Categoriearchief: Economie

De domme consument – ik dus.

Het zal u waarschijnlijk niet ontgaan zijn: de advertentie van de Rabobank onder de titel: Growing a better world together. De advertentie suggereert dat de Rabobank, samen met zijn klanten – daar moet je dan natuurlijk wel bij willen horen – het wereldvoedselprobleem wel even zullen oplossen. Alsof dat zo simpel kan. Wat een pretentie, wat een arrogantie! Ik heb me aan deze advertentie geërgerd om drie redenen. De eerste is de misleiding, en zoals ik a zei, de pretentie. De tweede is dat ik me als stomme consument niet bepaald serieus genomen voel. De derde is dat een serieus probleem – honger – gebruikt wordt voor een commerciële actie. Ik vind dat onethisch.

Nu zijn er natuurlijk veel meer advertenties die het domme publiek misleiden, zoals, om maar een enkel voorbeeld te noemen, alle autoadvertenties die een lager verbruik opgeven dan daadwerkelijk is te behalen, of de tabaksadvertenties (die nog steeds hier en daar opduiken, met name gericht op de jeugd). Maar de Rabobank maakt het wel heel dol. Hun advertentie bevat een aperte leugen. In de eerste plaats, zoals gezegd, is het natuurlijk helemaal niet zo dat de Rabobank het wereld voedselprobleem kan oplossen. Daarvoor is een ware revolutie in de landbouw nodig, waaraan de Rabobank hoogstens een steentje kan bijdragen door hun financieringspolitiek. In werkelijkheid doen ze echter het tegendeel: ze financieren in Nederland (en elders?) nog steeds de schaalvergroting, de mestoverschotten en de bodemuitputting die het wereldvoedselprobleem juist veroorzaken.

U zou zich kunnen afvragen waarom ik me hier zo druk om maak. Tja, misschien was het de druppel die de emmer deed overlopen. Door schijnbaar eerbiedwaardige instellingen worden we voortdurend bestookt met halve waarheden en leugens alsof we achterlijk zijn. Ik wil nog een voorbeeld noemen: de Nederlandse overheid die al jaren beweert belasting-rulings aan banden te leggen, maar in feite het tegenovergestelde doet, onder leiding van de linkse (?) minister Dijsselbloem. En al jaren beweert, bij monde van staatssecretaris Wiebes, dat deze rulings geheel volgens de regels verlopen, quod non. Deze staatssecretaris is voor zijn werk nu beloond met een ministerschap. Als ik hem was zou ik aftreden – maar ja, ik ben dan ook niet geschikt als politicus.

Enfin, ik heb over de Rabobank maar eens een klacht ingediend bij de reclamecodecommissie (https://www.reclamecode.nl ). Men moet ergens beginnen nietwaar? In de hoop dat het, als druppel op de gloeiende plaat, toch een eerste klein stapje is naar een samenleving waarin we elkaar eerlijk vertellen wat we doen en wat er aan de hand is.

Niet van brood alleen. . .

Geef een reactie

In 2015 heb ik in een serie blogs aannemelijk gemaakt dat duurzame materiële economische groei op enigszins acceptabele termijn onmogelijk is. Het zal altijd leiden tot een aanzienlijke overschrijding van de twee graden limiet voor de concentratie van CO2 in de atmosfeer, en dus tot een sterke opwarming van de aarde. Dit standpunt werd me vandaag nog weer eens bevestigd door een bekende bankdirecteur. Niettemin hoor je daarover geen enkele politicus, ook niet van groene zijde . In tegendeel: economische (materiële) groei is nog steeds het mantra van elke politieke partij, van links tot rechts, nationaal en internationaal (met uitzondering van de Partij voor de Dieren).

