Categoriearchief: Mens en samenleving

Individualisme 2.0

Bij duurzaamheid denken veel mensen toch al snel aan de hoogte van de energierekening en aan zonnepanelen op ons dak.
(de Kunst van Wel – Liekje Welten/Imke Musterd)

Maar om een werkelijk duurzame maatschappij te bereiken is wel meer nodig dan beschreven in bovenstaande uitspraak. Zoals Liekje en Imke zeggen: nodig is een nieuw en groeiend bewustzijn, dat de plaats inneemt van een leefwijze zoals die de afgelopen eeuwen vorm heeft gekregen en waarin ons streven naar materieel gewin centraal staat. Dat vraagt om een nieuwe levenshouding, waarvoor Liekje en Imke de term individualisme 2.0 muntten. Om ze nogmaals te citeren: Als ieder van ons bewust is van zijn diepere waarden en verlangens, en in contact leeft met zijn hart en lijf, dan zorgen we goed voor onszelf en spreekt het vanzelf dat we ook goed voor onze naasten en voor onze leefwereld willen zorgen.

Rutger Bregman stelt, zoals bekend dat alle, of althans de meeste, mensen deugen. Ik ben het daar niet mee oneens, maar alle mensen deugen ook niet. Het goede en het kwade leeft allebei in ons. Het nadeel van dit gezichtspunt is echter dat het een sterke morele kant heeft: het kwade is verkeerd, en we hebben de neiging de mensen die niet het goede kiezen te veroordelen. Zo lopen we ook de kans om negatief te oordelen over hen die niet gaan voor individualisme 2.0.

Ik houd niet van deze moralistische houding in mezelf. Daarom was ik blij met het artikel van Jos de Mul in De Groene Amsterdammer van 6 juli.*) Op basis van gedegen wetenschappelijk onderzoek stelt hij dat wij mensen van nature (dus biologisch verankerd) zowel een centrische als een excentrische positionaliteit bezitten. Wat wil zeggen dat we enerzijds gaan voor het naakte eigenbelang maar anderzijds ook het vermogen hebben om ons in de buitenwereld te verplaatsen.We kunnen voorbij ons egocentrisme denken, en bijvoorbeeld denken aan het belang van de andere dieren.

Dus ja, we hebben een keuze, en dus zijn we verantwoordelijk. Als we geen keuze zouden hebben zouden we dat niet zijn. Maar het is geen keuze of/of, maar een keuze en/en, zoals ook Liekje en Imke zeggen in bovenstaand citaat. Het valt me op dat als ik op deze manier naar mensen en mezelf kijk ik minder snel verval in morele oordelen, al hoop ik natuurlijk nog wel dat we de wijsheid ontwikkelen om de traditie van eeuwen te doorbreken en onze excentrische positie sterk laten meespreken. Liekje , Imke en Nanda organiseren eind augustus een summerschool, die je bij die transitie kunnen ondersteunen: https://dekunstvanwel.nl/events/summerschool/. Lees die website!

Summerschool Lijf, Lied & Levenskunst
Een veilige bedding om iets nieuws in jezelf aan te boren. En voorts plezier, ontspanning en samenzijn.

*) Er staat veel meer in dit artikel, zeer lezenswaardig en aanbevolen.

Uitbuiting.

2 reacties

Terug van vakantie keek ik de afgelopen week de kranten door van de weken daarvoor en ik zag dat er twee weken geleden heel veel publiciteit was over ons slavernijverleden. We moeten excuses maken, nabestaanden compenseren, spijt betuigen, enzovoort. Allemaal prachtig natuurlijk maar wat mij betreft ook hypocriet, zolang we met geen woord spreken over hoe we vandaag de dag grote delen van de wereldbevolking uitbuiten. Onze welvaart en onze economie, ja zelfs onze pogingen tot verduurzaming gaan ten koste van onmenselijke omstandigheden elders. *) Dat is minstens zo misdadig als ons slavernijverleden.

Een voorbeeld is de deal die de Europese Unie heeft gesloten met Chili over lithium. Zonder lithium is geen elektrificatie van ons wagenpark mogelijk. Ondanks mooie woorden gaat de winning van lithium gepaard met onwaardige arbeidsomstandigheden en grootschalige vernietiging van de plaatselijke natuur **). Soortgelijke verhalen kunnen we houden over de winning van andere voor onze samenleving noodzakelijke grondstoffen: koper, kobalt, enz.

