gematigd wetsontwerp, nog ver verwijderd van nationalisering van het grondbezit. Dit wetsontwerp was niettemin te radicaal voor de christen-democratie en de VVD, waarop het kabinet Den Uyl viel. Deze feiten zijn vandaag de dag weinig bekend. Maar het is goed om te weten welke stromingen in Nederland verantwoordelijk zijn voor de ongehoorde grondspeculaties van deze tijd.

En dat terwijl een oplossing zo voor de hand ligt. We hebben in Nederland een uitstekend werkend stelsel van erfpacht. Als we alle grond geleidelijk zouden nationaliseren en dan weer in erfpacht zouden uitgeven is het probleem in een klap opgelost. (Er moet dan wel een oplossing gevonden voor de aflossing van de torenhoge schulden die veel boeren nu bij voornamelijk de Rabobank hebben, zie hieronder*. Maar waar een wil is, is een weg.) Dat vraagt een visie die volstrekt strijdig is met de heersende economische moraal, die nog steeds de markt en het bezit centraal stelt. Veel mooie worden worden gesproken om dat te veranderen, maar het blijft voorshands voornamelijk bij woorden. De trend is in andere richting. Een voorbeeld: de gemeente Amsterdam die traditioneel de grond in erfpacht uitgaf, heeft nu het stelsel van eeuwigdurende erfpacht ingevoerd: een stap in de richting van particulier grondbezit. En zelfs de meest radicale partij op dit gebied, GroenLinks, besteed hier in zijn zojuist uitgekomen concept verkiezingsprogamma nauwelijks aandacht aan. Ze wil een gemeentelijk heffing invoeren op de waardestijging van de grond als die een bouwbestemming krijgt. Dat is symptoombestrijding maar pakt het probleem niet bij de (landbouw)wortel aan.

Wat zou het mooi zijn als onze politici, en wij allen, elkaar zouden vinden in het idee van de grond als ‘commons’, zoals bijvoorbeeld ook de lucht en het water. Dan zouden waarden als solidariteit, rentmeesterschap, respect voor Moeder aarde, en zorg voor elkaar ineens inhoud krijgen en echt leidend worden. Welke politieke partij zou dit durven te agenderen? Een dergelijke partij zou onmiddellijk mijn stem krijgen (als ze tenminste verder geen schadelijke onzin verkoopt).

Zie bijvoorbeeld : https://www.nationaalgroenfonds.nl/actueel/landbouwgrond-vaak-te-duur-voor-natuurinclusieve-landbouw, en onderstaande informatie van Bregje Hamelynck:

Informatie over Bregje Hamelynck, zie https://transitiecoalitievoedsel.nl/denk-mee-met-bregje-hamelynck/ .

Zie ook:

https://downtoearthmagazine.nl/blijft-er-nog-land-over-voor-de-bioboer/

Zie: Martin Buber, Het geloof der profeten, 1950/1972

Toeval of lotsbestemming?*

1 reactie

Volgens mij kan je je leven op twee manieren leven: onder invloed van het (nood)lot, of gericht op je bestemming. Fate of destiny. Laten we eens onderzoeken wat elk van deze levenswijzen voor consequenties heeft.

Als je je leven leeft als onderhevig aan het lot, dan komen alle gebeurtenissen in je leven – groot en klein, vreugdevol of vreeswekkend, ingrijpend of niet – schijnbaar toevallig op je weg. Vrije wil, zo die al bestaat, heeft daarop geen invloed. De enige invloed die je hebt is de wijze waarop je op die gebeurtenissen reageert. Spirituele ontwikkeling in dit leven is het ontwikkelen van eens stoïcijnse levenshouding: alles aanvaarden zoals het komt. Het leven geeft, het leven neemt, je kunt er toch niets aan doen (Dit is de houding die gepraktiseerd is door de Stoa, en artistiek vormgegeven is in de klassieke Griekse tragedies). Als je er in dit soort leven in slaagt de realiteit (je eigen geestesleven en de buitenwereld) te ervaren los van alle conditionering, oordelen, idealen en beeldvorming vooraf dan kun je echt gaan zien. Uit dit zien vloeit dan je persoonlijk en maatschappelijk handelen voort. Dit is de betekenis van Krishnamurti’s beroemde uitspraak: ‘zien is handelen’. Alleen dit handelen is effectief en heilzaam, alle handelen dat aan dit stadium vooraf gaat is gebaseerd op het denken in de breedste zin des woords, en heeft altijd zowel negatieve als positieve effecten. Vandaar dat het taoïsme leiders aanbeveelt niet te handelen – bedoeld wordt naar mijn mening niet doelbewust te handelen, maar alleen te handelen als dit uit directe, onmiddellijk ervaring (dus zonder tussenkomst van iets) of noodzaak voortvloeit. Het is mijns inziens niet erg gemakkelijk deze levenshouding te vervolmaken – er gaat meestal minstens een leven mee heen. Hoe verder je komt, hoe meer je kunt ervaren dat alles in deze wereld één is.

