Auteursarchief: Erik van Praag

Schuldig?

Vergeten te stemmen? Gestemd op populistisch rechts?

Er is geen zonde zo groot als onwetendheid
(Joseph Rudyard Kipling)
Als jij jaarlijks naar Thailand vliegt, staan je kleinkinderen straks in de fik.Wil je dat?
(Frank Ankersmit in Trouw, d.d. 3 mei 2024)

Ik word een beetje moe van de excuus cultuur: excuses over het slavernijverleden, over oude oorlogen in Indonesië en Nieuw Guinea, over het gebrek aan verzet in WO II, kortom, over alles wat we verkeerd deden in het verleden. Ik vind die excuses goedkoop, zolang we niets wezenlijks doen aan de misdaden die we momenteel bedrijven. We brengen de wereld onnoemelijke schade toe door onze leefstijl en consumptiegedrag. Dat geldt ook voor hen die goedwillend zijn ten aanzien van klimaat, biodiversiteit, arbeidsomstandigheden elders in de wereld, of wat dan ook, zoals ik zelf. Ook ik doe mee aan die leefstijl, en zoals ik al vorige week schreef, daardoor voel ik me schuldig.*) Bovendien zijn we, zoals Karl Jaspers en Hanna Arendt stellen, medeplichtig aan het overheidsbeleid, ook al zouden we het zelf anders willen.

Vorige week weet ik onze gevoeligheid voor schuld aan de Christelijke traditie, maar het blijkt dat de beroemde Karel de Grote daar ook sterk aan heeft bijgedragen, met behulp van zijn retoricus Alcuinus. Dit wordt uiteengezet in een artikel in De Groene (15 mei 2024, nr. 20) van Thor Rydin. In dit artikel wordt verder beschreven hoe Karl Jaspers vier vormen van schuld onderscheidt: juridische, morele, metafysische (op grond van ethiek) en politieke. De eerste drie vormen komen alleen op individueel vlak voor, alleen de politieke is collectief. Jaspers stelt dat wij mensen de plicht hebben de politieke schuld om te smelten tot een morele: omdat politieke schuld zonder verdere morele begeleiding maatschappijen ontwricht en democratieën ondermijnt. Korter gesteld: de democratie mag niet alleen aan de politiek worden overgelaten.

Hiermee kom ik terug op de vraag waar ik mijn vorige blog mee eindigde: hoe om te gaan met ons schuldgevoel? Eén oplossing had ik al gegeven: het werken aan en met onze levensopdracht, zodat we een balans vinden tussen levensvreugde en schuldgevoel. Hier wil ik nog twee andere zaken noemen. In de eerste plaats: geen gevoelens onderdrukken; niets weg stoppen. Verbinding maken met datgene waar we ons schuldig over voelen: de pijn voelen van de gevolgen van onze medeplichtigheid. Intiem worden met de nood in de wereld, met het verlies van de natuur, met de dreiging van de klimaatcatastrofe, met het leed veroorzaakt door oorlog en natuurrampen. Het lijkt dat dit zal leiden tot somberheid en pessimisme, maar hoe meer we het verdriet toelaten, hoe meer de liefde vrij komt voor de mensen en de wereld om ons heen, waaruit we de veerkracht putten om het vol te houden. En dat leidt tot de tweede zaak die ik wil noemen: uit de liefde vloeien weer ideeën voort over hoe te handelen. Er is zoveel dat we kunnen doen. Kijk kritisch naar je leefstijl, je consumptiepatroon en je koopgedrag; draag actief of financieel bij aan organisaties die je een warm hart toedraagt, demonstreer, en zo voort. Onderschat niet de betekenis van wat je doet en juist niet doet. Niet alleen dat dat altijd een effect heeft in de wereld (al kan je dat niet altijd zien), maar het helpt je ook je beter te voelen over jezelf. En lees het genoemde artikel van Thor Rydin en het artikel van Frank Ankersmit in Trouw. (zie citaat hierboven: dat is geen beeldspraak maar realiteit)

Disclaimer (blame):

Ik moet het bekennen! Na jaren niet gevlogen te hebben om principiële redenen ga ik volgende week nog een keer vliegen! (naar mijn zuster van 76 jaar in Amerika, die eenzaam is en lijdt aan chronische pijn. Ze ziet zeer naar ons weerzien uit, en ik ook.) Ik ben dus niet alleen schuldig maar heb ook vliegschaamte. Een mooie kans voor u om me dit aan te rekenen.
Volgende week dus geen blog.

