Categoriearchief: Politiek

Rede en wijsheid

Rede is het alomvattende principe van de geest, dat de mens onderscheidt van het dier.
(Erik Martens, pseudoniem van J.P. van Praag, in Fundament , 1940)

Rede is een begrip dat gemunt werd door de Verlichting (ca. 1670-1800). De Verlichting zette zich af tegen bijgeloof, dogmatiek en de daaruit voortvloeiende onverdraagzaamheid, en pleitte daarentegen voor rede en openheid van geest. Dat had vergaande gevolgen, vooreerst binnen de wetenschap en de filosofie, maar later in de hele maatschappij. Citaat (Wikipedia): De Verlichting gaf aanleiding tot modernisering van de samenleving door middel van individualisering, emancipatie, feminisme, secularisering en globalisering. Het gelijkheidsbeginsel, de mensenrechten en de burgerrechten vinden er hun wortels, net zoals het ‘vrijdenken’, het klassiek liberalisme, het socialisme, het anarchisme.

Al deze terreinen werden doordrenkt met ‘rede’ . Echter in de periode 1750-1850 werd dat begrip verengd tot ‘ratio’. Mystiek, gevoelens, intuïtie, kunst werden verbannen naar hun eigen hoekje van de samenleving, terwijl deze concepten allemaal deel uitmaken van de rede (zie het citaat hierboven). Alle wetenschappen werden gemodelleerd naar de empirische natuurkunde, die alleen maar aandacht had voor het materiële en meetbare gedeelte van de werkelijkheid. Met name de wetenschap der politiek en de economie werden volstrekt cerebrale aangelegenheden. Dat had een belangrijk gevolg voor het politieke leiderschap. Wijsheid, passie, geloof en spirituele diepte hebben daarin geen plaats. Dat leidt tot een zekere harteloosheid en onverstandig handelen. Enkele recente voorbeelden: Bij de recente holocaust herdenking in Duitsland was Netanyahu uitgenodigd en werd niet gearresteerd, ondanks het arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof. Merz kon hem niet goed de toegang weigeren, en hem ook niet laten arresteren, maar had hem tactisch kunnen verzoeken niet te komen. Ander voorbeeld: Rutte, die erop aandrong dat Zelensky aan Trump excuses moest vragen omdat hij zich niet straffeloos liet vernederen, en de leugens van Trump weersprak. Bizar en respectloos. Beiden, Merz en Trump, verloren hiermee gezag. Dit in tegenstelling tot Zelensky.

Ik denk dat een deel van de oorzaken van de desastreuze toestand van onze samenleving hiermee te maken heeft (zie mijn blog van 22 februari 2022). We moeten het maar uitzitten en hopen dat er wijze leiders opstaan, die wat meer macht hebben dan Zelensky. En intussen in onze eigen kleine omgeving er naar streven onze eigen redelijkheid en wijsheid te ontwikkelen.

De Wijze leider.
Illustratie van Joost Krijnen in de Groene van 19 februari 2025 bij een artikel van Thor Rydin, dat mede een inspiratie vormde voor dit blog.

Amerikaanse arrogantie

Geef een reactie

In mijn werkzame keven heb ik veel contact gehad met Amerikanen. Een groot deel van mijn post-doctorale opleiding heb ik van Amerikanen gekregen. Ik heb in Amerika lezingen en workshops gegeven, en ben er ook een paar keer op vakantie gegaan. Ik heb er een wilderness quest gemaakt, enzovoort. Met enkele Amerikanen ben ik ook bevriend geraakt; één van hen, Danaan Parry was een zeer dierbare vriend met wie ik ook kort in Europa met vakantie ben geweest. Ik kon goed met de meeste Amerikanen opschieten, maar er viel me wel iets op. Vrijwel geen van die Amerikanen hadden ook maar enig idee van wat de culturen buiten Amerika inhielden. Ze beschouwden bovendien de Amerikaanse samenleving en cultuur als superieur aan alle andere in de wereld. Nu hebben de meeste landen wel een zeker chauvinisme in hun cultuur. Zelf was ik daar ook niet vrij van. Ik was trots op datgene waar we in Nederland goed in waren: de deltawerken, onze sociale wetgeving, onze wetenschap, onze gezondheidszorg, ons humaan asielbeleid en onze ontwikkelingshulp, en als er tijdens sportwedstrijden gewonnen werd vond ik dat mooi, en onze vlag riep ook wel enige chauvinistische gevoelens bij me op. Dat is allemaal wel voorbij, door twee oorzaken: enerzijds ben ik ouder geworden en meer mondiaal gericht, en anderzijds gooien onze politici met instemming van de meerderheid van onze bevolking alles waarin we uitblonken te grabbel.