En dan heb ik het nog alleen maar over grondstoffen.Daarnaast betalen we nog steeds op grote schaal veel te weinig voor ons voedsel, waardoor boeren wereldwijd in een situatie leven die sterk aan slavernij doet denken. Die boeren zijn dan nog goed af, want anderen komen van de honger om als ze niet proberen naar het Westen te vluchten. Maar de meesten van die asielzoekers laten we verdrinken of laten we leven in gruwelijke omstandigheden.

Mocht er bij de komende verkiezingen een partij zijn die dit soort zaken wil adresseren, dan heeft die partij mijn stem. Maar ik vrees dat het accent zelfs bij christelijke en sociale partijen toch zal liggen op ons eigen, lokale welzijn. Met solidariteit win je immers geen stemmen. Of zie ik dat verkeerd?

*) zie artikel in De Groene Amsterdammer, 22 juni 2023: Verwoesting in een groen jasje door Darko Laginas.
**) Een van de bedrijven die zich daaraan schuldig maken is Albemarle. Vlak bij mijn huis staat een fabriek van Albemarle, die zich zo keurig aan de milieuvoorschriften houdt, dat die gedoogd wordt in een woonwijk. Maar in de derde wereld neemt Albemarle het niet zo nauw – dat wordt door de lokale regeringen aldaar ook niet vereist.

Moeten we nu eigenlijk oordelen of niet?

2 reacties

Terug van vakantie verzeil ik in een zelfgeschapen tijdsdruk – daarom maak ik het me vandaag maar gemakkelijk door in mijn blog een stuk over te nemen van Rutger Bregman, schrijver bij de Correspondent. Niet zozeer om iemand aan de schandpaal te nagelen, maar om mijn onbegrip te delen met het gedrag van sommige burgers. Eerst maar even het stuk:

Van sommige mensen snap ik niet hoe ze in de spiegel kunnen kijken. Neem de gigantische belastingontwijking van Max Verstappen.
Slechts één dag nadat hij 18 was geworden, verhuisde hij al naar Monaco. Zijn belastingtarief daar? 0 procent. Zijn belastingtarief hier in Nederland? 0 procent. Zijn belastingtarief in België, waar hij tot zijn 18e woonde? 0 procent. Van de 64 miljoen euro die Verstappen dit jaar verdient, draagt hij 0 euro bij aan onderwijs en zorg, politie en brandweer. Helemaal niks.
Zelf profiteerde Verstappen van het publieke betaalde onderwijs op basisschool De Boomgaard in Maaseik en de middelbare school Trevianum in Sittard. Maar zijn eigen bijdrage aan de scholen van Nederland en België? Niks, nada, noppes. ‘Blijft Verstappen tot 2028 in Monaco gevestigd,’ zo becijfert de Volkskrant, ‘dan loopt zijn belastingvoordeel over 13 jaar op tot minstens 200 miljoen euro.’
Hoe presteert zo iemand het om met een Nederlandse vlag in zijn handen feest te vieren? Misschien omdat niemand in zijn omgeving hem de waarheid durft te vertellen. Vorig jaar werd deze zogenaamde ‘held’ zelfs benoemd tot officier in de Orde van Oranje-Nassau – het lintje en de ceremonie werden gefinancierd door hen die wél netjes hun belasting betalen.
Zie ook het artikel in de Volkskrant van dit weekend, over de immorele praktijken van Verstappen en andere topsporters: https://lnkd.in/e_J_Etdy
En stel je voor dat een graaiende bankier met een Nederlandse vlag op de Zuidas zou rondrennen. Het land zou te klein zijn. Wat mij betreft stoppen we ook met het juichen voor dit soort lui. Mensen als Verstappen werken namelijk niet voor hun land. Ze werken alleen maar voor zichzelf.
(Bron :HP/De Tijd, 30 mei 2023.)

Het is altijd goed om bij een dergelijke verontwaardiging ons de bijbel te herinneren over de balk in het eigen oog (Matt. 7:3). Nee, op grote schaal belasting ontduiken doe ik niet en heb ik nooit gedaan, maar een brandschoon geweten. . . ? Ik sta er niet voor in.

Apocalypsofie

Geef een reactie

We moeten we niet handelen voordat het te laat is, maar omdat het te laat is.
(Extinction Rebellion, geciteerd door Lisa Doeland*)

In het verleden hebben velen mij gezien als een doemdenker. Zelf heb ik het nooit zo gezien. Een doemdenker voorspelt een toekomst waarin alles verloren is (doem). Ik heb mezelf altijd gezien als een realist: de werkelijkheid onder ogen zien, en daaruit conclusies trekken. Een voorbeeld daarvan is mijn blog van vorige week, dat eindigt met het goede nieuws.