Schuldig.

Geef een reactie

Het blog komt twee dagen eerder in verband met de Europese verkiezingen. Ik ben verantwoordelijk.
(antwoord van zuster Pilothea op de vraag wie er verantwoordlijk was voor de oorlogen in Joegoslavië)
Onwetendheid is geen onschuld maar zonde.
(Robert Browning)

Onze ‘beschaving’ is geworteld in de Christelijke traditie. Zonde speelt in die traditie een centrale rol. ‘De mens is onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad’ (Heidelbergse catechismus). De erfzonde rust als een last op ons en volgens de hoofdstroom in het Christendom kunnen we van deze last verlost worden door de genade Gods, die we alleen kunnen ontvangen door het geloof in Jezus Christus en diens opstanding uit de dood. Met de secularisatie is de algemene verbreiding van dit dogma sterk afgenomen, maar in het verborgene leeft dit voort in de vorm van het gevoel tekort te schieten. Dat heeft te maken met de klimaat verandering. 96 % van de mensen weet dat de klimaatverandering plaats vindt en geheel of voor een deel door de mens wordt veroorzaakt; dat is dus ook door onszelf (bron: CBS). Tegelijkertijd beseft men dat we daar in feite te weinig tegen doen. We dragen bij tot de klimaatcatastrofe door ons consumptiegedrag en onze leefstijl. (Terzijde: daardoor dragen we ook bij tot uitbuiting en ellende in de wereld.) De meeste mensen zijn zich daar wel van bewust, maar er zijn ook velen die deze kennis over onszelf zo oncomfortabel vinden dat ze het bewustzijn daarvan onderdrukken. Maar uit de psychologie weten we dat de kennis daarmee niet verdwenen is; deze leeft onbewust in ons voort en heeft van daaruit zijn uitwerking. Een van de gevolgen daarvan is het algemene schuldgevoel. Het maakt daarbij niet uit of de wetenschap over de klimaatramp en onze eigen rol daarin volledig bewust is of niet. Ook dit schuldgevoel kan onderdrukt worden, maar is daarmee evenmin verdwenen. Het is in de plaats gekomen van het voorheen bestaand zondebesef, dat ons vatbaar heeft gemaakt voor dit nieuwe gevoel van tekort te schieten.

Het is mijn overtuiging dat we allemaal op de wereld komen met een levensopdracht. Die kan heel simpel zijn of wat meer gecompliceerd. We kunnen deze levensopdracht vinden door het antwoord op de vragen wat ik in dit leven te leren, te doen en te geven heb. Als het ons duidelijk is geworden wat onze levensopdracht is, en we die ook waar maken, leidt dat tot tevredenheid en voldoening, en vormt dat een effectief medicijn tegen de last van ons schuldgevoel. We kunnen dan een bevredigend leven hebben zonder het schuldgevoel te hoeven weg te stoppen. Het schuldgevoel en de voldoening kunnen dan naast elkaar bestaan. Als we daarentegen eigenlijk niet weten wat onze opdracht of bestemming is, of het gevoel hebben deze niet waar te malen, dan wordt het moeilijker. Een volledige levensvervulling is dan niet mogelijk.

llustratie van François Chifflart, voor *La conscience* van Victor Hugo

Tijdens mijn werkzame leven was ik wat dit betreft goed in balans: ik wist wat mijn levensopdracht was en maakte die zo goed als ik kon ook waar. Dat ik daarbij ook mislukkingen moest incasseren maakte niet uit, al vond ik dat best wel moeilijk. Maar nu ik sinds mijn 75e niet meer werk weet ik niet zo precies meer wat mijn levensopdracht is. Ik geloof in de uitspraak van Richard Bach: Here is a test to find whether your mission on earth is finished: If you are alive, it isn’t. Maar ik mag hangen als ik weet wat mijn missie nu is. En inderdaad, nu heb ik meer last van mijn schuldgevoel. Werk aan de winkel: mijn missie vinden dan wel leren hoe om te gaan met het schuldgevoel. Over dat laatste kom ik nog te spreken.

U kunt uw verantwoordelijkheid als staatsburger niet ontlopen en uw schuldgevoel niet delgen, maar u kunt de scherpte daarvan tijdelijk iets verminderen door over twee dagen te stemmen op partijen die staan voor vrijheid, gelijkheid, soliariteit en eerbied voor het leven.