De andere levenswijze, die gericht is op je bestemming, vraagt dat je ontdekt wat je sacred contact in je leven is: wat je op aarde te leren, te doen en te geven hebt (de term is van Caroline Myss). Deze houding is dus niet uitsluitend gericht op het NU, maar ook op de toekomst en schept een creatieve spanning tussen heden en toekomst. In dit soort leven ben je meer sturend en bewust creërend bezig. In de tijd dat ik nog coach en loopbaanconsultant was heb ik ontdekt dat mijn cliënten niet alleen op zoek waren naar hun talenten en interesses, maar ook naar hun bestemming, naar een hoger levensdoel. In mijn ervaring kan iedereen zo’n doel vinden, als je je aandacht er op richt. En als je dit doel gevonden hebt gebeuren er twee dingen: je gaat je handelen afstemmen op het bereiken van dit doel, en de gebeurtenissen in je leven verliezen hun toevallig karakter. Er komen meer ‘zinvolle’ gebeurtenissen op je pad. Synchroniciteit gaat in je leven een rol spelen. Ook gaat je innerlijke gids duidelijker tot je spreken, en deze beïnvloedt de keuzen die je maakt en de beslissingen die je neemt. Dit hele proces kan leiden tot een diep gevoel van voldoening, ook als je levensdoel niet bereikt wordt. Maar dit is een leven met meer spanning en soms zelf stress dan het eerste leven; ook al omdat je handelen nooit een eenduidig effect heeft. Spirituele ontwikkeling in dit leven is het ontwikkelen van je intuïtie, liefde en uiteindelijk eenheidsbewustzijn.

Het kan dat ook bij hen die niet zo bewust met hun leven omgaan een van de beschreven levensstijlen domineert. Maar als je kiest voor een bewuster leven, dan kun je uitzoeken welke stijl je past. Ik zelf heb mijn leven meer geleefd op de tweede manier – al waren er ook momenten (bijvoorbeeld toen ik getroffen werd door een levensbedreigende ziekte) dat kortstondig de eerste levenswijze domineerde. En met het klimmen der jaren wordt de eerste levenswijze aantrekkelijker voor mij, maar ik slaag er nog niet erg in deze te praktiseren. Het past volgens mij niet zo bij mijn karakter. Ik geloof overigens niet dat de ene levenswijze ‘beter’ is dan de andere. Ga maar eens na welke van de bovenstaande beschrijvingen het beste op jouw leven past, of welk van die twee voor jou het aantrekkelijkst is. Daar zou ik dan hoe dan ook vrede mee hebben.

*) Op bovengenoemde website vind je interessante beschouwingen over dit thema.

Nogmaals: vrije wil?

3 reacties

Degenen die me in de loop van de jaren gevolgd hebben weten dat ik een fel bestrijder ben van de theorie dat de vrije wil – het vermogen te kiezen tussen alternatieven – niet bestaat. Het argument voor die stelling is dat processen in de hersenen aan bewuste keuzen vooraf gaan (zie afbeelding hieronder). Waarbij volledig aan de mogelijkheid voorbij wordt gegaan dat het ook zo kan zijn dat hersenbewegingen door een non-lokaal bewustzijn worden aangestuurd. Daaruit heb ik afgeleid dat de vrije wil wel bestaat, maar dat is bij nader inzien toch een beetje kort door de bocht. Weliswaar heb ik het bewijs dat de vrije wil niet bestaat hiermee onderuit gehaald, maar het omgekeerde nog niet bewezen. Het zou zo kunnen zijn, dat in dat non-lokaal bewustzijn deterministische processen een overheersende rol spelen. Met andere woorden dat onze keuzen schijnbaar vrij zijn, maar in feite zijn voorbestemd.