Daarom spreken waarschijnlijk de artikelen van Lisa Doeland in Vrij Nederland en De Groene mij zo aan, die een inspiratie vormen voor dit blog. Zij heeft daarover ook een boek geschreven *). Een doemdenker, zo zegt zij, ziet in de toekomst een apocalyps: een ondergang van de wereld; in deze tijd: de vernietiging van de biodiversiteit zoals wij die kennen, en daarmee van vele dieren, planten en uiteindelijk de mensheid zelf. Maar zo zegt zij: dat is niet de eigenlijke betekenis van apocalyps. Het woord betekent ‘openbaring’. Bovendien is de apocalyps niet iets wat in de toekomst ligt, maar die is NU al gaande. En wat er nu wordt geopenbaard is de werkelijkheid zoals die is. Die wordt je echter alleen geopenbaard als je er echt naar kijkt, en blijft kijken ook als dat ongemakkelijk wordt (zoals Judy Allister al zei in ons boek De Aarde heeft koorts).

Een wezenlijk onderdeel van die werkelijkheid is de samenleving waarin we leven. En als we daarnaar kijken zien we dat die op verschillende terreinen verkeert in code rood: op het gebied van de democratie, op het gebied van oorlog en atoomdreiging, op het gebied van biodiversiteit en op het gebied van klimaat. Dan zien we ook de onwil van onze ‘leiders’ en vele burgers om deze situatie echt tot ons te laten doordringen. Als we dat namelijk wel zouden doen, zou ons denken, ons bewustzijn en ons gedrag veranderen. De paradox is: als we aandacht hebben voor de apocalyps NU, dan wordt de kans dat we de ondergang morgen voorkomen groter! Zoals Krishnamurti al zei: ‘zien is handelen’.

Dus ja, ondanks alle schoonheid en liefde in de wereld, en ondanks de onderstromen van mensen van goede wil, de apocalyps is nu al gaande. Dat onder ogen ziende en daarover nadenkend muntte Lisa Doeland de term ‘apocalypsofie’. En ik kan u een ding verzekeren: als u open gaat staan voor de apocalyps nu, en daarvoor open blijft staan, dan zal u niet alleen de materiële werkelijkheid buiten uzelf geopenbaard worden, maar ook die binnen u zelf (die u ook nog niet volledig kent, al denkt u misschien van wel). En uiteindelijk komt u dan ook dichter bij de metafysische wereld: de onzichtbare werelden achter de zichtbare wereld. Die zal ons in elk geval overleven. Of we daar dan zelf deel van zullen uitmaken? Ik denk van wel, maar daar zijn de geleerden het niet over eens.

Dit was mijn laatste blog voor mijn vakantie. Ik hoop u terug te zien op 13 juli, en ik mag toch hopen dat u in de tussentijd de huidige apocalyps als openbaring kunt ervaren. Er zit meer in dan op het eerste gezicht blijkt.

Mary Evans Picture Library / ANP | New Yorkers vluchten voor een tsunami in de film The Day After Tomorrow van Roland Emmerich, 2004

*) https://www.groene.nl/artikel/een-ander-einde-van-de-wereld
https://www.uitgeverijtenhave.nl/boek/apocalypsofie/

Een echt feest van de democratie in tien stappen.*)

Geef een reactie

Dit blog is veel te lang. Sla het dus over als de toekomst u niet ter harte gaat.

Een nieuw Plan van de Arbeid/Plan voor de Toekomst zou de impasse, de stagnatie waarin ons land verkeert kunnen doorbreken. Maar alleen als het algemeen aanvaard en ondersteund wordt. Hoe zouden we dat kunnen bereiken? Ziehier een mogelijk stappenplan (geïnspireerd op het stappenplan uit 1936/7).