Ook in Engeland en Frankrijk bestond en bestaat er een zeker chauvinisme. Maar de Verenigde Staten spannen in dit opzicht absoluut de kroon. Bovendien is een consequentie van hun chauvinisme, gekoppeld aan hun machtspositie, dat ze alles inde wereld willen regelen op hun voorwaarden met voorbijgaan aan wat de bevolkingen en landen die dit aangaat zelf willen. Van de situatie voorafgaand aan WO II ben ik niet zo goed op de hoogte, maar ik weet wel wat van de periode daarna die begon met de conferentie van Jalta (1945). Over de hoofden van alle betrokkenen heen regelden Roosevelt, Churchill en Stalin de verdeling van Europa. Terzijde: Ook toen werkten de VS samen met een Russische misdadige dictator, met rampzalige gevolgen: de koude oorlog met een aantal proxy oorlogen. Verder beschouwen de Verenigde Staten Zuid- en Midden-Amerika, Mexico en Canada als hun voor- en achtertuin, waarin het bestuur volgens hun regels moest worden geregeld (in de vorige eeuw ging dat voornamelijk via dictaturen). Dat is niet helemaal gelukt in enkele staten (bijvoorbeeld Costa Rica, Cuba en Canada), maar dat doet niets af aan het idee. Ook in Iran, Irak, Vietnam, Korea, Afghanistan hebben de Amerikanen hun wil willen opleggen met instemming van de meerderheid van de Amerikaanse kiezers – om maar wat voorbeelden te noemen.

Ook de Amerikanen die ik beschouwde als geestverwanten en soms als vrienden gingen niet vrijuit van dit chauvinisme, al was dat bij hen vaak subtiel en deels onbewust. Van de Amerikanen die ik heb ontmoet was het maar een handvol die daar echt vrij van waren, onder wie de eerder genoemde Danaan Parry. Niet voor niets is male chauvinistic pig een bekend Amerikaans scheldwoord. Daarom hoeft het geblaat van Trump, Vance en Musk ons niet te verbazen. Zij dramatiseren op karikaturale en misdadige wijze het Amerikaanse volkskarakter. In die zin zijn ze veel duidelijker dan alle na-oorlogse presidenten, bij wie dit ook aanwezig was (misschien met uitzondering van Eisenhower) maar meer verkapt. Zo zijn Trump en Musk een goede spiegel, waarin we ons eigen chauvinisme weerspiegeld kunnen zien. Dat is belangrijk, omdat een lichte en ironische vorm van chauvinisme weliswaar onschuldig is, maar het makkelijk kan ontaarden in racisme, discriminatie, minachting en onderdrukking; van de niet witte eigen bevolking of asielzoekers bijvoorbeeld. Wie zonder zonde is werpe de eerste steen. Ik zeg dit ook, want dan hoef ik geen steen te werpen.
_______________________
Disclaimer: Mijn mening over Amerikanen is puur gebaseerd op persoonlijke ervaring en ontbeert wetenschappelijke grond. Natuurlijk zijn er wel meer Amerikanen zoals de paar vrienden die ik hierboven noemde. Een goed voorbeeld daarvan zijn David Brooks, en Jonathan Capehart, Amerikaanse journalisten van de Washington Post en The New York Times in een interview met Amna Nawaz in een tv-uitzending van PBS News van 28 februari. Zie: https://www.pbs.org/newshour/show/brooks-and-capehart-on-the-implications-of-trumps-altercation-with-zelensky

Wanneer en waar vandaan komt de tegenkracht?

1 reactie

Dictators, autocratische leiders, accepteren geen grenzen, en daarom lopen ze af en toe tegen die grenzen op. Dan zijn ze net een stap te ver gegaan en roepen ze tegenstand op, dan wel worden ze gestopt door het leven zelf. Zo werd Hitler gestopt doordat hij niet inzag dat er machten waren die sterker waren dan hij: Engeland, Rusland, en, nadat ook Japan over zijn grenzen was gegaan, Amerika. Zo zal ook Trump ooit tegen zijn grenzen oplopen, en misschien Musk ook wel. Een bemoedigende gedachte.