Leegte

Geef een reactie

Vorm is niets anders dan leegte, leegte is niets anders dan vorm. Leegte is vorm en vorm is leegte.
(de Hart Sutra, beroemde Boeddhistische sutra)
wei wu wei (handelen door niet te handelen)
(Tao te Ching)
Het opkloppen van een vijandbeeld Is zeer geschikt om beleidsleegte te vullen
(Caspar Thomas, De Groene Amsterdammer, 23 mei 2024)

Ik had niet gedacht dat Wilders en de zijnen hartstochtelijke aanhangers zouden zijn van het Boeddhisme en het taoïsme. Maar toch is het onmiskenbaar: na een halfjaar praten hebben ze nauwelijks iets anders geproduceerd dan leegte. Ook zal er door het nieuwe kabinet vrijwel niet gehandeld worden. Ga maar na: op een enkele gedetailleerde uitzondering na hebben ze geen enkele concrete maatregel geproduceerd. Het akkooord bestaat voornamelijk uit het terugdringen of afschaffen van de enkele concrete oplossingsgerichte stappen die het vierde kabinet Rutte in samenspraak met de kamer had genomen. Ik citeer Jurjen van De Goede Zaak: Dit akkoord is een ramp voor vluchtelingen, ons onderwijs en academische vrijheid, onze culturele sector, de rechtsstaat, het klimaat, en alle gemarginaliseerde groepen in ons land. En op nog meer terreinen zou ik zeggen, maar dat weet u natuurlijk ook wel.

Dit akkoord geeft een voorproefje van wat ons in Europa te wachten staat als de Europese verkiezingen door de rechts-populistische partijen gewonnen worden:

de laatste kans om de opwarming van de aarde onder de 3º te houden is verkeken, met alle rampen dientengevolge.
onze natuur zal vervallen tot een doodswoestijnachtig gebied dat regelmatig zal overstromen.
de rechtsstructuur in Europa zal fundamenteel worden aangetast. We zullen ontwikkelen tot een verzameling autocratieën die voortdurend met elkaar overhoop liggen. Dat zou kunnen leiden tot daadwerkelijke oorlog.
Europa zal cultureel verarmen en haar invloedrijke rol in de wereld op dat gebied verliezen.
de Nederlandse sportwereld zal voor een deel instorten, en we zullen internationaal onze naam op dit gebied evenzo verliezen.
Europa zal zich ontwikkelen tot een van de onbarmhartigste blokken ter wereld.
enzovoort.

Mocht u dit allemaal niet willen, dan rest u nog maar één ding: op 6 juni gaan stemmen en kiezen voor een van de partijen die staan voor klimaat, democratie, rechtstaat, biodiversiteit, solidariteit; kortom vrijheid, gelijkheid, broederschap en eerbied voor het leven. En vooral niet vergeten om hen die aarzelen of ze wel willen gaan stemmen, opwekken om dat wel te doen. Wat we vaak vergeten is dat we als staatsburger medeplichtig zijn aan alle ellende die we in de wereld veroorzaken. Door te stemmen kunnen we die verantwoordelijkheid niet ontlopen, maar we kunnen ons wel iets minder schuldig gaan voelen. Over schuld kom ik volgende week verder te spreken.

De tijd nemen.

Geef een reactie

Een groot deel van onze bevolking is niet tevreden met hun leven. Dat kan variëren van een vaag gevoel van onbehagen, tot een ernstige psychische stoornis. In het eerste geval gaat het om uitzichtloosheid of gevoelens van machteloosheid, het gevoel niet uit het leven te (kunnen) halen wat er in zit, geen toekomstperspectief zien, het gevoel hebben geen zinvolle bijdrage te kunnen leveren, schuldgevoel, geen plezier in werk of studie, geen werk kunnen vinden, verveling, en zo voort. In het geval van psychische problemen kan het gaan om verslaving, depressie, een psychiatrische stoornis, een jeugdtrauma, het niet kunnen verwerken van een verlies, en zo verder. Precieze cijfers zijn me niet bekend, maar mijn vermoeden is toch dat meer dan de helft van mijn medeburgers van alle leeftijden lijdt aan enige vorm van al dan niet bewuste onlust. De gevolgen daarvan zijn ernstig: op individueel niveau een sterk verminderde levenslust en vitaliteit, en op maatschappelijk niveau komt deze onlust vaak tot uiting door: collectieve negativiteit, massale schoolverlating, vatbaarheid voor geweld en een vastlopen van de ggz.