Het initiatief moet worden genoemd door een aantal organisaties, zoals de FNV, Greenpeace, Milieudefensie, de Algemene Onderwijsbond, en wellicht nog één of twee, die het initiatief nemen en zich opwerpen als procesbewakers. De politiek moet daar voorlopig buiten blijven.
Deze organisaties noemen, net zoals bij het oude Plan in 1936, een commissie, van deskundigen, die een korte schets maken van het Plan. Die schets moet in elk geval bevatten:
• het doel van het plan, het wenkend perspectief
• een lijst van mogelijke projecten (ten minste tien). Deze lijst moet in elk geval de volgende terreinen bestrijken: landbouw, economie, natuurbeheer (ecologie), arbeid, maatschappelijke en economische (on)gelijkheid, migratie, huisvesting, gezondheidszorg en vredesbeleid. Dat impliceert dat de deskundigen ook uit die terreinen afkomstig moeten zijn.
• in dit stuk moet ook duidelijk staan dat een doorbreken van de stagnatie in de samenleving niet zal kunnen zonder dat er van de burgers offers worden gevraagd. Het kost wat, maar dan heb je ook wat.
Het parlement neemt een (initiatief) wet aan die de uitvoering van de hieronder beschreven stappen niet alleen mogelijk maakt maar dwingend voorschrijft. Deze wet gaat dus niet over de inhoud van een Plan, maar uitsluitend over de procedure.
Een samenvatting van dit plan wordt toegestuurd aan alle Nederlanders, beginnende met een paar vragen, zoals: maakt u zich bezorgd over de toekomst? Voelt u zich vaak/soms machteloos als u daar wat aan zou willen doen? En zou u dat gevoel van machteloosheid niet willen doorbreken?
Die samenvatting (die moet geschreven zijn in begrijpelijke taal, en, exclusief de projecten, niet langer mag zijn dan twee pagina’s) moet eindigen in een lijst met mogelijke projecten. Elk project moet beschreven worden in niet meer dan drie, hooguit vier zinnnen.
Aan dit stuk moet een enquete worden toegevoegd waarbij het publiek mag aangeven welke projecten hem aanspreken, en waarbij het ook nog projecten mag toevoegen, beschreven in maximaal 300 letters per project. Tussen de toezending van het plan en de datum waarop de enquete moet worden ingevoerd, wordt het plan in de media besproken en bediscussieerd.
De resultaten van deze enquete worden voorgelegd aan de oorspronkelijke commissie en aan een burgerforum, die elk met een nadere uitwerking komen. Daarna proberen ze tot één gezamenlijk Plan te komen.
Een samenvatting van dit plan wordt vervolgens onderwerp van een referendum met de vraag: stemt u in met dit plan?
Bij een meerderheid ‘ja’ wordt dit plan vervolgens voorgelegd aan de regering, die zich op voorhand verplicht dit plan om te zetten in een wet en en die ter stemming te brengen in het parlement. Daarbij wordt in de wet opgenomen dat de uitvoering van de projecten gebeurt in overleg met de betrokken burgers. Tevens moet de wet voorzien in de financiering van het plan.
Als deze wet wordt aangenomen wordt de uitwerking van de projecten gedelegeerd aan de ministeries.

Ziehier een globale schets van wat er mijns inziens moet gebeuren. Het kan ook anders, en de procedure moet in elk geval nog nader uitgewerkt worden, maar daar is een blog als dit niet geschikt voor. Ik ben daar trouwens ook niet de aangewezen persoon voor – dat moet gebeuren door of in opdracht van de eerder genoemde commissie. Maar hoe dit ook zij, het revolutionaire karakter van het Plan zit hem dus niet alleen in de inhoud maar ook in de implementatie. U vindt dit of een vergelijkbaar stappenplan misschien onhaalbaar, maar waar een wil is, is een weg. En ik denk dat zonder zo’n stappenplan er van een Plan niets terechtkomt; dan wel dat het zal verzanden in een slap aftreksel dat niemand meer inspireert en het doel niet haalt.

Misschien vindt u mij wel naïef. Is de bovenstaande beschouwing een hersenschim, een volstrekt onrealistisch idee van iemand die losgezongen is van de huidige werkelijkheid, met zijn complottheorieën en scheldpartijen? Misschien – ik hoor er graag kritiek op. En ook als u een beter idee heeft hoor ik het graag.

©Het Parool 2017

*) Geïnspireerd op Het Plan van de Arbeid, door Michiel Zonneveld, 2023. Zie mijn blogs van 2 maart, 18 en 25 mei en 1 juni.

Een wenkend perspectief.

Geef een reactie

GEZOCHT: VAN DIE TOEKOMSTPLANNEN DIE NOG GENERATIES LANG MEEKUNNEN.

