Categoriearchief: Persoonlijke groei

Ja?

Ik trok voor het nieuwe jaar een Engel-kaartje: Willingness, (zie mijn vorige blog¹) en toen moest ik ineens aan het bovenstaand liedje van Harry Bannink denken, gezongen door Wim Sonneveld als Frater Venantius. Humor uit de zeventiger jaren, en ogenschijnlijk niet zo diepgravend, maar als je over bovenstaande zinsnede nadenkt zit er heel wat in. (overigens zat ik, toen ik de opnames van Wim Sonneveld op YouTube weer zag, hardop te lachen voor mijn computer. Ik moet jullie echt aanraden daar eens naar te kijken.²) Immers, als je geen ‘ja’ zegt tegen het leven, dan wordt het leven grauw en grijs, en kom je in een vicieuze cirkel (noodlottige kringloop) terecht (zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Vicieuze_cirkel). Maar het is niet zo simpel om in deze wereld ‘ja’ te zeggen tegen het (hele) leven, gezien alles wat er in de wereld gebeurt.

In 2023 heb ik herhaaldelijk over het kwaad in deze wereld geschreven, en ik kwam daar tot de conclusie dat het kwaad uit dezelfde oorsprong voortkomt als het goede. Deze realisering helpt me om ‘ja’ te zeggen tegen het leven, het HELE leven, dus ook Poetin, Netanyahu, Wilders en hun trawanten. Dat betekent natuurlijk niet dat ik instem met hun gedrag, maar wel dat ik aanvaard dat zij er zijn – dat het kwaad er is. Ik zeg dat nu wel zo makkelijk, maar dat valt natuurlijk in de praktijk niet mee. Het moet niet beperkt blijven tot een mentaal trucje. En hier komt de engel van Willingness, bereidheid, me te hulp: ben ik bereid om echt ‘ja’ te zeggen? Deze engel kan ook samengaan met de bereidheid om me gelijkertijd in handel en wandel te doen kennen als vrijmetselaar: weg te nemen wat ons van elkaar scheidt, te bevorderen wat ons aan elkaar bindt, en te werken aan de Tempel der Humaniteit. Daarin schiet ik natuurlijk nog vaak tekort, maar het blijft een mooi doel om naar te streven.

^{1 )}DIt blog – Bestaan er engelen? – was vorige week door een technische fout slecht bereikbaar. Het is nu te vinden op deze site via de kolom aan de rechterkant of via https://www.erikvanpraag.nl/bestaan-er-engelen/
²) Zie you tube – Frater Venantius – en https://nl.wikipedia.org/wiki/Frater_Venantius

Oud en Nieuw, weer een gebed.*)

Geef een reactie

Oudejaarsavond (dit gebed is hier individueel geformuleerd, maar kan ook gezamenlijk gebeden worden)

Aanwezige,
Dit is een avond van terugzien en vooruitzien. (Beantwoord dan de volgende vragen)
Wat zijn de dingen van het afgelopen jaar waar ik met vreugde op terug kijk? (stilte, eventueel opschrijven) Wat zijn de dingen waarvan ik spijt heb, of die ik betreur? (stilte, eventueel opschrijven) Kan ik daarvan afscheid nemen? Heb ik mezelf of anderen nog iets te vergeven? (forceer niet – als je nog niet aan vergeving toe bent, dan is dat OK) En tenslotte, wat is het belangrijkste dat ik van het afgelopen jaar heb geleerd? (stilte, eventueel opschrijven)
(als je voor het afgelopen jaar een engel-kaartje hebt getrokken is dit het moment om afscheid te nemen en de engel los te laten. Vergeet niet de engel te bedanken!)