Omdat er niet naar beperking van de economische groei gestreefd, wordt – in tegendeel – zal de wal het schip wel keren, en zullen we in een ongekende economische crisis belanden. Ik kan niet voorspellen wanneer dat zal gebeuren. Twee jaar, vijf jaar, tien jaar, twintig jaar? Een van de consequenties zal zijn een structureel grote werkloosheid. Dit proces zal nog versterkt worden door de ongekende digitalisering en robotisering van de samenleving. De genoemde bankier dacht trouwens dat dit niet allen tot werkloosheid zou leiden, maat ook tot een geheel nieuwe tweedeling in de samenleving: een kleine groep die nog zeggenschap heeft over eigen leven en werk, en daar ook plezier in kan hebben, en een grote meerderheid die geheel gestuurd wordt door de automatisering, en voor wie alleen geestdodend werk overblijft. De scheiding tussen beide groepen wordt gevormd door de digitale structuur van de samenleving. Het hoeft nauwelijks betoog dat dit zal leiden tot een grote onvrede en woede in de samenleving en een directe bedreiging vormt voor de democratie (tot op zekere hoogte zien we dat nu al). Het zou in feite het einde betekenen van de mensheid als eenheid: het is dan een tweeheid geworden.

Werk kan een aantal fundamentele menselijke behoeften bevredigen: het gevoel een zinvolle bijdrage te kunnen leveren aan de samenleving, het samenwerken in een werkgemeenschap met een gemeenschappelijk doel, het gevoel ergens bij te horen, het ontplooien van je talenten, het scheppen van een vaste structuur in je leven, en tenslotte: waardering, onder meer uitgedrukt in een beloning. Bovendien is ‘juiste’ arbeid een weg naar persoonlijke en spirituele ontwikkeling, zoals de Boeddha al zei. Als de mogelijkheid voor zinvol werk weg zou vallen kunnen deze behoeften ook op een andere manier dan door werk bevredigd worden, maar daarvoor is een totale omslag in onze cultuur nodig. En dat kan alleen maar bereikt worden via het onderwijs, waar kinderen en jongeren kunnen worden voorbereid op een nieuwe manier van leven en werken. Uiteraard vraagt dit allereerst een omscholing van de leraren

Hoewel, zoals gezegd, geen van de politici die nu om de formatietafel zitten bovenstaande problemen lijkt te onderkennen, zijn hun partijen alle vier wel voorstander van het verhogen van het onderwijsbudget. Interessant. Te hopen valt dat dit budget niet lukraak wordt uitgegeven, maar dat het althans gedeeltelijk ten dienste komt van de genoemde om- en bijscholing van leraren. We zullen zien.

Kerstmis 2016

Geef een reactie

Hoera, onze economie groeit weer flink! En daarmee waarschijnlijk ook onze CO2 uitstoot. In elk geval zal de vermindering daarvan vertraagd worden.

Ik wens u een warme Kerst!

De neergang van onze economie. Onvermijdelijk?

1 reactie

In NRC/Handelsblad van zaterdag 29 oktober stond een artikel over het onderzoek van prof. Van Bavel over de vrije markt economie. Verontrustend.

Prof. Van Bavel heeft, met zijn medewerkers, een diepgaand historisch onderzoek verricht naar de opkomst en ondergang van de vrije markt in die landen en perioden waarin een echte vrije markt zich ontwikkeld had: Irak, 6e tot de 11e eeuw, Italië, 11e tot de 16e eeuw, en de Lage Landen van de 13e tot de 18e eeuw. Het patroon is in al die landen hetzelfde. Uit een periode van onrust en opstanden ontstaat een situatie van gr0te gelijkheid voor de burgers, zowel op politiek niveau als op het gebied van de welvaart. Door de vrije markt stijgt die welvaart in eerste instantie, maar al snel ontwikkelt zich een kleine elite die meer profiteert dan de rest en ook meer macht verwerft. Om zijn macht en rijkdom te behouden schermt deze elite zich steeds meer af en begint dwangmiddelen toe te passen. Voor de opgepotte rijkdom vindt de elite steeds minder toepassingen binnen de samenleving, en dan wordt het geld in speculatieve beleggingen in binnen- en buitenland geïnvesteerd. De economische groei stopt en de daling van de welvaart zet in. Een periode van economische stagnatie en economische krimp begint.