Mijn vorige blog eindigde ik met de vraag hoe we een nieuw Plan van de Arbeid ooit geïmplementeerd kunnen krijgen. Tegen elk voorstel om het stikstof-, klimaat- of migratieprobleem op te lossen ontstaat massaal maatschappelijk protest. Hoe zou dat kunnen voorkomen worden met de projecten van het Plan?

Michiel Zonneveld zegt daar een paar behartenswaardige dingen over. Ik noem er twee. Het eerste gaat over het aantrekkelijker maken van werk. Veel mensen hebben eigenlijk weinig plezier in hun werk, vooral omdat ze daarin te weinig eigen initiatief en verantwoordelijkheid kunnen realiseren. Het Plan zou dus een deelplan moeten bevatten, dat er op gericht is werk aantrekkelijker te maken. Dat betekent volgens Michiel dat de mensen het gevoel hebben dat ze ertoe doen. En meer precies: dat het werk voldoet aan de menselijke behoefte om voor elkaar van betekenis te zijn. Dat planmatig te realiseren is makkelijker gezegd dan gedaan, en ik zou daar op zichzelf een aantal blogs aan kunnen wijden. Voor nu voert dat te ver. Het tweede punt is dat het Plan zou moeten voorzien in andere machtsverhoudingen. Met name zouden de projecten niet over de hoofden van de mensen heen moeten worden bedacht en uitgevoerd, maar in echte samenspraak met de betrokkenen.

Maar dat lijkt me allemaal niet voldoende om de weerstanden en tegenwerking te doen oplossen. Zoals ik eerder zei, het oude Plan had de wind mee na de ramp van WO II. Je hoefde daardoor niemand uit te leggen dat een nieuw Plan nodig was. Maar deze tijd kenmerkt zich door een ramp in slow motion die zich geleidelijk over ons voltrekt. Daarvan is nog lang niet iedereen voldoende doordrongen, getuige het gedrag van vele burgers en politici. Dus het is van belang dat dit bij de introductie en creatie van het Plan duidelijk gecommuniceerd wordt. Maar om te voorkomen dat daarmee alle hoop op en vertrouwen in de mogelijkheid van een betere toekomst verloren gaat, mogen in die voorlichting schetsen en perspectieven van die betere toekomst niet ontbreken. Hoe komen we aan die schetsen? Daarover de volgende keer.

Een Plan voor de Toekomst

Geef een reactie

Het initiatief van Michiel Zonneveld voor een nieuw Plan van de Arbeid is bijzonder waardevol.*) Een dergelijk Plan, mits aanvaard, is een broodnodige voorwaarde voor een betere samenleving. Als ik er in dit blog een paar kritische kanttekeningen bij plaats, dan is dat dus niet om het Plan af te schieten, maar om een bijdrage te leveren aan een hopelijk brede maatschappelijke dialoog.

Mijn eerste kanttekening betreft de naam. Michiel heeft gekozen voor de naam Plan van de Arbeid. Hij had daarvoor een aantal redenen. De eerste: deze naam verwijst naar het uitzonderlijk succesvolle Plan uit 1935, dat na de oorlog met brede instemming volledig is uitgevoerd. Verder stelt hij dat zinvolle Arbeid een wezenlijke voorwaarde is voor een vervuld bestaan, en daarmee voor het algemeen welzijn. Hij rekent overigens ook vrijwilligers werk en onbetaalde arbeid voor het gezin tot deze zinvolle Arbeid. Ik ben het met deze gedachtengang wel eens, maar stel daar tegenover dat Arbeid, hoe zinvol ook, maar een deel uitmaakt van de samenleving. Genieten van de natuur, kunst (passief en actief, inclusief kookkunst), tuinieren als hobby, sportbeoefening, spel in het algemeen, ontdekken en onderzoeken (ook buiten de wetenschap) enz. enz. zijn eveneens wezenlijk onderdelen van het leven en essentieel voor een waardevolle wereld. Vandaar dat ik zou pleiten voor een ander label: een Plan voor de Toekomst.