Als je aan je eigen welzijn wil werken moet je daar tijd en energie in steken. Er wordt wel gezegd door wijze leraren dat als je het maximum uit je leven wil halen, of de onvrede waar je mee zit echt wilt oplossen, je daar minstens een half uur per dag aan moet besteden. Maar wie kan dat nu opbrengen? Er is zoveel dat je aandacht opeist en bovendien, hoe moet je die tijd dan besteden? Er zijn natuurlijk hulpverleners en coaches, maar die zijn vaak maar beperkt beschikbaar, of ze zijn duur en er zijn lange wachtlijsten.

Zelf houd ik me in vorm door drie kwartier per dag aan mezelf te besteden: meditatie, gebed, en yoga. Daar komt nog bij: twee keer per week zwemmen, een keer wandelen, en herhaaldelijk fietsen. Nu heb ik makkelijk praten want ik ben gepensioneerd, maar ook toen ik nog een gezin had en hard werkte besteedde ik veel tijd, energie (en in mijn geval ook geld) aan mijn eigen ontwikkeling. Veel in het leven komt voor niets, maar niet alles. Voor geestelijke en lichamelijke gezondheid (en het handhaven daarvan) moet je moeite doen.

Voor wie de energie en de tijd er voor over hebben is er nu een aantrekkelijk alternatief voor externe hulpverlening. Voor hen biedt mijn zoon een oplossing: Hij ontwikkelde een progamma van dagelijkse podcasts dat van je vraagt inderdaad dat halve uur per dag te besteden, en je daarbij online begeleid. Ik denk niet dat veel van de lezers van dit blog echt behoefte hebben aan een dergelijk programma, maar misschien zijn er mensen in je omgeving die een dergelijk programma heel goed zouden kunnen gebruiken. Vandaar dat ik er in dit blog aandacht aan besteed. Omdat mijn zoon een bescheiden bijdrage vraagt kan deze aanbeveling natuurlijk gezien worden als een commerciële activteit, waar ik dit blog eigenlijk niet voor wil lenen. Maar het lijkt me dat de psychische nood in deze wereld zo hoog is met alle persoonlijke en collectieve schadelijke gevolgen van dien, dat ik voor deze ene keer maar over dat bezwaar heen stap. Meer informatie over dat programma is te vinden op http://www.tijdvoormezelf.nl.

Onverschilligheid.

Geef een reactie

Voor zover ik kan nagaan zijn alle dictators en autoritaire leiders (zij die de het niet zo nauw nemen met democratie en rechtsstaat) op één van twee manieren aan de macht gekomen: door geweld (een revolutie of coup) of doordat de gevestigde partijen hen binnenhaalden. Een klassiek voorbeeld van het laatste is de vooroorlogse Duitse Weimarrepubliek. De gevestigde partijen dachten Hitler te kunnen inkapselen door hem een minderheidspositie in de regering aan te bieden. We weten allemaal waar dat toe geleid heeft. De meeste na-oorlogse Europese autocraten zijn evenzo aan de macht gekomen: Orban, Erdogan. Kaczynski, Poetin. In die landen ging het steeds zo dat zogenaamde middenpartijen extremistische standpunten grotendeels overnamen in de hoop op die manier de extremistische partijen de wind uit de zeilen te nemen. Voor zover ik kan nagaan blijkt echter als regel het omgekeerde te gebeuren. Door deze tactiek worden de extremistische standpunten en daarmee de partijen die die standpunten eerder uitdroegen ‘salonfähig’, en trekken de kiezers van de gevestigde partijen naar de extremistische partijen toe. Te onzent zien we dat gebeuren bij de VVD, en als we de peilingen mogen geloven ook bij NSC.

Deze processen kunnen plaats vinden omdat veel kiezers zich eigenlijk niet echt verdiepen in wat er voor hun en hun nazaten op het spel staat, met name op de wat langere termijn. (We zagen dat in Engeland rond Brexit). Populisten zijn er meester in om problemen die een grondige aanpak vergen te definiëren als calamiteiten, en dan altijd schuldigen aan te wijzen die vervolgens gedemoniseerd worden. Aansluitend beweren ze dat als je op hen stemt, zij op korte termijn voor een voor ieder bevredigende oplossing kunnen en willen zorgen. En inderdaad, omdat ze met de consequenties geen rekening houden nemen ze op korte termijn vaak maatregelen waar velen zich happy bij voelen: eigen risico in de zorg verlagen, maatregelen rond landbouw, natuur en klimaat uitstellen, vliegen en autorijden blijven bevorderen, en zo voort. Trump in de VS, en te onzent Wilders, zijn daar meesters in. Trouwens, ook onze vorige regering heeft wat dat betreft een goede staat van dienst.