Die grenzen kunnen de vorm aannemen van leiders die sterker zijn dan zij. Bij Hitler en Mussolini waren dat Churchill, Stalin en Roosevelt. Maar wie zal er tegen Trump opstaan, en waar zal hij/zij vandaan komen? Uit Europa? Tot nu toe steekt nog niemand daar echt zijn/haar kop op, al laten Von der Leijen, Mette Frederiksen en Tusk een beginnetje zien. Het voorbeeld van Churchill uit de tweede wereldoorlog laat zien dat je al kunt opstaan als je nog geen militair overwicht hebt. Maar dat vraagt een leider die de bevolking kan enthousiasmeren, zelfs ten koste van offers.

Waaraan moeten dergelijke leiders voldoen? Alle grote leiders moeten voldoen aan een paar basisvoorwaarden. Ze moeten visie hebben, en weten waar ze heen willen. Ze moeten waarheidslievend zijn, en de moed hebben tegen de mainstream in te gaan. En respect hebben voor al wat leeft. En zowel fysiek als geestelijk veerkracht hebben. Als u kennis wilt nemen van mijn vroegere analyse van effectief leiderschap verwijs ik u graag naar eerdere blogs, die u kunt vinden door in de rechterkolom hiernaast ‘leiderschap’ in te typen als zoekterm.

Als je op deze manier naar leiderschap kijkt dan zie je waar de zwakke en de sterke punten zitten bij mensen als Poetin, Wilders, Trump en Xi. Zolang ze niet op hun grenzen stuiten, zullen ze veel schade kunnen toebrengen aan de wereld. Maar hoe sterker het kwaad, hoe sterker de tegenkrachten – dat is waar voor alle tegenstellingen in de wereld (als de ene kant meer energie krijgt is dat ook zo voor de andere kant). Wie zal er tegen Trump c.s. opstaan, en in welk land zal dat beginnen? Ik heb geen idee, maar dat het (ooit) zal gebeuren, daarvan ben ik redelijk zeker. En misschien is het deze keer niet één of enkele individuen, maar een vloedgolf die de huidige rechtse golf zal wegvagen. Maar een kat in nood maakt rare sprongen – vroegere dictators hadden geen atoombommen. Het is maar gelukkig dat de huidige dictatoren wel instructie kunnen geven de atoomknop in te drukken, maar het niet eigenhandig kunnen doen.

Stel dat, als . . .

Geef een reactie

Ook Hitler kwam legaal aan de macht
(Leonie Breebaart in de Trouw van gisteren)
Nu zijn we heer en meester
(Joseph Goebbels in zijn dagboek, nadat Hitler in 1934 alle obstakels van de democratie, het parlement en de grondwet, opzij had gezet.)

Stel je eens voor dat Hitler niet zou zijn verslagen, maar dat hij op het hoogtepunt van zijn macht de situatie geconsolideerd had. Of dat er geen grote leiders waren geweest, die hem weerstaan hadden (Churchill, Roosevelt). Dan zou hij driekwart van Europa in zijn macht of invloedsfeer hebben gehouden en zouden we hebben moeten leven onder een nationaal-socialistische dictatuur. Leef je eens in, wat dat voor jouw leven zou hebben betekend.

Deze fantasie komt da laatste tijd vaker bij me op, door de extreem-rechtse golf die de wereld overspoelt. Er zijn een aantal duidelijke parallellen tussen wat er in de dertiger jaren gebeurde, en wat er nu in de VS gebeurt. Ook Trump is min of meer legaal aan de macht gekomen maar is van plan democratische instituten buiten spel te zetten. Ook Trump laat zijn blik vallen op een aantal gebieden buiten de VS, die hij graag zou annexeren: Groenland, Canada, de streek rond het Panama-kanaal. Ook bij Trump sluit het grootkapitaal zich in meerderheid aan (dat was in Duitsland in de dertiger jaren ook zo). En ook Trump zet een bevolkingsgroep apart. Ik geloof niet dat hij ze wil vernietigen – zoals Hitler met de Joden deed -, maar hij wil ze wel deporteren.