Voor alles wat ik in het afgelopen jaar heb ontvangen zeg ik u ten diepste dank.
Voor het komend jaar wil ik geen concrete voornemens uitspreken, want de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens. (als je er absoluut zeker van bent kun je wel besluiten nemen over iets wat je volgend jaar gaat doen, en daarbij ondersteuning vragen. Maar doe geen beloften die je misschien niet waar kunt maken) Wel kies ik er voor het komend jaar verwachtingsvol tegemoet gaan, zonder verwachtingen maar met een open en onschuldige geest.
Ik kies er ook voor om in het komend jaar bewust en aanwezig te leven, en wil u vragen me hieraan te herinneren als ik niet aan deze intentie voldoe. Wilt u me steunen als ik in de put zit of mijn hoop of vertrouwen of de weg even kwijt ben, en me helpen die dan terug te vinden?
Niet mijn wil maar uw wil geschiede, maar als het even kan zou ik het volgend jaar graag in gezondheid willen doorbrengen.
Zou u me voor het volgend jaar willen zegenen? In buig mijn hoofd en zeg u dank.

(Vervolgens kun je ervoor kiezen om voor het komende jaar een engel-kaartje te trekken, en de instructies volgen die ik heb gegeven in onderstaand boekje. In een volgend blog zal ik die instructie herhalen.)

*) Overgenomen uit: Gebedsboekje voor zoekers, door Erik van Praag, 2010. Dit boekje laat ook zien waarom bidden zinvol is, ook als je niet godsdienstig bent.

Eerstvolgende blog op 9 januari

Evaluatie

Geef een reactie

The person who has the courage to know himself, is the warrior of the heart
(Danaan Parry)

Zoals ik het zie zijn er twee manieren waarop je bewust kunt leven. De eerste manier is beschreven in onder meer de Zen traditie, het Taoïsme en de Stoa. Het is een spirituele traditie zonder leer. Het komt neer op volledig leven in het NU, wat ook kan worden aangeduid met mindfulness, of, wat ik een beter woord vind, aandacht. Het leven in aandacht is een leven zonder toekomstig doel. Het is dus niet gericht op iets bereiken.

De andere manier van bewust leven is volgens je bestemming: dat wat je in dit leven te leren, te doen en te geven hebt. Je eerste taak is uit te vinden wat die bestemming is; je hogere levensdoel als het ware, en dan je leven te wijden aan het waarmaken daarvan. Ikzelf heb meer volgens deze tweede manier geleefd. Als je op die manier leeft stel je vaak ook subdoelen, of begin je deelprojecten.Sommige daarvan zijn succesvol – andere mislukken.

Terugkijkend op je leven kun je je leven als meer of minder geslaagd beschouwen. In het eerste geval gaat het dan om de vraag: hoe goed ben ik in staat geweest aandachtig te leven. In het tweede geval: wat waren mijn successen, maar ook mijn mislukkingen. En ook gaat het om de vraag hoe liefdevol heb ik in het leven gestaan, en omgekeerd: welke schade heb ik toegebracht aan mijn medemensen?

Aan het eind van je leven – soms pas op je sterfbed – komen die vragen spontaan op. Maar het kan ook dienstig zijn die vragen eens eerder te stellen (over je leven tot dan toe), want als je eerlijk naar jezelf kijkt, leveren die vragen veel zelfinzicht op. Een valkuil is echter dat je te kritisch over jezelf oordeelt, en dan afbreuk doet aan je zelfrespect. Maar het gaat niet om je oordeel, maar om te weten wie je eigenlijk bent. Die wetenschap kan leiden tot wijsheid en veerkracht, en je helpen je leven desgewenst bij te sturen.

Eerder heb ik beschreven hoe gebrek aan zelfinzicht leidt tot gebrek aan leiderschap – of erger tot domheid bij onze leiders en medeburgers. Dat zien we in onze samenleving nu op grote schaal gebeuren, tot schade voor ons allemaal. Vandaar dat ik oproep tot meer zelfreflectie. Dat is niet altijd makkelijk, want je moet dan ook je eigen tekorten onder ogen zien. Vandaar dat zelfreflectie moed vereist, en zo weinig mensen het doen. Maar als je het eerlijk doet, en de bovengenoemde valkuil weet te vermijden, kan het ook leiden tot voldoening en innerlijke vrede. Misschien uiteindelijk zelfs wel tot wereldvrede.

Arrogantie.