Van Bavel ziet dat proces ook nu plaats vinden in de VS en Europa. Het kantelpunt van de groei ziet hij in de jaren 60 in de VS, en in de jaren 90 in Europa. Dat betekent dat onze economie in een structurele neergang is beland, die niet met de methoden van de vrije markt economie meer is te stoppen.

De conclusies van Van Bavel zijn gebaseerd op grondig onderzoek, maar ik denk dat iedereen die bereid is te kijken zijn conclusies kan delen. Het verklaart mijns inziens voor een deel de grote aanhang van populisten als Trump, LePen en Wilders. Zij spreken met name ook die kiezers aan voor wie de neergang al is begonnen, of in de nabije toekomst dreigt.

Is dit doembeeld af te wenden? Jawel, maar dat zou een volslagen ander inkomsten- en vermogens-belastingstelsel vergen, en een weer meer regulerende overheid. Daarvoor zou een verstrekkende sociale omwenteling nodig zijn. Het valt niet te verwachten dat gevestigde belangen daartoe bereid zijn. Het zal dus alleen gebeuren, goedschiks of kwaadschiks, als een grote massabeweging zich hiervoor zou inzetten. Zal de opstand der horden altijd op een kwalijk leiderschap uitlopen, waarbij de horde uiteindelijk weer niets te zeggen heeft en aan het kortste end trekt? Of zijn er ook andere scenario’s mogelijk, waarbij de massa juist een zegenende invloed zou kunnen hebben. Ik denk daar de laatste tijd veel over na en nodig u uit dat ook te doen. Als ik daar nieuwe inzichten over heb zal ik er zeker op terug komen.

Literatuur: Bas van Bavel, The Invisible Hand? 2016

Misstanden

Geef een reactie

Zomaar wat misstanden, die ogenschijnlijk weinig met elkaar te maken hebben:

Het is bizar dat het vluchtelingenkamp op Lesbos waar de grote brand uitbrak Moria heet. Het is de bijbelse naam van de Tempelberg in Jeruzalem, zoals we allen weten een heilige plaats. De betekenis van die naam is: ‘de plaats waar wordt gezien’ (maar we hebben juist weggekeken). Moria is ook een meisjesnaam in het Hebreeuws en betekent dan: ‘mijn leraar is God’. Het is ook de naam van het onderaardse dwergenrijk in Midden-aarde, dat beschreven is in de roman ‘In de ban van de ring’ van Tolkien. Het was een plaats geworden van dood en verdoemenis. In dit vluchtelingenkamp, dat plaats bood aan 100o vluchtelingen waren 5000 mensen op elkaar gesmeten. Ook in andere Griekse vluchtelingenkampen was en is de toestand volslagen mensonwaardig – we kunnen ons daar nauwelijks een voorstelling van maken (zie Ingeborg Beugel in Buitenhof, https://www.npo.nl/buitenhof/25-09-2016/VPWON_1250244 ). En Lesbos is lang niet het enige voorbeeld. Er zitten 60.000 vluchtelingen in Griekenland vast van wie 11.000 volgens de deal tussen Europa en Turkije recht heeft op opname in Europa. Waarom gebeurt dat dan niet? Omdat we een juridisch onuitvoerbare deal hebben gesloten met Turkije. De deal is onuitvoerbaar, omdat Europa voor elke vluchteling die het opneemt een vluchteling kan terugsturen naar Turkije, maar dat is juridisch onmogelijk omdat Turkije als een onveilig land wordt beschouwd. Dus neemt Europa dan maar helemaal geen vluchtelingen op, of althans verwaarloosbare aantallen.Ook elders in Europa (Italië, Frankrijk, en zo verder) wachten duizenden vluchtelingen op de mogelijkheid een aanvraag in te dienen. Dat was misstand 1.
Dit is een misstand van heel andere aard. In de burgerluchtvaart is het aanbod van piloten veel groter dan de vraag. Maar als je na je dure opleiding (€ 150.000, waarvoor je je diep in de schulden hebt moeten steken) wil blijven vliegen (anders raak je je brevet weer kwijt, en je moet ook je schuld afbetalen, en voor iets anders ben je niet opgeleid), moet je wel banen accepteren bij de prijsvechters (Ryanair, Easyjet, Germania, Emirates, etc.) waar de arbeidsvoorwaarden elke verbeelding tarten (als je al een baan kan krijgen). Het salaris kan lopen van € -45.000 (ja u leest het goed: je moet betalen om te mogen vliegen) tot € 30.000 (anderhalf maal het minimumloon). Maar dan moet je wel alles zelf betalen:de selectieprocedure, je maaltijden en consumpties onderweg, reis en verblijfkosten als je vanaf een andere luchthaven moet vertrekken of daar moet overblijven, je eigen uniform, pasjes voor de luchthavens, enz, enz, enz. (dat kan het eerste jaar oplopen tot € 45.000). En je schuld afbetalen natuurlijk. Bovendien zijn de werktijden onverantwoord lang. Dat alles leidt tot oververmoeidheid en stress en brengt de veiligheid in gevaar. Voor meer informatie: https://www.groene.nl/artikel/zwijg-of-je-vliegt-eruit of https://blendle.com/i/de-groene-amsterdammer/zwijg-of-je-vliegt-eruit/bnl-groeneamsterdammer-20160921-1_28_1
Weer iets heel anders. Voor de rijksbegroting 2017 is 18,5 miljard euro aan winstbelasting begroot. Dat is 7 % van de uitgaven. In 2000 was dat nog 11 %. Het verschil tussen die percentages is 10 miljard. Ik laat aan de lezer over te bedenken wat we daar allemaal mee zouden kunnen doen. Hoe zal dat zijn in 2018, 2019, 2020 . . . ? Als u hierover het fijne wilt weten zie: https://www.nrc.nl/nieuws/2016/09/26/in-het-paradijs-heb-je-geen-belastingen-4467778-a1523408