Overigens gaan ook de media daarin vaak mee. Een goed voorbeeld is het interview van Arjan Noorlander met Frans Timmermans in Op1, voorafgaand aan het PvdA-GL congres. Dat was geen interview, maar een verhoor.

Waarom stel ik dat allemaal nu aan de orde – terwijl u dit eigenlijk allemaal al weet? Dat heeft te maken met dat er verkiezingen aankomen. Als in Europa het populisme en het rechts extremisme de overhand zouden krijgen, dan is de ellende niet te overzien. Niet alleen kiezers die populistisch stemmen, maar ook vele anderen staan hier eigenlijk niet bij stil. Zij onderschatten het belang van die verkiezingen, en nemen zelfs vaak niet de moeite om te stemmen. Dat kun je zien als onverschilligheid, en dat is de grootste bedreiging in onze samenleving. Dat was wat er ook in Weimar-Duitsland aan de hand was, waardoor Hitler zijn gang kon gaan. Nu wil ik Wilders niet vergelijken met Hitler, maar veel goeds heeft hij niet voor ons op het oog.

Ik ben een kind van de oorlog, en misschien heb ik daardoor een overdreven beeld van het gevaar waarin we verkeren. Maar ik neem liever het zekere voor het onzekere, en wek u dus op om te stemmen. En als u in uw omgeving familie, vrienden en relaties tegen komt die van plan zijn niet te stemmen, ga dan met hen de dialoog aan.

Heilig.

Geef een reactie

Alles wat leeft is immers heilig. . . (William Blake)

Het woord ‘immers’ in bovenstaand citaat zette me aan het denken. Hoezo is het leven immers heilig? Is dat een intrinsieke eigenschap van het leven, of slechts een kwalificatie die wij er aan geven? Maar wat betekent ‘heilig’ dan?

We kennen het epitheton ‘heilig’ toe aan bepaalde locaties (bijvoorbeeld Chartres, Mekka, Lourdes, Santiago de Compostela, Glastonbury of de Tempelberg in Jeruzalem), aan de natuur, aan personen (bv. Teresa van Avila of Franciscus van Assisi), aan de ruimte tussen passer en winkelhaak (vrijmetselarij), aan processies en rituelen, aan momenten van innerlijke openbaring of ervaring van het mysterie, aan Gaia, aan speciale dagen, bijvoorbeeld Goede Vrijdag, Hemelvaartsdag of Kerstnacht, enzovoort. Wat betekent ‘heilig dan eigenlijk? Het woordenboek geeft als synoniem ‘verheven’ maar dat voelt voor mij niet helemaal kloppend. Ik denk meer dat we de kwalificatie ‘heilig’ toekennen als we een directe verbinding waarnemen of ervaren met de onzichtbare werelden achter of boven deze zichtbare materiële wereld. Je kunt natuurlijk zeggen dat de hele materiële wereld daarmee in verbinding staat en dat is ook zo maar dat wordt veelal niet direct waargenomen, en we realiseren ons dat in dat geval ook niet. We noemen iets heilig, als we die verbinding wel direct kunnen ervaren als we er voor open staan.*)

Een mooie illustratie hiervan wordt gegeven door Albert Schweitzer:

Aan het einde van de derde dag, juist toen we bij zonsondergang door een, kudde nijlpaarden liepen, lichtte in mijn geest, onvoorzien en ongezocht, de zinsnede ‘Eerbied voor het Leven ‘ op.

Dat is sindsdien voor hem een heilige waarde, en sinds ik hiervan kennis genomen heb is dat ook voor mij zo. Het is met heiligheid net als met schoonheid: het is niet een eigenschap van het waargenomene, maar iets of iemand is heilig in het oog van de aandachtige toeschouwer. Dat roept dan vaak ontzag of verwondering op.

Tussen passer en winkelhaak, alwaar is heiligheid

*) Sommige mensen die verslaafd zijn aan werk, geld of sex noemen het obiect van hun obsessie of verslaving heilig. Maar die betekenis laat ik in dit stuk verder buiten beschouwing.