1 reactie

In mijn werkzame leven heb ik heel veel plezier beleefd aan het schrijven en publiceren van vele artikelen en een dertiental boeken (een drietal in samenwerking met anderen). Helaas zijn deze boeken op twee na slecht verkocht. De twee die goed zijn verkocht zijn De Professionele Manager en Spiritueel Leiderschap. Het eerstgenoemde boek is eigenlijk een losbladige leergang, en het enige boek waaraan ik goed verdiend heb (ƒ 80.000 !) Het is echter nergens meer te verkrijgen en zelfs niet meer te vinden op Internet. Spiritueel Leiderschap is daarentegen nog steeds in de handel. Na de eerste twee drukken heeft de uitgever het omgezet in printing on demand. Ik beschouw dat zelf als mijn magnum opus. Het boek dateert al van 1996 maar gaat nog steeds af en toe over de (virtuele) toonbank.

Ik heb vaak gezegd dat ik in al die boeken nooit iets origineels heb beweerd. Alles wat ik heb geschreven is al eens eerder gezegd, en vaak aanzienlijk beter – soms al duizenden jaren geleden. Waarom heb ik die boeken dan geschreven? Wel, een belangrijke reden heb ik al genoemd: ik had er plezier in. Maar bovendien heb ik door mijn toegankelijke stijl*) vele denkbeelden opnieuw onder de aandacht gebracht of op een nieuwe manier met elkaar in verband gebracht. Ik vergelijk die denkbeelden wel eens met stukjes in een kaleidoscoop. Ik schud die dan, en een nieuw patroon wordt zichtbaar. En ik had met de meeste boeken ook nog wel een specifiek doel. Enerzijds zijn er boeken die een hulp bieden bij persoonlijke en spirituele ontwikkeling, en anderzijds boeken die een maatschappelijk probleem aan de orde stellen, vaak met een suggestie van de richting waarin een oplossing moet worden gezocht. Overigens hangen die twee thema’s in mijn opinie samen, omdat ik geloof dat de oplossing van de meeste maatschappelijke problemen begint bij persoonlijke bewustwording, ook al is dat niet voldoende. Ook structurele systeemveranderingen zijn noodzakelijk.

Ik heb nooit de pretentie gehad dat ik de wereld kon verbeteren, maar wel dat ik een steentje kon bijdragen. Ik vind het daarom teleurstellend dat een aantal van mijn (onze) boeken zo slecht verkocht zijn. Ik ben namelijk wel zo arrogant om te denken dat enkele passages een ruimer lezerspubliek hadden verdiend. (Gelukkig wordt mijn arrogantie wat getemperd door de slechte verkoopcijfers – dat voorkomt dat ik rondloop met een opgeblazen ego.) Ik weet ook wel dat je de invloed van je boeken niet uitsluitend aan het aantal verkochte exemplaren kunt afmeten, maar een aanwijzing is het toch wel. Terzijde: dat een goede verkoop niet altijd veel invloed betekent toont het geval van Herman Tjeenk Willink aan. Zijn boeken Groter denken, kleiner doen en Kan de overheid crises aan? bereikten veel lezers. Maar de kritiek en de analyse van Tjeenk Willink op de overheid en het bestuur heeft tot nu toe, ondanks de ruime instemming zie zijn boeken oogsten, nog nauwelijks effect gehad. In volgende blogs ga ik sommige van de passages uit mijn boeken niettemin nog eens onder de aandacht brengen, al zal ik ze niet uitvoerig citeren.

Prof. mgr Downloaden

*) Die heb ik te danken aan Eli Whitlau († 2013) die me het wetenschappelijk jargon heeft afgeleerd. Dat is een verhaal op zich, maar voert voor nu te ver.

Mijn blogs worden altijd aangekondigd op Facebook, LinkedIn en mastodon.

De dag ligt nog voor ons.

Geef een reactie

Als u liefhebt zonder bij de ander liefde op te wekken, d.w.z. als u niet in staat bent. . . uzelf geliefd te maken, is uw liefde machteloos en rampzalig
(Marx, geciteerd door Erich Fromm)

Disclaimer: ik laat de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen maar even rusten. Er zal nog heel veel over geschreven worden, zolang er nog plaatsen zijn waar het vrije woord gesproken kan worden.