En zo zou ik nog wel even door kunnen gaan, maar daarvoor ontbreekt me hier de ruimte.

Wat hebben deze misstanden met elkaar gemeen? Dat ze allemaal een gevolg zijn van de postmoderne cultuur die zowel de politiek als het bedrijfsleven vergiftigt, leidend tot het neoliberalisme met als belangrijkste waarde het eigenbelang. Ik ben van plan in de komende tijd een aantal blogs te schrijven over hoe we aan die postmoderne cultuur kunnen ontsnappen.

Intussen kunnen we al wel wat doen tegen deze misstanden. Wat betreft de luchtvaart: laten we niet meer vliegen met de budget maatschappijen, en geen reizen maken die van die maatschappijen gebruik maken. En wat de rest betreft: er komen verkiezingen aan. Laten we stemmen op die partijen die in de komende tijd wat aan die misstanden doen. Dat vereist wel dat we de moeite nemen de politiek te volgen en de verkiezingsprogramma’s te bestuderen.

Ik maak er graag gebruik van, maar betaal er – uiteraard – niet aan mee.

1 reactie

Gerrit Zalm vorige week donderdag: Wij zijn niet betrokken bij de Panamapapers. Trouw op maandag: ABN/Amro biedt als enige Nederlandse bank ‘nominee shareholdership’ aan, hetgeen het je mogelijk maakt anoniem vennootschappen in Panama of elders onder te brengen.

Wat ik het meest schokkende vind aan de Panamapapers is de omvang ervan – het totale bedrag van belastingontwijking in 2012 betreft ongeveer ca. $ 30.000 miljard, dat is $ 30.000.000.000.000,- ; een bedrag dat we ons in feite niet kunnen voorstellen. Mossack Fonseca is alleen maar het topje van de ijsberg – en de, althans voor wat betreft Nederland betreft, legaliteit ervan (afgezien natuurlijk van het verzwijgen van vermogens en inkomens voor de fiscus).