De ontsporingen van de ecosofie.

Geef een reactie

Economische groei is goed voor het milieu.
(ecosofische leugen)

Ik beweer al decennia dat economie geen wetenschap is, althans niet een empirische (op waarneming gebaseerde) wetenschap zoals bijvoorbeeld natuurkunde of astronomie. Bij die laatste wetenschap wordt een onderscheid gemaakt tussen astronomie en astrologie. De astronomie gaat over de waarneembare en verifieerbare werkelijkheid, terwijl de astrologie gaat over de betekenis die hemellichamen zouden kunnen hebben voor ons persoonlijke en collectieve leven. De astrologie is dus geen empirische wetenschap en pretendeert dat ook niet.

Het zou goed zijn als er ook een dergelijk onderscheid zou bestaan op het terrein van de ‘huishoudkunde’. Maar het woord ecologie kunnen we niet gebruiken voor het niet-verifieerbare gedeelte van de economie (dat is dus bijna alles! ) want dat woord is al in gebruik voor de biologische deelwetenschap over de relaties tussen en binnen systemen en gemeenschappen. De economie bestaat naar mijn mening in hoofdzaak uit een aantal op bepaalde vooronderstellingen gebaseerde redeneringen, uitmondend in modellen die ontwikkelingen beschrijven gebaseerd op die vooronderstellingen. Omdat die vooronderstellingen als regel niet stroken met wat er werkelijk in de wereld gaande is leiden die modellen in het algemeen tot onjuiste voorspellingen (zoals momenteel goed te zien is aan het verschijnsel inflatie). Een meer bizar voorbeeld is de uitspraak dat een mondiale opwarming van 10˚ geen schadelijk effect op de economie zal hebben en een opwarming van 4˚ zelfs optimaal is voor onze economie en ons welzijn. Deze opvattingen – gebaseerd op het DICE-model en de opvattingen van Nobelprijswinnaar William Nordhaus – liggen ten grondslag aan hoofdstuk 2 van het meest recente IPCC-report, en staan in flagrante tegenstelling met de conclusie van klimatologen en ingenieurs uit hoofdstuk 1.*) In dit hoofdstuk 2 wordt overigens beweerd dat deze opvattingen de conclusie weergeven van vrijwel alle economen ter wereld. Een flagrante leugen.

Ik stel voor dit soort idiotie buiten de wetenschap economie te plaatsten en samen te vatten onder het kopje ecosofie: als wetenschap vermomde opvattingen. Intussen is het vreemd dat deze ecosofen de mainstream van de ‘economie’ beheersen en door politici veelvuldig worden geraadpleegd. Er zijn natuurlijk wel economen te vinden die deze idiotie doorzien, zoals in Nederland onder anderen Dirk Bezemer, Marike Stellinga, Arnoud Boot, Bas Jacobs, Mirjam de Rijk, maar die hebben weinig invloed op de politieke mainstream. Wel geven ze in belangrijke mate goede adviezen op deelterreinen, gebaseerd niet zozeer op wetenschappelijke bevindingen uit de economie, maar gebaseerd op klimaatwetenschap en gezond verstand. Naar die adviezen wordt overigens zelden geluisterd.

Wat zou de eerder genoemde ecosofen motiveren om zulke evidente onzin serieus te nemen en hun reputatie op het spel te zetten? Is het gewoon domheid of kwaadaardigheid? Geloven ze er zelf in? Het zegt in elk geval iets over de goddelijk/religieuze status die deze ecosofie in onze samenleving heeft. Hun theorieën zijn zo schadelijk, dat de promotie ervan iets misdadigs heeft. Ik vond het, toen ik er over vernam zo schandelijk en ridicuul, dat ik het nauwelijks geloven kon. Vandaar mijn disclaimer in mijn voetnoot.*) . Mocht u niettemin op deze theorieën stuiten, handel dan naar bevind van zaken. Waarvoor dank.

*) Bron: Matthias van de Heyden, in De Helling, tijdschrift van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks, 1-2024). Disclaimer: Ik heb dit helaas niet kunnen verifiëren, omdat verwijzingen naar de bronnen in dit tijdschrift ontbreken en ik de originelen niet kon vinden.

Hoezo objectief nieuws?