Ik kreeg dezer dagen een boek onder ogen, dat al een tijd in mijn boekenkast stond: De dag ligt nog voor ons, onder redactie van J.P. van Praag, dat een aantal essays door Humanisten bevat, en een aantal bemoedigende perspectieven biedt voor deze tijd. Het werd geschreven in1969, midden in de Koude Oorlog. De Cuba crisis van 1962 lag nog vers in het geheugen, en in het jaar daarvoor was de Praagse Lente met harde hand onderdrukt door de Soviet Unie en enige van zijn satellieten. Ook toen was het, net als nu, een tijd van spanning en crisis, en leefden de mensen in angst (voor de bom), al speelde de klimaat crisis nog geen rol.

In dit blog wil ik nader ingaan op het essay van Erich Fromm. In die tijd was de psychologie verdeeld in twee stromingen: de descriptieve en statische behavioristische psychologie en de psychodynamische psychologie, die nog sterk onder de invloed stond van Freud. Freud stelde dat de mens gedreven werd door een één centrale hartstocht: seksualiteit. Later voegde hij daaraan de machtsdrift en de doodsdrift toe. Deze behoeften zijn gericht op het individuele welzijn, en daaruit is de conceptie van de menselijke begeerte voortgekomen, waarop de economische neo-liberale visie en het hedendaagse individualisme zijn gebaseerd.*)

Fromm heeft erop gewezen dat er al een halve eeuw eerder door Marx een psychodynamische theorie was ontwikkeld die heel anders in elkaar zat. Marx stelde dat de mens niet alleen op zichzelf of op eigen bevrediging was gericht (bijvoorbeeld in zijn behoeftes aan aandacht en liefde) maar ook op de ander: de de behoefte om liefde te geven. Je ziet dat al bij heel kleine kinderen. Ook zijn er materiële behoeften die gericht zijn op het aangaan van een relatie, in dit geval met fysieke objecten. En een andere behoefte is het vermogen dat je bezit te gebruiken en zodoende een bijdrage te leveren aan de wereld om je heen. We zien dat Marx zodoende een voorloper is van zowel Freud als Maslow, en van de humanistische psychologie in het algemeen. Uit deze visie is het concept van solidariteit voortgekomen, dat een tegengif is tegen nationalisme, discriminatie en populisme.

**Aanhangers van Extinction Rebellion** tijdens een blokkade van de A12. (Foto Bram Petraeus)

*) Overigens benoemde reeds Boeddha ‘begeerte’ als een bron van het menselijk lijden.

Wat houdt bewustwording eigenlijk in?

Geef een reactie

Zij die er naar streven hun bewustzijn te ontwikkelen kunnen niet volstaan met de ontwikkeling van zelfinzicht. Je kunt in dat geval niet uitsluitend je aandacht naar binnen richten, maar moet ook aandacht besteden aan de buitenwereld. Je moet je dan zoveel als mogelijk is bewust worden van wat daar gaande is. Je zult verbinding moeten maken met de natuur, waar je deel van uit maakt, en met de schoonheid in de wereld en open staan voor het mysterie. Maar je zult ook de grote wereldproblemen onder ogen moeten zien: atoomdreiging, oorlog, de klimaatcatastrofe, het verlies van biodiversiteit, de dreiging van extinctie, de VRESELIJKE armoede, en zo meer. Als je dat allemaal niet doet, dan zal het nooit veel worden met je persoonlijke groei. (Het ‘moeten’ in de vorige zinnen is dus geen moreel voorschrift, maar een voorwaardelijk ‘moeten’)

Zoals allen die mijn blog vaak lezen al weten: Wat betreft de binnenwereld is het van belang je levensdoel te vinden: wat is dat je in dit leven te leren, te doen en bij te dragen hebt? Het is niet altijd makkelijk om dit levensdoel, je bestemming, je heilig contract te vinden en expliciet te maken, maar als je er voor open staat lukt het eigenlijk altijd *). En als je dit eenmaal gevonden hebt (of er dichter bij komt) dan wil wil je er ook mee werken, en iets doen aan een of meer van de wereld problemen die ik boven heb aangestipt. Maar om daar effectief mee om te gaan moet je ze doorgronden; er dieper in duiken, nagaan wat er eigenlijk aan de hand is. Dat vraagt inspanning: googelen, artikelen of boeken bestuderen, het nieuws volgen en leren echte informatie van nep te onderscheiden (bijvoorbeeld door bijeenkomsten te bezoeken en er met anderen over te praten).