Afgezien van enkele criminele acties (corruptie, witwassen en fraude), en een aantal leugens (zie boven; is liegen onwettig?) zijn de meeste mensen die de Panamaconstructies mogelijk maken: de ceo’s en cfo’s van multinationals, de managers en eigenaren van kleinere bedrijven, de vermogensbezitters, de aandeelhouders en de tienduizenden professionals die hieraan medewerking verlenen, geen misdadigers, althans niet in de zin der wet. Het zijn gewone mensen zoals u en ik. Ze zijn niet immoreel, wel amoreel: ze blokkeren gewoon hun ethisch bewustzijn (zie ook Dit kan niet waar zijn van Joris Luyendijk en zijn artikel in Trouw van Maandag). Ze maken graag gebruik van onze schitterende infrastructuur, van ons onderwijs, van onze beschermde natuur, van de nog te nemen maatregelen tegen klimaatverandering, enzovoort, maar willen daar niet voor betalen. Belasting betalen is voor de dommen.

Het gebeurt dus op zeer grote schaal met alle institutionele en economische gevolgen van dien. Het levert ons een onnoemelijke schade op, economisch en moreel. Voor de betrokkenen is de prijs die ze betalen: ontkenning van hun verantwoordelijkheid en geweten. Dat kost veel energie en verlies aan zelfrespect, hoewel ook het bewustzijn daarvan onderdrukt kan worden tot de dood er op volgt.

Voor dit collectief verlaagde bewustzijn bepalen we ook op andere terreinen een grote prijs. Je kunt niet amoreel zijn op één terrein, en respect en mededogen toelaten op andere terreinen. Een amoreel bewustzijn maakt iemand ook ongevoelig voor grote maatschappelijke vraagstukken, zoals het klimaatprobleem en het vluchtelingenprobleem. Voor beide is ook veel geld nodig, dat we als samenleving makkelijk zouden kunnen opbrengen . . . als iedereen zijn aandeel in de belastingen betaalt, en als we in meerderheid eerbied voor onze naasten en voor de planeet stellen boven onze materiële (schijn)behoeften.

Zowel voor ons als samenleving als voor alle direct betrokkenen mag je hopen op een wake-up call bij velen, velen van de betrokkenen. Zoals bijvoorbeeld door Joris Luyendijk beschreven in het bovengenoemde artikel in Trouw. Citaat:

In deze context wordt moraal een lifestyle-optie. Een van de meest interessante interviews was met iemand die financiële instrumenten bouwde ter ontwijking van belastingen. Zeker een decennium lang had deze zogeheten ‘struturer’ een miljoen per jaar verdiend. Recent was hij gestopt en ik vroeg waarom. “Je verkoopt je ziel aan de duivel,’ zei hij. “Ik verkocht mijn ziel voor wereldlijke rijkdom. Een tijdje voelde dat goed, toen niet meer. Vanwaar die omslag? Je moet iedere ochtend in de spiegel kijken. Ik stelde me voor hoe in de toekomst een zoon of dochter zou vragen: ‘Papa, wat doe jij voor werk?’ Wat kon ik dan zeggen?”

Wat de toekomst brengen moge. . . *

1 reactie

Afgelopen najaar heb ik een serie blogs geschreven waarin ik beweerde, en naar mijn idee aantoonde, dat aan het tijdperk van economische groei een einde is gekomen. Hoe dat zal gebeuren, abrupt of geleidelijk, en op welke termijn kon ik echter niet precies aangeven – maar het zou zeker geen jaren meer duren. Wat ik me toen niet realiseerde is dat ik in feite het einde van het kapitalisme aankondigde.

Het einde van het kapitalisme is al voorspeld zolang het bestaat, en met name als het in crisis verkeerde. De bekendste voorspelling is natuurlijk die van Marx en Engels, medio negentiende eeuw. Die voorspelling werd uitgewerkt in Marx’ bekende werk Das Kapital, aan het einde van die eeuw. Toen verkeerde het kapitalisme in zijn eerste grote crisis, met name doordat de uitbuiting van de arbeiders zodanige vormen aannam dat het de consumptiecapaciteit van de overgrote meerderheid van de bevolking aantastte. Maar het kapitalisme is toen ‘gered’ door de sociaal democratie, en meer nog door de eerste wereldoorlog, die productie en consumptie weer aanzwengelde.