De historie herhaalt zich nooit precies, maar rijmt wel. Er zijn duidelijke overeenkomsten tussen nu en de dertiger jaren, maar ook verschillen, positief en negatief. Ik noem er enkele. Ik zie Trump niet als een Hitler – hij is iets slimmer en gematigder, maar hij heeft zeker fascistoïde trekken en is vrijwel even onvoorspelbaar. Hitler had machtige democratische leiders als tegenstander, en zo kon oorlog een einde maken aan zijn bewind. Die ontbreken nu. Europa is geen macht van betekenis, omdat het van binnenuit door extreem-rechts ondermijnd wordt en omdat er geen leiders van het kaliber van Churchill en Roosevelt opstaan (althans, vooralsnog niet, maar wat niet is kan komen). Bovendien wordt Europa nu ook bedreigd door Rusland. Een ander groot verschil is, dat er destijds nog geen atoomwapen ter beschikking van Hitler stond, en dat is nu bij Trump wel het geval. Trump heeft ook een beter communicatie-apparaat tot zijn beschikking: de sociale media op internet. Goebbels moest het doen met alleen de radio en de gelijkschakelde pers – maar dat bleek al voldoende. En nog een verschil met destijds: de klimaat catastrofe zal alles resoluut veranderen – dat kunnen ook Trump en Xi en Poetin niet tegenhouden, wat ze er ook over beweren. Ik geef toe dat ik bang ben – dat Trump con suis ons intussen zouden kunnen overheersen. Ik sta in die mening niet alleen; ik heb recentelijk nogal wat artikelen gelezen van gerenommeerde deskundigen die deze zorg delen.

Dit brengt me op wat we zouden kunnen doen om Trump te stoppen: alle media, die door Trump, Musk of Zuckerberg gekaapt zijn en vervuild zijn met nepnieuws, complot theorieën en haatmails, verlaten. Als dat een massabeweging zou worden zouden ze veel van hun invloed verliezen. Bovendien stop je dan met de werkelijk rijken in de wereld aan ons media gebruik te laten verdienen. (Terzijde: je moet dus ook geen Tesla’s kopen! – daarmee steun je Musk/Trump) Maar in de praktijk is dat zo eenvoudig nog niet. Ikzelf maak van Facebook gebruik om contact te houden met familie, vrienden en relaties, en ik zit ook in diverse voor mij essentiële WhatsApp groepen. Nieuwe media, zoals BlueSky worden ook al weer snel vervuild. X heb ik al een jaar geleden verlaten. Maar als ik de WhatsApp groepen zou willen verlaten, en bijvoorbeeld verder zou willen gaan met Signal, dan zou dat alleen maar zinnig zijn als de andere deelnemers aan die groepen dat ook zouden doen. Toch denk ik dat het daar op niet al te lange termijn van moet komen.

Hubris.

1 reactie

Onwetendheid is de moeder der hoogmoed. (Erasmus)

U kent waarschijnlijk wel de mythe van Icarus. Die de raad van zijn vader in de wind sloeg, en met zijn in was gezette vleugels te hoog naar de zon vliegt, zodat de was smelt en hij te pletter stort (zie Wikipedia). In de oudheid was dit een populaire mythe die hoogmoed (hubris) aan de kaak stelde.

Maar u kent waarschijnlijk niet de organisatie van die naam: International Cooperation for Animal Research Using Space, afgekort ICARUS. Een organisatie die zich bezig houdt met het onderzoeken van ecosystemen (via minieme cameratjes), met het doel die ecosystemen voor ons te laten werken. Ik ben enigszins bijgelovig, dus ik zou een organisatie die zich dit ten doel stelt nooit zo noemen. Het is de goden verzoeken. Er wordt van vele kanten gewaarschuwd voor het knutselen aan ecosystemen, omdat alle technische ingrepen die we ooit hebben gedaan altijd naast de positieve ook negatieve gevolgen blijken te hebben. Dat geldt in het bijzonder voor ingrepen in de natuur. Hoogmoed komt voor de val! We kunnen de klimaat catastrofe echt niet op deze schijnbaar gemakkelijke manier oplossen – daarvoor is toch echt een bewustzijnsomslag nodig. Maar die is niet te bereiken als we niet bereid zijn er iets (misschien zelfs wel veel) voor op te geven en geestelijk risico te nemen.