Voor mijn vakantie heb ik het gehad over het armoede/rijkdom probleem, en ook daarvoor geldt: als je daar wat aan wilt doen, dan moet je het eerst bestuderen. Nagaan hoe wijdverbreid (wereldwijd) en hoe ingrijpend het is (bronnen onder andere: artikelen van Ingrid Robeyn en Dick Timmer, te vinden op internet) . En je los maken van je morele oordelen, die het zicht op de realiteit vertroebelen. Maar als je er achter komt wat er werkelijk aan de hand is, en dat confronteert met je heilig contract, dan kom je vanzelf in beweging. En dat is een solide basis voor hoop, ongeacht je resultaten. Ik kom daarover volgende week verder te spreken.

*) Een paar hulpmiddelen staan in mijn boek Op weg naar jezelf, pg. 74-77.

Schuldig?

Geef een reactie

Vergeten te stemmen? Gestemd op populistisch rechts?

Er is geen zonde zo groot als onwetendheid
(Joseph Rudyard Kipling)
Als jij jaarlijks naar Thailand vliegt, staan je kleinkinderen straks in de fik.Wil je dat?
(Frank Ankersmit in Trouw, d.d. 3 mei 2024)

Ik word een beetje moe van de excuus cultuur: excuses over het slavernijverleden, over oude oorlogen in Indonesië en Nieuw Guinea, over het gebrek aan verzet in WO II, kortom, over alles wat we verkeerd deden in het verleden. Ik vind die excuses goedkoop, zolang we niets wezenlijks doen aan de misdaden die we momenteel bedrijven. We brengen de wereld onnoemelijke schade toe door onze leefstijl en consumptiegedrag. Dat geldt ook voor hen die goedwillend zijn ten aanzien van klimaat, biodiversiteit, arbeidsomstandigheden elders in de wereld, of wat dan ook, zoals ik zelf. Ook ik doe mee aan die leefstijl, en zoals ik al vorige week schreef, daardoor voel ik me schuldig.*) Bovendien zijn we, zoals Karl Jaspers en Hanna Arendt stellen, medeplichtig aan het overheidsbeleid, ook al zouden we het zelf anders willen.

Vorige week weet ik onze gevoeligheid voor schuld aan de Christelijke traditie, maar het blijkt dat de beroemde Karel de Grote daar ook sterk aan heeft bijgedragen, met behulp van zijn retoricus Alcuinus. Dit wordt uiteengezet in een artikel in De Groene (15 mei 2024, nr. 20) van Thor Rydin. In dit artikel wordt verder beschreven hoe Karl Jaspers vier vormen van schuld onderscheidt: juridische, morele, metafysische (op grond van ethiek) en politieke. De eerste drie vormen komen alleen op individueel vlak voor, alleen de politieke is collectief. Jaspers stelt dat wij mensen de plicht hebben de politieke schuld om te smelten tot een morele: omdat politieke schuld zonder verdere morele begeleiding maatschappijen ontwricht en democratieën ondermijnt. Korter gesteld: de democratie mag niet alleen aan de politiek worden overgelaten.

Hiermee kom ik terug op de vraag waar ik mijn vorige blog mee eindigde: hoe om te gaan met ons schuldgevoel? Eén oplossing had ik al gegeven: het werken aan en met onze levensopdracht, zodat we een balans vinden tussen levensvreugde en schuldgevoel. Hier wil ik nog twee andere zaken noemen. In de eerste plaats: geen gevoelens onderdrukken; niets weg stoppen. Verbinding maken met datgene waar we ons schuldig over voelen: de pijn voelen van de gevolgen van onze medeplichtigheid. Intiem worden met de nood in de wereld, met het verlies van de natuur, met de dreiging van de klimaatcatastrofe, met het leed veroorzaakt door oorlog en natuurrampen. Het lijkt dat dit zal leiden tot somberheid en pessimisme, maar hoe meer we het verdriet toelaten, hoe meer de liefde vrij komt voor de mensen en de wereld om ons heen, waaruit we de veerkracht putten om het vol te houden. En dat leidt tot de tweede zaak die ik wil noemen: uit de liefde vloeien weer ideeën voort over hoe te handelen. Er is zoveel dat we kunnen doen. Kijk kritisch naar je leefstijl, je consumptiepatroon en je koopgedrag; draag actief of financieel bij aan organisaties die je een warm hart toedraagt, demonstreer, en zo voort. Onderschat niet de betekenis van wat je doet en juist niet doet. Niet alleen dat dat altijd een effect heeft in de wereld (al kan je dat niet altijd zien), maar het helpt je ook je beter te voelen over jezelf. En lees het genoemde artikel van Thor Rydin en het artikel van Frank Ankersmit in Trouw. (zie citaat hierboven: dat is geen beeldspraak maar realiteit)