De tweede grote crisis van het kapitalisme vond plaats, zoals we allemaal wel weten, in de dertiger jaren. Hoewel na de beurscrash van 1929 de economie in de dertiger jaren wel weer wat opkrabbelde (met name in Amerika, door de New Deal van F.D. Roosevelt), beleef het kwakkelen (eigenlijk net als nu), met name in Duitsland. Pas de opkomst van het nazisme en de Tweede Wereldoorlog bracht het uiteindelijk herstel.

De derde crisis is nu (sinds 2008). En deze keer zijn er geen tekenen dat we deze crisis te boven zullen komen. Er zijn daarvoor een aantal redenen: het financiële stelsel is nog net zo wankel als in 2008, traditionele groei- en inflatie bevorderende maatregelen blijken niet te werken (wegens gebrek aan succes worden deze maatregelen verlengd en versterkt, met alle risico’s van dien), de productiviteit stijgt al jaren niet meer en arbeid als productiefactor blijkt minder en minder nodig. In plaats daarvan komt kennis en informatie als productiefactor, maar dat is een factor die per definitie niet beperkt aanwezig is, dus niet schaars is en waarop dus geen winst kan worden gemaakt (bepaalde specialistische kennis kan tijdelijk wel schaars zijn, maar dat betreft slechts een beperkt deel van de economie). In het najaar heb ik bovendien laten zien dat de klimaatcrisis de neergang van het kapitalisme nog versterkt.

Wat ons te wachten staat is een omwenteling in de economie, en daarmee in onze hele samenleving. Dat zou geen probleem hoeven te zijn, als onze leiders in de politiek en in het bedrijfsleven beleid zouden ontwikkelen om deze omslag te bewerkstelligen. Helaas is daar geen spoor van te zien, in tegendeel. De overgrote meerderheid wil graag alles bij het neo-liberale oude houden. Ik weet natuurlijk ook niet precies hoe die nieuwe samenleving er uit zou moeten zien. In elk geval lijken een paar trends wel duidelijk: een veel groter aandeel in de economie van coöperaties, een uitbreiding van wat we als ‘commons’ (gemeenschappelijke hulpbronnen en productiefactoren) beschouwen, een verduurzaming van de economie, met tegelijkertijd een verschuiving van nationale machtscentra naar enerzijds regionale en kleinschalige en anderzijds supranationale verbanden. Maar als hiervoor geen beleid wordt ontwikkeld, zal dit niet vanzelf gebeuren, en gaan we een tijd van grote spanningen, chaos en (wellicht gewelddadige) conflicten tegemoet.

“Wat de toekomst brengen mogen, ons geleidt des Heren hand” luidt het aloude kerklied. Niet dus: het zal van ons zelf moeten komen.

*) Dit blog is geïnspireerd op het artikel van Casper Thomas in De Groene Amsterdammer van 25 februari: Beter wordt het niet.

Bronnen:

Paul Mason, Postkapitalisme: Een gids voor de toekomst, 2016
Robert J. Gordon, The Rise and Fall of American Growth: The US Standard of Living since the Civil War, 2016.

Het Westen heeft nooit de intentie gehad om het mondiale Zuiden te ontwikkelen. Nooit.*)

1 reactie

In De Groene Amsterdammer van 21 januari staat een belangwekkend artikel over TTIP, geschreven door Bas van Beek, Sophia Beunder en Jilles Mast. Ik was altijd al een tegenstander van TTIP, en door het lezen van dit artikel ben ik bevestigd in mijn mening.

Wat is TTIP? Het is het handels- en investeringsverdrag waarover de VS en Europa nu al jaren onderhandelen. Het voert te ver om hier uitvoerig uit de doeken te doen wat het allemaal inhoudt, en welke haken en ogen er aan dit potentiële verdrag vastzitten. Wie alle ins en out wil weten leze het artikel. Het is in elk geval aanzienlijk ingrijpender dan het associatieverdrag met Oekraïne, en zou zich aanzienlijk beter lenen voor een referendum. Maar misschien komt dat nog wel.