Er zijn ook hedendaagse Icarussen in ons midden. Trump is misschien nog wel het opvallendste voorbeeld. En met hem stijgen ook de cryptomunten Bitcoin en Doge tot astronomische hoogten. Ik ontleen mijn hoop echter aan het feit dat we leven in een wereld van tegenstellingen. Alles wat stijgt daalt ook weer, hetzij geleidelijk hetzij door een val, of het nu Elon Musk is, Hitler, Assad of de tulpenmanie. Het is bij mijn weten nog nooit vertoond dat iets of iemand die tot grote hoogte stijgen niet ook weer neerdalen op de aarde. We weten echter niet van te voren wanneer en op welke wijze. Dat daarbij grote schade kan optreden is wel waarschijnlijk, maar uiteindelijk ontstaat er wel weer een balans, voor zolang als het duurt. Ik zal het wellicht niet meer meemaken, maar mijn kinderen of kleinkinderen misschien wel.

*De val van Icarus* door Peter Paul Rubens

Gebrek aan leiderschap.

1 reactie

Sinds het optreden van het nieuwe kabinet heb ik daar geen blog aan gewijd. Er werd al zoveel over geschreven, allemaal negatief, en wat zou ik daar aan hebben kunnen toevoegen? (Alhoewel, ik kreeg slechts één keer een positief bericht over deze regering onder ogen, van een van mijn zwagers! Kan je nagaan in wat voor een bubbel ik leef, want dit kabinet schijnt op grote instemming te kunnen rekenen.)

Maar een column in Trouw van gisteren maakt toch dat ik er nu iets over zeg. In die column laat Jurriën Hamer zien wat Omtzicht in een speech bij het aantreden op 6 april heeft gezegd over de ambities van het NSC. Het voert veel te ver om dat nu allemaal te herhalen (je kunt die speech nazien opYouTube). Er staan allemaal dingen in die hij moeiteloos met Links samen had kunnen realiseren; hij noemde beleidsvoornemens die sterk verwant waren met de linkse verkiezingsprogramma’s. Maar Omtzicht sprak ondubbelzinnig zijn voorkeur voor rechts uit – daarmee zijn onderhandelingspositie ten aanzien van Wilders sterk verzwakkend. Het was destijds al zichtbaar dat NSC zijn programma in deze regering niet zou kunnen realiseren, ook niet ten dele.

Ik vraag me af: Waarom iemand als Omtzicht zo’n voorkeur heeft, terwijl die radicaal tegen zijn eigen programma ingaat. Één reden is bekend: hij kan niet opschieten met Timmermans (waarom weet ik niet). Maar dan nog: waarom laat je zo’n persoonlijke afwijzing zodanig overwegen dat je daarmee je idealen in gevaar brengt? Van een leider verwacht je beter. Veel schijnt Omtzicht van de afgelopen periode en zijn gedwongen retraite niet geleerd te hebben. Zijn korte persverklaring bij zijn terugkeer gisteren ademde dezelfde geest als zijn speech van 6 april.

Wij allen kunnen hier een les uit trekken: ons niet laten leiden door subjectieve en irrationele vooroordelen, want dat kan leiden tot veel onheil. Beter is het je persoonlijke missie, levensopdracht, tot leidraad van je handelen te maken, en je overtuigingen te baseren op de werkelijkheid zoals die is in plaats van op jouw vertekende waarneming. Daar worden we allemaal gelukkiger van.

Hoogleraar Gerda van Dijk: ‘Volledig gebrek aan leiderschap bij NSC en coalitie’

Hardvochtigheid

1 reactie

Het kabinet Schoof grossiert in onuitvoerbare plannen: 150.000 minder ambtenaren, de asielwet, een door Europa goed te keuren voortzetting van het oude landbouw- en stikstofbeleid, enzovoort. Iedereen weet dat die plannen onuitvoerbaar zijn, en ik kan me niet voorstellen dat de kabinetsleden en de kamerleden van de betrokken partijen dit niet weten. Ik las ergens dat die plannen ook helemaal niet het doel van dit kabinet zijn. Het doel is de onuitvoerbaarheid aan te tonen, en dan de schuld van de ontstane chaos toe te schrijven aan ‘Europa’ en ‘links’, en daar verkiezingswinst mee te boeken. Ik denk dat dit klopt, want ik kan me niet voorstellen wat anders de beweegredenen van deze bizarre plannen zijn. Ik acht de thans aan de macht zijnde politici dom, (of naar keuze: kwaadaardig), maar zo dom . . . dat kan ik me ook weer niet voorstellen. Mocht ik het echter mishebben, en dit kabinet wel degelijk streven naar de realisering van hun beleidsvoornemens, dan rest er uiteindelijk maar een consequentie: het vluchtelingenverdrag opzeggen en uit Europa stappen met alle consequenties van dien.