Disclaimer (blame):

Ik moet het bekennen! Na jaren niet gevlogen te hebben om principiële redenen ga ik volgende week nog een keer vliegen! (naar mijn zuster van 76 jaar in Amerika, die eenzaam is en lijdt aan chronische pijn. Ze ziet zeer naar ons weerzien uit, en ik ook.) Ik ben dus niet alleen schuldig maar heb ook vliegschaamte. Een mooie kans voor u om me dit aan te rekenen.
Volgende week dus geen blog.

Schuldig.

Geef een reactie

Het blog komt twee dagen eerder in verband met de Europese verkiezingen. Ik ben verantwoordelijk.
(antwoord van zuster Pilothea op de vraag wie er verantwoordlijk was voor de oorlogen in Joegoslavië)
Onwetendheid is geen onschuld maar zonde.
(Robert Browning)

Onze ‘beschaving’ is geworteld in de Christelijke traditie. Zonde speelt in die traditie een centrale rol. ‘De mens is onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad’ (Heidelbergse catechismus). De erfzonde rust als een last op ons en volgens de hoofdstroom in het Christendom kunnen we van deze last verlost worden door de genade Gods, die we alleen kunnen ontvangen door het geloof in Jezus Christus en diens opstanding uit de dood. Met de secularisatie is de algemene verbreiding van dit dogma sterk afgenomen, maar in het verborgene leeft dit voort in de vorm van het gevoel tekort te schieten. Dat heeft te maken met de klimaat verandering. 96 % van de mensen weet dat de klimaatverandering plaats vindt en geheel of voor een deel door de mens wordt veroorzaakt; dat is dus ook door onszelf (bron: CBS). Tegelijkertijd beseft men dat we daar in feite te weinig tegen doen. We dragen bij tot de klimaatcatastrofe door ons consumptiegedrag en onze leefstijl. (Terzijde: daardoor dragen we ook bij tot uitbuiting en ellende in de wereld.) De meeste mensen zijn zich daar wel van bewust, maar er zijn ook velen die deze kennis over onszelf zo oncomfortabel vinden dat ze het bewustzijn daarvan onderdrukken. Maar uit de psychologie weten we dat de kennis daarmee niet verdwenen is; deze leeft onbewust in ons voort en heeft van daaruit zijn uitwerking. Een van de gevolgen daarvan is het algemene schuldgevoel. Het maakt daarbij niet uit of de wetenschap over de klimaatramp en onze eigen rol daarin volledig bewust is of niet. Ook dit schuldgevoel kan onderdrukt worden, maar is daarmee evenmin verdwenen. Het is in de plaats gekomen van het voorheen bestaand zondebesef, dat ons vatbaar heeft gemaakt voor dit nieuwe gevoel van tekort te schieten.

Het is mijn overtuiging dat we allemaal op de wereld komen met een levensopdracht. Die kan heel simpel zijn of wat meer gecompliceerd. We kunnen deze levensopdracht vinden door het antwoord op de vragen wat ik in dit leven te leren, te doen en te geven heb. Als het ons duidelijk is geworden wat onze levensopdracht is, en we die ook waar maken, leidt dat tot tevredenheid en voldoening, en vormt dat een effectief medicijn tegen de last van ons schuldgevoel. We kunnen dan een bevredigend leven hebben zonder het schuldgevoel te hoeven weg te stoppen. Het schuldgevoel en de voldoening kunnen dan naast elkaar bestaan. Als we daarentegen eigenlijk niet weten wat onze opdracht of bestemming is, of het gevoel hebben deze niet waar te malen, dan wordt het moeilijker. Een volledige levensvervulling is dan niet mogelijk.