Mijn tweede kanttekening betreft de doelstelling van het Plan. Michiel kiest voor ‘ertoe doen’ . Het gaat er om dat iedereen het gevoel heeft ertoe te doen; van betekenis te zijn in de wereld. Dat is zeker een waardevol doel, maar ik heb wat bedenkingen bij hoe hij dat doel uitwerkt. Hij maakt dit gevoel sterk afhankelijk van externe voorwaarden. Daarbij wordt minder aandacht besteed aan wat een ieder daar zelf aan kan doen. In het algemeen wordt, als een reactie op de neo-liberale filosofie, waarbij iedereen maar voor zichzelf moet zorgen, mijns inziens te weinig aandacht besteed aan ieders eigen verantwoordelijkheid. Het Plan is niet alleen een reactie op het neo-liberalisme maar ook op die spirituele stromingen die stellen, dat als we maar aandachtig en bewust (leren te) leven, het met de wereld ‘vanzelf’ goed zal komen. Het plan wijst erop dat daarvoor echt ook structurele projecten en veranderingen nodig zijn. Ik ben het daar van harte mee eens, maar we moeten het kind niet met het badwater weggooien. Persoonlijk en spirituele ontwikkeling, met name zelfinzicht en zelfwaardering, zijn mijns inziens net zulke wezenlijke voorwaarden voor een mooie samenleving als systeemveranderingen. Woorden als ‘respect’ of ‘zorg’ (voor jezelf, voor elkaar, voor de dieren en de natuur, en voor de wereld als geheel; en ook van de samenleving voor jou) dekken de intentie van het Plan mijns inziens beter dan ‘ertoe doen’.

Een ander probleem met het Plan is: hoe krijgen we daarvoor de handen van op elkaar als er dit keer niet zo’n concrete ramp als een WO II aan vooraf gaat, en het maatschappelijk middenveld veel zwakker is georganiseerd als destijds. Daarover de volgende keer.

*) Zie mijn blog van vorige week, en Michiel Zonneveld, Plan van de Arbeid, 2023

Het verlangen naar een nieuw Plan.

Geef een reactie

Op weg naar een armageddon? Wij modderen vrolijk voort
(Tomas van Heste)

Op 2 maart heb ik het boek van Michiel Zonneveld aangekondigd, Het Plan van de Arbeid, en beloofd daar op terug te komen als het zou zijn verschenen. Dat is nu gebeurd op 25 april, en belofte maakt schuld. Dus ik kom er nu op terug.

Onze samenleving moddert voort sinds het tweede kabinet Kok, en gedurende de kabinetten Balkenende en Rutte. Voor zover ik kan nagaan is vrijwel geen enkele van de grote vraagstukken waar we als samenleving voor staan sindsdien echt aangepakt. In tegendeel, de prachtige samenleving die we destijds hadden is systematisch afgebroken door bezuinigingen en een volstrekt ongefundeerd geloof in de heilige markt. Eigenlijk is er maar één ding redelijk goed gegaan, en dat is het vaststellen van het deltaprogamma 2022. Ook het beleid voor natuur en biodiversiteit was aanvankelijk veelbelovend, maar wordt nu stap voor stap onderuit gehaald. Verder is het twijfelachtig of er een heldere stikstofwet komt die niet aan elkaar hangt van vage compromissen, en hetzelfde geldt voor het landbouwakkoord. De net uitgekomen voorjaarsnota is door de Raad van State afgekeurd wegens vaagheid en uitstel van duidelijke beleidsplannen (bezuinigingen). Er komt geen krachtig beleid voor asielzoekers, en ook de klimaatplannen van minister Jetten , hoewel omvangrijk, zijn het resultaat van een slap compromis. De energietransitie loopt volledig spaak doordat het stroomnet niet voldoende snel wordt uitgebreid (zoals gebruikelijk laat de centrale overheid het ook nu weer volledig afweten. De provincies of de gemeenten moeten het maar oplossen, maar die hebben uiteraard geen geld). En zo voort en zo verder. De verantwoordelijkheid hiervoor kan maar ten dele toegeschreven worden aan de genoemde kabinetten, maar ligt in hoofdzaak bij de partijen die deze regeringen vormden, en die steeds deelbelangen lieten en laten voorgaan op het algemeen belang. Ook de burgers, die deze partijen bij verkiezingen hun stem bleven geven zijn mede verantwoordelijk.