Als ik nadenk over de belangrijkste beslissingen en keuzen die ik in mijn leven gemaakt heb, dan voelen die als vrije keuzen. Maar als ik er dieper over doordenk lijkt het wel of juist de meest wezenlijke beslissingen niet genomen zijn maar gevallen. Ik had de keuze al gemaakt, de beslissing was al genomen, voordat ik me daarvan – soms pas maanden later – bewust werd. Dat inzicht wordt ondersteund doordat ik sterk ervaren heb geleid te worden door een innerlijke gids – maar wat komt die vandaan?

Uiteraard heb ik op al deze vragen geen antwoord. Waarom is het toch belangrijk hierover na te denken? Dat heeft met verantwoordelijkheid te maken. Als er geen vrije wil is, zijn we ook niet verantwoordelijk. Dat geldt voor onszelf, maar ook voor al die mensen wier gedrag we afkeuren of zelfs verafschuwen.

Of ik verantwoording neem of niet voelt voor mij op zichzelf als een keuze. Ik kies daarvoor. Weshalve ik het als werkhypothese voorlopig maar houd op het bestaan van een vrije wil.

Pappen en nathouden

Geef een reactie

Vanaf het tweede paarse kabinet voert onze regering eigenlijk geen beleid meer. Grote problemen werden niet echt aangepakt met uitzondering van het pensioenprobleem (als in de komende tijd tenminste de nieuwe pensioenwet wordt aangenomen) en de wijziging van het zorgstelsel in 2006 – want dat zijn de enige problemen die een grote meerderheid van ons volk echt interesseren. Dit proces van pappen en nathouden werd nog versterkt door de kredietcrisis uit 2008, die de regering, tegen het advies van een gezaghebbende meerderheid van economen in, te lijf ging met bezuinigingen in plaats van investeringen. Men liet zich meedrijven op de neo-liberale wind die in de wereld was gaan overheersen – en ging vervolgens over tot de orde van de dag. Dat heet: op de winkel passen. Daardoor is Nederland afgezakt van een land dat in menig opzicht in de wereld voorop liep tot een land in de middenmoot of lager.

Dit weten we natuurlijk allemaal, maar het is toch wel interessant om nog eens even de beleidsterreinen op een rijtje te zetten waarop daardoor ernstige problemen zijn ontstaan. In willekeurige volgorde: landbouw en natuur (o.a. het stikstofbeleid), migratie- en vluchtelingenbeleid, belastingbeleid ( de toeslagenaffaire – 26.000 gedupeerden – , en het blijven faciliteren van belastingontwijking door multi-nationals), klimaatbeleid (Nederland loopt ver achter bij Duitsland en Frankrijk), cultuur, hoger onderwijs (heeft 1 mlrd. nodig), zorgstelsel, defensie, politie en rechterlijke macht, vergoeding aardbevingsschade, en zo valt er waarschijnlijk nog wel meer te bedenken. Ook gaat dit proces nog steeds door. Zie bijvoorbeeld het non-stikstofbeleid van minister Schouten (waarbij in feite alleen die varkensstallen worden gesaneerd die juist geen probleem opleveren en wederom onjuiste boekhoudkundige trucs worden toegepast), of het gebrek aan het nemen van politieke verantwoordelijkheid rond de besteding van het nieuwe groeifonds. Zelfs op Coronagebied gaan we dit nu zien: verklaringen dat het wel goed zit (bijvoorbeeld met de testcapaciteit) worden beschouwd als echt beleid maar worden achterhaald door de feiten. De schrik slaat je om het hart.

Was dit allemaal onvermijdelijk? Zijn deze probleemgebieden te moeilijk om daarop echt een verschil te kunnen maken? Dat geloof ik toch niet. Maar waar het aan ontbreekt is aan visie en moed. Visie: een stip op de horizon van waar we met zijn allen naar toe willen, die inspirerend werkt voor de burger (en de kiezer!), en die resulteert in een strategie voor de lange termijn. We hebben daarvan één voorbeeld in Nederland dat de bezuinigingen heeft overleefd: het waterbeleid en het aangepaste deltaplan. En in Europa doet Timmermans een moedige poging op het terrein van klimaatbeleid. Het is interessant dat dit plan zo sterk is, dat het de Coronacrisis lijkt te overleven.