Waarom ben ik er tegen? Kortweg komt het er op neer, dat het te veel macht geeft aan de multinationals (boven de regeringen), en dat het voortgaat met waar we al decennia, zo geen eeuwen, mee bezig zijn: het uitbuitten van de armere landen ten bate van onze rijkdom. Het is een moreel onaanvaardbaar monstrum.

Sterke voorstanders in ons land en in Europa zijn minister Liliane Ploumen, commissaris Timmermans (sociaal democraten!) en commissaris Cecilia Malmström (liberaal). Zij tonen zich waardige pleitbezorgers van het neo-liberale gedachtegoed. Hun argument is dat we er allemaal beter van worden, hetgeen door de tegenstanders wordt betwijfeld. Maar zelfs als dat wel zo zou zijn betalen we daar een prijs voor die we niet zouden moeten willen betalen.

In mijn vorige blog zei ik al dat ik me behoorlijk machteloos voel om hier wat aan te doen. Onze overheden (nationaal en Europees) trekken zich in het algemeen niets aan van kritiek, en trachten dat zoveel mogelijk te negeren dan wel te smoren. Echt leiderschap verwelkomt juist tegenspraak omdat je er van zou kunnen leren en het je geest kan verruimen. Maar dat leiderschap hebben we al jaren niet meer gezien. Het effect is dat ik niet alleen kwaad word, maar ook ontmoedigd (en velen met mij). En daarvoor had ik in het vorige blog een recept gegeven: haku’s dichten. Dat recept heb ik dus nu zelf maar weer eens gebruikt:

Pure destructie
bedreigt onze wereld, maar
schoonheid is eeuwig

In het open veld
dreigen donkere wolken;
daar achter de zon

Zo blijven we ten minste positief in de wereld staan in plaats van weg te zakken in onverschilligheid. En intussen rest ons niet veel anders dan onze monden open te doen, met name als we iemand kennen die enige invloed uit kan oefenen.

*) Yash Tandon (Oeganda) Bron: De Groene Amsterdammer, 21 januari 2016

The growth file, summary for English speaking readers, part II.

Geef een reactie

I promised you a summary of my blogs about economic growth. Here is the summary of the last six blogs. The sunmmary of the first five blogs was published October 30.

In the sixth blog I stated that no organism, no society, can live and survive without growth. So, if we want or have to stop material economic growth, we have to substitute it for another form of growth. What we need is not material growth, but cultural and spiritual growth. Personal development is a necessary prerequisite for that.

In the seventh blog I started to elaborate this idea. If we want to develop cultural and spiritual growth the first step is that we have to become a learning society. We nowadays are learning insufficiently from the mistakes we made in the past. In order to learn we have to be open minded. We shouldn’t stick to dogmas, preconceived ideas, ideologies and opinions. In order to learn to be more open minded we should collectively invest in cultural institutions and activities: education, philosophy, art, science, and independent broadcasting.

In the next blog I stated that another prerequisite for our detachment from material needs is experiencing freedom. Freedom from external pressure and coercion, freedom from inner setbacks, such as fear and rigid ideas and behavior patterns, and freedom to do and speak as one pleases. So a second value upon which our society should be based, apart form open mindedness, is freedom.

The ninth blog: Our most effective defense against terrorism is not more violence, but defending our moral values. Unfortunately in our foreign policy we pervert and violate these values permanently. As a result the so called Western societies are hated among the people in the world, thus says terrorism expert Peter Knooke. This is a fertile breeding ground for terrorism. Then defending our values is becoming a form of hypocrisy. So the first thing we have to do is changing our foreign policy, that until now had only one goal: promoting and defending our economic growth, no matter what. So not making economic growth our primary target will have very important positive consequences..

A value that has to be added to the ones mentioned above is respect: respect for Creation, for Life, for ourselves and for each other. That will diminish our addiction to economic growth as well.

In the tenth blog I emphasize again that economic growth does not improve employment opportunities, in contrast to what most economists tare thinking. There are better means: reduction of working hours and creating jobs paid by the government in the domain of public service. This should be financed by income taxes and eco taxes. Unfortunately, contrary to what is thought, this does not diminish economic growth, because the economic contraction by higher taxes is compensated by the expansion of jobs.