Geef een reactie

Ik probeer in deze blogs geen keuze te maken voor politieke partijen, maar het zal de lezer wel duidelijk zijn dat ik mij in het links/progressieve kwadrant van het politieke spectrum bevind. Daar wik ik ook wel duidelijk over zijn, want dat maakt dat de lezer mijn blogs kan beoordelen in dat kader. Bovendien wil ik in de loop van volgende maand een oproep doen in verband met de Europese verkiezingen, want ik ben van mening dat de hoogste waakzaamheid nu nodig is.

Ik woonde de afgelopen zaterdag het verkiezingscongres van NieuwLinks bij en was gefrappeerd door de positieve stemming, zowel met betrekking tot de samenwerking met de PvdA als ten aanzien van het verkiezingsprogramma. Ca.80 % van beide partijen willen voortgaan op de weg van de samenwerking, en alle moties over het verkiezingsprogamma op twee na werden met overweldigende meerderheid aangenomen. Op één punt was er een duidelijk verschil van mening binnen de partij. Er waren drie moties aangaande het conflict tussen Israël en Hamas. Twee daarvan werden met grote meerderheid door het congres aangenomen. Een derde motie die wat meer beschuldigend van was ten aanzien van mensen die ‘oriëntalistische retoriek’ bezigen veroorzaakte verdeeldheid. Een van de ondersteuners van deze motie hield zich niet aan de tevoren afgesproken procedure, om in dit congres uitsluitend te formuleren waarom je de aan de orde zijnde motie al dan niet ondersteunde. Hij begon aan een uitgebreid anti-Israëlisch en pro-Palestijns betoog, en werd het woord ontnomen, hetgeen in het congres wat boegeroep veroorzaakte. Deze motie werd overigens verworpen met 60 % van de stemmen. Dit hele incident duurde hoogstens een minuut.

Niettemin werd daar door het NOS-journaal ongeveer vijf minuten aan besteed, van de zes minuten die aan het congres werden gewijd. Na afloop bleef een gevoel hangen dat de PvdA en GL-congressen verlopen waren in een sfeer van conflict, in plaats van samenwerking. Ook het Parool gaf hier op 20 december onevenredig veel aandacht aan. Dit geeft aan hoe het zogenaamd objectieve nieuws ook in dit land vaak werkt: door het er uitlichten van negatieve punten draagt het bij tot de sfeer van wantrouwen en achterdocht in dit land.

Een deel van de leden op het GL-congres.

Alle leden op het PVV congres waren aanwezig.

Een remedie tegen een sombere bui.

2 reacties

De dief liet het liggen
liggen in het raam –
het schijnsel van de maan.
(Daigu Ryokan)

Bovenstaand gedichtje schreef Ryokan nadat er bij hem was ingebroken en de inbreker zijn hut had geplunderd hoewel hij niets van waarde vond. Het wordt in de Zen-literatuur als een van de mooiste haiku’s beschouwd, hoewel het in deze vertaling helemaal gaan haiku is. Want haiku’s moeten voldoen aan de volgende voorwaarden:

Ze bestaan uit drie regels van respectievelijk vijf, zeven en vijf lettergrepen
Ze hebben een verbinding met de natuur
Ze beschrijven een ontwikkeling; ergens halverwege is er een omslagpunt

Ik heb eerder over haiku’s geschreven op 5 september 2012, 4 februari, 18 augustus en 8 september 2016, en op 9 juli 2020. Maar ik begin er nu weer over omdat ik ik er van de week veel plezier aan beleefde. Meestal slaap ik meteen in als ik naar bed ga, maar die keer lag ik wakker en begon wat te piekeren over wat er met deze wereld aan de hand is. En toen las ik bovenstaand gedichtje. Dat bracht mijn gedachten op haiku’s, en ik realiseerde dat de meeste (en beste) haiku’s ontstaan zonder er over na te denken. Ze vallen je vaak intuïtief in. Ik nam toen de proef op de som, liet me even wegzinken en zowaar: er ontstond meteen een haiku:

De nevel omfloerst
de wereld wordt grauw en nat;
dan breekt de zon door.

En ik realiseerde me dat de meeste haiku’s symbolisch perspectief bieden op een mooie toekomst, en dat we dat perspectief goed kunnen gebruiken in deze naar dystopie neigende wereld. En inderdaad, na deze haiku viel ik meteen ontspannen in slaap. De volgende morgen wist ik de haiku nog. . .🙂 Andere door mij geschreven haiku’s kan je vinden in de bovengenoemde blogs.