En ja, moed. Het zou fijn zijn als onze politici de moed zouden kunnen opbrengen om eigen idealen en inspirerende toekomstbeelden naar voren te brengen, om daarmee de bevolking te bezielen, in plaats van de oren te laten hangen naar de waan van de dag. Dat geldt voor de regering, maar evenzeer voor de kamerleden. En voor ons natuurlijk. Het lijkt goed voor onszelf EN de samenleving te zijn als we af en toe eens zeggen wat we te zeggen hebben en dan te doen wat ons hart te doen vindt.

Waarom wist ik dit niet?

Geef een reactie

In december 2018 heeft Nederland tezamen met 155 andere landen het zogenaamde Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration getekend. In de desbetreffende vergadering van de VN stemden vijf landen tegen, waaronder de VS en Israël, en twaalf landen onthielden zich van stemming. Uiteindelijk werd het pact door negen EU-lidstaten niet onderschreven. Meer dan 50 landen, waaronder Nederland, verduidelijkten hun standpunt met een zogenaamde interpretatieve nota, in het algemeen met de strekking het pact af te zwakken.

Van dit alles heb ik tot voor kort niets geweten. Dat zegt natuurlijk iets over mezelf (onoplettendheid, gebrek aan aandacht voor wat mijns inziens een van de belangrijkste problemen van deze tijd is), maar het zegt toch ook wel iets over de leidende Nederlandse politici, die – uit angst voor zetelverlies aan de populistische partijen? – liefst zo weinig mogelijk aandacht besteden aan, en voorlichting geven over de migratieproblematiek, en er niet in geslaagd zijn een beleid en strategie te ontwikkelen gebaseerd op solidariteit en humaniteit. Dat werd weer pijnlijk duidelijk bij het recente Moria-handeltje. En in de troonrede wordt met geen woord over de vluchtelingenproblematiek gerept. Citaat: ‘In het jaar van 75 jaar Verenigde Naties domineert steeds vaker het nationale eigenbelang.’ Zou de regering zich nu werkelijk niet realiseren dat dit ook op ons eigen land slaat? Wat is dit: domheid, onverschilligheid, zelfgenoegzaamheid? (zie de foto op de voorpagina van Trouw van woensdag j.l.)

Het pact dat ik hierboven noemde staat vol van prachtige doelstellingen, die, indien nagestreefd, werkelijk verschil zouden maken in de wereldwijde migratie- en vluchtelingen problematiek. Een overzicht daarvan vind je bij Wikipedia, onder het lemma VN-Migratiepact. Dit pact is geen verdrag maar een intentieverklaring. Dat geeft ieder land de mogelijkheid hier weinig of niets mee te doen. En dat is helaas de praktijk, en Nederland is daarop geen uitzondering. Ik geloof overigens niet dat dit beleid de instemming heeft van de meerderheid van de Nederlandse bevolking. Ik leid dat af uit de aanbiedingen van ca. 100 gemeenten om, dwars tegen het landelijk beleid in, meer vluchtelingen, in het bijzonder kinderen, op te nemen, en daar al 8 miljoen euro voor beschikbaar hebben gesteld; en uit het protest in de achterbannen van CDA, D’66 en CU tegen de Moria-deal.

Zoals altijd vind ik het betrekkelijk goedkoop om het te laten bij kritiek op de politiek – al doe ik dat graag en heeft het zeker zijn nut – zonder ook stil te staan bij onze medeplichtigheid aan dit beleid. Wij leven tenslotte in een democratie waarin het mogelijk is door stemmen, meningsuiting, vrijwilligerswerk en financiële bijdragen ons steentje bij te dragen. Ik geloof niet dat het zinnig is te verdrinken in een zelf-afbrekend schuldgevoel, maar ik voel me er wel ongemakkelijk over. In elk geval wil ik er in mijn eigen leven regelmatig bij stil staan, en mijn gedrag daar mede door laten bepalen.