Furthermore in this blog I elaborate on the value of respect. What we need is more spirituality (not religion!): awe for the Source of everything and its manifestation. Spiritual growth will help us with getting free from the addiction to material growth.

As a conclusion I state again that the end of economic growth in the West will happen soon. The only choice we have is between a sudden crash of our financial system, or a soft, controlled landing. One of the reasons why I prefer the last possibility, is that thus we make room for the necessary growth in the poorest countries of the world.

(I apologize for mistakes in my English. Blogs are cursory – not stuff for correction by a native speaker).

Het groeidossier, slot. Time to Reform the Global Casino.

Geef een reactie

De titel van dit blog ontleen ik aan een mail van Hazel Henderson, een vooraanstaand econoom met een wereldwijde reputatie. Het slaat op de in october vastgestelde United Nations Sustainable Development Goals (SDGs) die door 193 landen geratificeerd zijn.

In deze doeleinden wordt, net als in deze serie, afstand genomen van de op het BBP gebaseerde groeimodel, en worden een aantal doelen vastgesteld voor 2030. (zie: https://sustainabledevelopment.un.org/?menu=1300). Prachtige doelen, maar naar ik vrees toch nog niet radicaal genoeg en te laat. Er wordt afscheid genomen van de vrije markt economie van Thatcher en Reagan waardoor er een scheiding ontstond tussen de financiële wereld (’the global casino’) en de reële economische activiteit. Maar er wordt weinig aandacht besteed aan de spirituele dimensie, en er wordt ook uitgegaan van de mogelijkheid van groene groei – een mogelijkheid die ik, zoals eerder gesteld, betwijfel. Een transitie naar groene investeringen is weliswaar noodzakelijk, maar dan zou er tegelijkertijd – in het Westen – gedesinvesteerd moeten worden in niet duurzame productie, en dan is er geen economische groei meer, maar alleen economische transitie. Maar enfin, het is een begin.

En hiermee ben ik aan het eind gekomen van mijn serie over economische groei. De voorspellingen die ik heb gedaan zijn zoveel mogelijk gebaseerd op feiten, maar zijn overigens gratuit, want ik heb er geen termijn aan verbonden., Bovendien heb ik soms twee alternatieve mogelijke scenario’s geschetst (crash of zachte landing bijvoorbeeld). Op die manier is het natuurlijk geen kunst om gelijk te krijgen. Als ik voorspel dat op termijn de mensheid op deze aarde ten onder gaat of niet, dan heb ik natuurlijk gelijk, maar het zegt niets.

In het tweede gedeelte van de serie heb ik wat meer mijn eigen waarden en meningen naar voren gebracht, en daarmee werden de blogs minder analyserend en subjectiever. Dat geeft ook meer ruimte om het met me oneens te zijn. In dit verband wil ik ook nog even wat rechtzetten. In het zevende blog schreef ik: ‘Als we mordicus tegen kernenergie zijn, dan willen we niet weten dat een drastische beperking van de CO2 uitstoot op korte termijn waarschijnlijk niet zonder kernenergie kan.’ Daaruit moet niet worden afgeleid dat ik voor het investeren in kernenergie ben (dat zou weer leiden tot economische groei), maar alleen maar dat te overwegen zou zijn bestaande centrales niet te snel te sluiten.

Wat misschien in deze serie wat te weinig nadruk heeft gekregen is het morele argument. Ik heb gesteld dat economische groei niet meer kan en dat we dus feitelijk de keus hebben tussen een zachte landing of een crash. Maar lang voor de crash zouden we de groei in het Westen moeten afremmen om ruimte te maken voor de minimaal benodigde groei in de armste landen van de wereld.

Ik hoop dat deze serie, zowel door mijn stellingen als door mijn meningen, uw denken heeft gestimuleerd, en dat het u aanzet tot actie, want er zijn wel degelijk meer of minder positieve scenario’s mogelijk. Ook dat is een subjectieve uitspraak, want wie bepaalt wat er positief is?

Deze serie is nu afgelopen, maar met mijn blogs ga ik nog wel een tijdje door.