llustratie van François Chifflart, voor *La conscience* van Victor Hugo

Tijdens mijn werkzame leven was ik wat dit betreft goed in balans: ik wist wat mijn levensopdracht was en maakte die zo goed als ik kon ook waar. Dat ik daarbij ook mislukkingen moest incasseren maakte niet uit, al vond ik dat best wel moeilijk. Maar nu ik sinds mijn 75e niet meer werk weet ik niet zo precies meer wat mijn levensopdracht is. Ik geloof in de uitspraak van Richard Bach: Here is a test to find whether your mission on earth is finished: If you are alive, it isn’t. Maar ik mag hangen als ik weet wat mijn missie nu is. En inderdaad, nu heb ik meer last van mijn schuldgevoel. Werk aan de winkel: mijn missie vinden dan wel leren hoe om te gaan met het schuldgevoel. Over dat laatste kom ik nog te spreken.

U kunt uw verantwoordelijkheid als staatsburger niet ontlopen en uw schuldgevoel niet delgen, maar u kunt de scherpte daarvan tijdelijk iets verminderen door over twee dagen te stemmen op partijen die staan voor vrijheid, gelijkheid, soliariteit en eerbied voor het leven.

De tijd nemen.

Geef een reactie

Een groot deel van onze bevolking is niet tevreden met hun leven. Dat kan variëren van een vaag gevoel van onbehagen, tot een ernstige psychische stoornis. In het eerste geval gaat het om uitzichtloosheid of gevoelens van machteloosheid, het gevoel niet uit het leven te (kunnen) halen wat er in zit, geen toekomstperspectief zien, het gevoel hebben geen zinvolle bijdrage te kunnen leveren, schuldgevoel, geen plezier in werk of studie, geen werk kunnen vinden, verveling, en zo voort. In het geval van psychische problemen kan het gaan om verslaving, depressie, een psychiatrische stoornis, een jeugdtrauma, het niet kunnen verwerken van een verlies, en zo verder. Precieze cijfers zijn me niet bekend, maar mijn vermoeden is toch dat meer dan de helft van mijn medeburgers van alle leeftijden lijdt aan enige vorm van al dan niet bewuste onlust. De gevolgen daarvan zijn ernstig: op individueel niveau een sterk verminderde levenslust en vitaliteit, en op maatschappelijk niveau komt deze onlust vaak tot uiting door: collectieve negativiteit, massale schoolverlating, vatbaarheid voor geweld en een vastlopen van de ggz.

Als je aan je eigen welzijn wil werken moet je daar tijd en energie in steken. Er wordt wel gezegd door wijze leraren dat als je het maximum uit je leven wil halen, of de onvrede waar je mee zit echt wilt oplossen, je daar minstens een half uur per dag aan moet besteden. Maar wie kan dat nu opbrengen? Er is zoveel dat je aandacht opeist en bovendien, hoe moet je die tijd dan besteden? Er zijn natuurlijk hulpverleners en coaches, maar die zijn vaak maar beperkt beschikbaar, of ze zijn duur en er zijn lange wachtlijsten.

Zelf houd ik me in vorm door drie kwartier per dag aan mezelf te besteden: meditatie, gebed, en yoga. Daar komt nog bij: twee keer per week zwemmen, een keer wandelen, en herhaaldelijk fietsen. Nu heb ik makkelijk praten want ik ben gepensioneerd, maar ook toen ik nog een gezin had en hard werkte besteedde ik veel tijd, energie (en in mijn geval ook geld) aan mijn eigen ontwikkeling. Veel in het leven komt voor niets, maar niet alles. Voor geestelijke en lichamelijke gezondheid (en het handhaven daarvan) moet je moeite doen.