Deze situatie doet denken aan de situatie in de dertiger jaren van de vorige eeuw. Ook toen was er alom stagnatie. Het was onder die omstandigheden dat er een brilliant Plan werd gelanceerd, dat aan die situatie een einde zou kunnen maken: het Plan van de Arbeid. Hoewel het initiatief daartoe lag bij de SDAP en het NVV, werd het Plan ontworpen door min of meer onafhankelijke deskundigen. Maar desondanks werd ook toen het Plan vrijwel meteen afgeschoten door andere partijen en belangengroepen. Er was een wereldoorlog voor nodig om dat Plan uitgevoerd te krijgen. Het was toen inmiddels wel duidelijk dat de oude inrichting van de samenleving niet meer werkte. Het algemene besef van ‘Dit nooit weer’ sloeg niet alleen op het fascisme en de wereld oorlog, maar ook op de diepgaande crisis uit de dertiger jaren, die door de oudere burgers in de samenleving nog niet was vergeten. Vandaar dat de maatregelen uit het Plan op wijde steun konden rekenen, niet alleen bij de verantwoordelijke politici, welgevers en werknemers, maar ook bij de bevolking als geheel.

Ook nu leven we in een tijd van stagnatie en dreigende rampspoed. Daarom is volgens Michiel Zonneveld een nieuw Plan van de Arbeid nodig. Hij staat met dit idee niet alleen – ook elders zijn initiatieven voor een nieuw Plan in ontwikkeling. Een aanzet daartoe vinden we bijvoorbeeld bij het Sociaal Cultureel Planbureau, en bij de Wetenschappelijk Bureau’s van Groen Links en de Partij van de Arbeid. Ook de Jonge Klimaatbeweging denkt in die richting.

In mijn volgende blogs ga ik in op het Plan van Michiel Zonneveld. Intussen raad ik u aan het boek te kopen en te lezen; met name als u (met mij, of in het algemeen) mee wilt denken of praten over dit Plan. Het leest makkelijk, is maar 150 pagina’s, is niet duur (€ 15). Mocht u, omdat u erg krap in uw tijd zit, voorlopig een samenvatting willen lezen dan kan dat op https://www.planvandearbeid.nl/het-boek-is-er-2/?ref=plan-van-de-arbeid-newsletter. Wie de presentatie van het boek van Michiel Zonneveld nog wil zien kan dat doen op https://www.youtube.com/watch?v=Z9Lm7rqMZsI.

Pat. Wat nu?

1 reactie

Als je handelt vanuit Woe Wei doe je ronde dekseltjes op ronde doosjes en vierkante dekseltjes op vierkante doosjes.
(Uit: De ‘Tao van Poeh’ van Benjamin Hoff)

Ik denk dat het voor iedereen die met open blik naar de uitslag van de verkiezingen kijkt wel duidelijk is dat we een periode van verdere stagnatie tegemoet gaan. Stagnatie op het gebied van de stikstofproblematiek en het klimaatbeleid in het bijzonder. En we kunnen daar als individuele burgers op dit moment weinig invloed op uitoefenen. Ik ben nooit van mening geweest dat bewustzijnsontwikkeling op individueel niveau op zichzelf een oplossing biedt voor onze maatschappelijke problemen. Daarvoor is ook collectieve structurele, actie nodig. Maar je kunt die stelling niet omkeren. Werkelijke collectieve actie zal immers nooit plaats vinden als er niet een zekere bewustzijnsontwikkeling plaats heeft gevonden. Dat hebben de verkiezingen nu weer aangetoond.

Wat we in elk geval niet moeten doen is in paniek raken, en uit onmacht allerlei acties gaan bedenken en uitvoeren. Dat heeft in deze situatie weinig zin. Beter is het om ons in deze situatie te laten leiden door Woe Wei (Tao, de weg, handelt niet, maar niets blijft ongedaan) en TzoeJan (Zelf Zo). Dat wil zeggen, dat de dingen vanzelf gebeuren, spontaan. Maar om dat ‘vanzelf’ te gaan ‘doen’ zullen we goed in contact met onszelf, met name met onze ziel, moeten zijn. (Over de ziel en over hoe we het contact daarmee kunnen kwijt raken en weer herstellen heb ik uitvoerig geschreven in mijn blogs van 11 november en 14 december 2021 en 13-27 januari 2022).

Een tweede ding wat ik kan aanraden in deze barre tijden is ons contact met de onzichtbare werelden aandacht te geven en zonodig te verdiepen. Ook daarover heb ik eerder uitvoerig geschreven (3 oktober 2018 – 19 november 2018). Daar staat voor zover ik kan overzien eigenlijk alles wel wat we nu nodig hebben. Wat ik hier nu nog wil benadrukken is het belang van gebed (zie mijn blog van 18 mei 2017). Een gebed geeft zowel ons persoonlijk steun, als dat er een heilzame invloed van kan uitgaan voor de wereld.