Vroeger liet ik in workshops de deelnemers vaak haiku’s schrijven – en ik gaf ze daar vaak niet meer dan 10 minuten de tijd voor. Dat lukte bijna altijd, en daar kwamen de meest prachtige haiku’s uit. Ik kan het van harte aanbevelen, met name als een remedie voor een sombere bui. Probeer niet een prestatie te leveren, maar laat het spontaan opkomen. Veel plezier!

Code oranje.

Geef een reactie

Ik heb nooit geschreven over AI en de gevaren daarvan. Ik dacht dat het zo’n vaart niet zou lopen en dat wij mensen wel in staat zouden zijn om de risico’s te beheersen. Maar nu weet ik dat niet meer zo zeker. Zie wat Stijn Bronzwaer schrijft over techondernemer Joep Meindertsma:

De eerste keer dat hij huilt, is bij het zien van Auto-GPT. Een AI-programma dat zelfstandig het internet opgaat en webpagina’s opent. Software-ontwikkelaar Joep Meindertsma (33) zit thuis achter zijn beeldscherm in Utrecht, en dit is het moment waar hij al maanden voor vreest.
Huilen zal hij in de weken daarna vaker doen. Bijvoorbeeld als hij op familiebezoek gaat. Het gesprek gaat over zijn angsten. Dat iemand artificiële intelligentie (AI) gebruikt om ons financiële systeem plat te leggen. Het internet uit te schakelen. Lege supermarkten. Rellen. Chaos. En zijn grootste vrees: dat er een computersysteem komt waar de mens geen controle meer over heeft. Een wereld die door kunstmatige intelligentie wordt geregeerd. (NRC, 18 februari)

Joep Meidertsma is niet de enige die zich zorgen maakt. Vrijwel iedereen die zich met AI bezig houdt (onder wie Sam Altman en Greg Brockman, oprichters van Open AI, Elon Musk, voormalig Google topman Eric Schmidt, Ilya Sutskever, topwetenschapper bij OpenAI ) hebben dezelfde zorgen.*) Zij vrezen het punt waarop we geen controle meer hebben. Misschien is het mogelijk AI systemen onder controle te houden, als degenen die er mee werken alle van goede wille en verstandig zijn, maar dat is niet te verwachten. Het zijn mensen die de doelen stellen waarmee de systemen moeten werken, maar mensen maken fouten of zijn niet altijd te goeder trouw. Dat gebeurt nu al. Hoe dat werkt hebben we gezien in Gaza, waar met behulp van AI duizenden extra slachtoffers zijn gemaakt. En bedenk dat inaccurate systemen, voorlopers van AI, nu al existentiële schade hebben toegebracht: zie bijvoorbeeld de toeslagenaffaire, waarbij burgers door algoritmes onterecht als fraudeurs werden aangemerkt en levens verwoest werden; en het gebruik van gezichtsherkenningssoftware door de Amerikaanse politie, waarbij mensen onterecht in de gevangenis zijn beland. Enzovoort en zo verder.

Kortom, na de klimaat catastrofe, de atoombom dreiging, de democratie crisis en de afnemende biodiversiteit (ons uitsterfrisico) is er nu een nieuw gevarenterrein bijgekomen. Misschien nog geen code rood, maar toch wel minstens oranje. Wetgeving zal hiertegen niet helpen. Wetten worden altijd uitsluitend nageleefd door mensen die te goeder trouw of van goede wille zijn, maar niet door mensen voor wie winst boven alles gaat, en ook natuurlijk niet door criminelen.

Wat moeten we hier nu mee? Hetzelfde als wat we met de andere crisissen doen (zie mijn blog van 15 februari): het probleem onder ogen zien, werken aan onze persoonlijke en spirituele ontwikkeling en ons daardoor laten leiden, een toekomstideaal ontwikkelen, er met anderen over praten en vooral: geen gebruik maken van AI-systemen als we dat enigszins kunnen vermijden.

Bronnen: NRC 16 en 18 februari.
.

* ) Overigens verhindert dat Altman en Brockman niet om Open AI door middel van ChatGTP commercieel uit te buiten tegen een afspraak met o.a. mede oprichter Elon Musk in om dat niet te doen, maar Open AI alleen te gebruiken tot heil van de mensheid. Elon Musk heeft daarom nu een rechtszaak tegen hen aangespannen wegens contractbreuk. (Bron Eva Smal, NRC 3 maart).