Voor wie de energie en de tijd er voor over hebben is er nu een aantrekkelijk alternatief voor externe hulpverlening. Voor hen biedt mijn zoon een oplossing: Hij ontwikkelde een progamma van dagelijkse podcasts dat van je vraagt inderdaad dat halve uur per dag te besteden, en je daarbij online begeleid. Ik denk niet dat veel van de lezers van dit blog echt behoefte hebben aan een dergelijk programma, maar misschien zijn er mensen in je omgeving die een dergelijk programma heel goed zouden kunnen gebruiken. Vandaar dat ik er in dit blog aandacht aan besteed. Omdat mijn zoon een bescheiden bijdrage vraagt kan deze aanbeveling natuurlijk gezien worden als een commerciële activteit, waar ik dit blog eigenlijk niet voor wil lenen. Maar het lijkt me dat de psychische nood in deze wereld zo hoog is met alle persoonlijke en collectieve schadelijke gevolgen van dien, dat ik voor deze ene keer maar over dat bezwaar heen stap. Meer informatie over dat programma is te vinden op http://www.tijdvoormezelf.nl.

Terugblik

1 reactie

Hoe kan ik het begrijpen? Begrijp het niet. Dat wat overblijft als er geen begrijpen meer is, is het Zelf. (Panchadasi)

In deze 80+ fase van mijn leven schep ik er soms genoegen in eens terug te kijken op mijn leven. Daarbij merk ik dat mijn persoonlijke ontwikkeling voor een belangrijk deel terug te voeren is op het reflecteren op een een tiental belangrijke levensvragen.

Wie ben ik?
Wat ben ik?
Wat is mijn bestemming?
Wie is de ander?
Bestaat er een niet-materiële, onzichtbare wereld?
Wie of wat is God?
Met welk doel is deze wereld geschapen?
. . .
. . .
. . .

Op de vragen 1 en 2 heb ik dusdoende een paar duidelijke antwoorden gekregen die voor mij voelen als ‘de’ waarheid. Wat me daarbij hielp was deelname aan twee workshops (Enlightenment Intensive), later door mijzelf gefaciliteerd als Quantum Sprong (zie elders op deze website), en ook een boeddhistische retraite. Het antwoord op de derde vraag vond ik door mezelf te af te vragen wat het is dat ik in dit leven te leren, te doen en te geven heb. Wat betreft de vierde vraag: ik heb geen idee; het is een raadsel. Wat betreft vraag vijf heb ik wel sterke vermoedens, maar ik heb er geen directe ervaring mee, anders dan dat ik me geleid en gedragen voel. Bij die vraag ben ik overigens zeer geholpen door mijn ervaringen met en in de Findhorn community, en met name door het transformatiepel (zie elders op deze website). Op mijn 60e ben ik ingewijd als vrijmetselaar, en hoewel ik toen al wel een idee had over de antwoorden op de vragen 6 en 7 heeft de vrijmetselarij me geholpen daar verder klaarheid in te brengen. Op de vragen 8 en 9 (die u zelf mag invullen, ik denk dat u die wel raden kan) heb ik geen definitief antwoord, maar wel een openbaring gehad die tot een duidelijk inzicht (geloof) heeft geleid. En wat vraag 10 tenslotte: het werk daaraan heeft als een rode draad gelopen door mijn blogs van de afgelopen maanden; dus daaraan kunt u die vraag wel afleiden.

Maar uiteindelijk kom ik op deze leeftijd steeds meer uit op het citaat uit de Advaita Vedanta waarmee ik dit blog ben begonnen. Hoe waar sommige antwoorden voor mij ook zijn ik begrijp steeds minder van deze wereld, en daar heb ik vrede mee: ik zit in ‘de wolk van niet-weten’. Ik verwonder me steeds steeds meer over het mysterie dat overal in deze werkelijkheid geopenbaard wordt als je er oog voor hebt, en dat me vervult met ontzag.
Ik vond het leuk om deze overwegingen eens met jullie te delen, maar het is mijn persoonlijke verhaal, dus of jullie er veel aan hebben vraag ik me af. Persoonlijke ontwikkeling is natuurlijk voor een belangrijk gedeelte gebaseerd op (het verwerken van) de eigen levenservaringen. Maar voor hen die houden van geestelijke arbeid, onderzoek en nadenken kan reflecteren en contempleren over deze levensvragen heel bevredigend zijn en leiden tot een verrijking van het bewustzijn. Dus misschien is dit blog voor hen wel een inspiratie.