Overijsselse politici en bouwbedrijven willen na de verkiezingen samenwerking uitbreiden

Tot zover voor vandaag, met excuses voor de vele verwijzingen. Maar het zou zomaar kunnen dat het de moeite loont even de tijd te nemen om die oude blogs terug te lezen, zodat u daar vertrouwen en veerkracht aan ontleent en dat u daardoor in de wereld een verschil gaat maken. Het herlezen van die blogs werkte in elk geval zo voor mezelf. Ik vergeet namelijk nog wel eens wat ik eerder – al dan niet intuïtief – geschreven heb.

Je stem telt.

Geef een reactie

Je neemt 100% verantwoordelijkheid voor je leven. – Dank je
(Inzicht/feedback die je kan ontvangen in het Transformatiespel*)

In mijn vorige blog heb ik de vraag gesteld of we er verantwoordelijk voor zijn (en dus in staat zijn) de klimaatcatastrofe het hoofd te bieden, of dat de uitkomst is voorbeschikt. En als we verantwoordelijk zijn moeten we dan gehoorzaam zijn aan een externe, bovenpersoonlijke, transcendente autoriteit die uiteindelijk zal boordelen of we juist of niet juist hebben gehandeld; of zijn we wezenlijk vrij in onze beslissingen?

Degenen die me kennen en me al een tijdje hebben gevolgd weten wel dat ik er voor kies de laatste optie te geloven. Maar als dat zo zou zijn, dan verbaast het me hoe weinig mensen de daaruit de konsekwentie trekken. Dat geldt ook voor mezelf; ik heb daarover in mijn blog van 16 februari gesproken. Het is nu wel algemeen bekend dat we door de klimaatcatastrofe als mensheid groot gevaar lopen – ik noemde dat eerder een catastrofe in slow motion – maar we trekken daaruit voor ons gedrag geen of weinig consequenties. In meerderheid blijven we vliegen, vlees eten, consumeren (kleren!) enzovoort aslof er niets aan de hand is.

Het is natuurlijk moeilijk om uit onze comfort zone te komen, en wat van de luxe waarin we leven op te geven. Dat geldt ook voor mezelf. Het laaghangend fruit – geen vlees meer eten, niet meer vliegen, korter douchen, de verwarming wat lager, geen nieuwe kleren meer kopen behalve het meest noodzakelijke ondergoed, enz. – heb ik intussen geoogst. Ik acht dat geen verdienste, want ik doe het gewoon omdat ik me er beter bij voel. Daarmee is mijn voetafdruk verlaagd tot 4,25 ha, maar dat is nog heel ver verwijderd van de 1,7 ha waar ik recht op heb. Maar om in die richting te komen zou ik werkelijke offers moeten brengen: vakantie opgeven, auto wegdoen, niet meer douchen, binnentemperatuur veel verder verlagen, niet meer uitgaan, enz.,enz. Kortom, vrijwel alles opgeven wat mijn leven aangenaam maakt, al zou ik natuurlijk nog kunnen genieten van alles wat gratis is: wandelen bijvoorbeeld. Als ik alles wat ik enigszins zou kunnen missen zou opgeven maar in mijn huidige huis zou blijven wonen zou mijn voetafdruk toch nog 2,62 ha bedragen. Hoe dit zij, ik ben daartoe voorshands niet bereid. Ik kan daar allerlei (drog)redenen voor aanvoeren , maar die wou ik u maar besparen. Feit is dat ik me net zo gedraag als veruit de meeste mensen.

Wat moeten we hier nu mee? Wel, ik denk dat het in elk geval nuttig is ons van ons gedrag bewust te blijven en met het ongemak daarvan te leven. Dat hoeft, naar ik uit ervaring weet, een gelukkig leven niet in de weg te staan. Ongemak en levensvreugde kunnen naast elkaar bestaan – sterker: het toelaten van ongemak kan de levensvreugde verdiepen, want we hoeven dan niets meer weg te stoppen. Bovendien zal dit bewustzijn op subtiele wijze ons gedrag gaan beïnvloeden – bij voorbeeld onze stem verheffen en onze stemkeuze bepalen bij de verkiezingen van morgen. En ten slotte, laten we ons de wijsheid van Aristoteles herinneren: Het kan niet anders dan dat de middenweg in het leven het beste is.

*) Zie elders op deze website (Spelen voor het leven). Deze feedback is een van de twee diepste inzichten die je in het spel kunt verwerven. Een ander inzicht uit het spel is: Plezier hebben in je leven betekent niet dat je pijn vermijdt.