Het kabinet heeft ook enkele plannen die wellicht wel uitvoerbaar zijn: het schrappen van de spreidingswet (duurt twee jaar) en het afschaffen van de financiering van de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers (de bed, bad en brood regeling; al staat nog te bezien of dit stand houdt bij de rechter). Alle betrokkenen (inclusief 96 % van de gemeenten) zijn daar tegen maar dat weerhoudt dit kabinet niet. De gevolgen zullen ons allemaal raken: op straat slapende asielzoekers, extra kosten in de zorg, enzovoort.

Minister Faber, het hardvochtige gezicht van dit kabinet.

Maar bovenal laat het de hardvochtigheid van dit kabinet zien.

Ik heb het nu drie achtereenvolgende blogs over dit kabinet gehad, en dan heb ik het nog niet eens gehad over het afglijden van de rechtsstaat in de richting van een autoritair systeem, zoals in Hongarije, dat overigens al tijdens het derde kabinet Rutte begonnen is. Nu houd ik er verder over op, maar wil eindigen met de vraag: kunnen wij hier nog iets tegen doen? Vooropgesteld dat we dat zouden willen natuurlijk – misschien zijn er wel lezers van dit blog die dit kabinet van harte ondersteunen. Maar afgezien daarvan, ik zou het niet weten. Voor het moment moeten we het maar even uitzitten, en wachten tot onze medeburgers tot inkeer komen. En intussen: niets doen wat tegen ons geweten ingaat en verder werken aan onze eigen spirituele groei, en onze levens missie.

De gewone Nederlander (vervolg)

Geef een reactie

Vorige week publiceerde ik een column van Dirk Bezemer, die liet zien welke ramp ons treft met dit kabinet. Om te laten zien wat het verschil is met een behoorlijk regeringsprogramma laat ik hieronder een tabel zien waarbij het beleid van dit kabinet afgezet wordt tegen het programma van GL-PvdA. Daaraan valt ook te zien wat het effect is als het beleid meer gericht wordt op de publieke goederen en collectieve investeringen dan op de individuele consumptie. Dat is een beleid waarbij de vermogenden erop achteruit gaan. Zij zullen echter niet tot armoede vervallen. En ze kunnen nog altijd naar het buitenland vertrekken, evenals de bedrijven die meer winstbelasting zouden moeten betalen. Het zou interessant zijn eens wetenschappelijk uit te zoeken hoeveel vermogenden en bedrijven dat daadwerkelijk zouden doen, en wat ons dat zou kosten (bij mijn weten heeft een dergelijk onderzoek niet plaats gevonden). Overigens vallen daar ook nog wel enige fiscale maatregelen tegen te nemen.

De gewone Nederlander.

Geef een reactie

Prinsjesdag en de algemene beschouwingen zijn nu voorbij, en we weten nu wat we van deze regering kunnen verwachten. Ik geloof niet dat de meesten van ons zich realiseren wat voor een ramp er boven ons land hangt. Niemand kan dat wat mij betreft beter beschrijven dan Dirk Bezemer in de Groene Amsterdammer nr. 36 van 4 september 2024. Daarom neem ik nu die column van hem over. Dit blog wordt daardoor wel veel langer dan u van mij gewend bent, maar dat neem ik op de koop toe. Als het u te lang is, dan kunt u het gewoon overslaan toch?

De begroting is rond! Wat kunnen we dus verwachten?

Dit werd het kabinet dat er nu eindelijk eens voor de gewone Nederlander wilde zijn. De gewone Nederlander liep immers vast in ingewikkelde toeslagen. Haar inkomen uitgehold door inflatie. Haar baanzekerheid ondermijnd door flexwerk, en de oneerlijke concurrentie van uitgebuite arbeidsmigranten. Openbaar vervoer was duurder en onzekerder geworden, of lokaal afgeschaft. De tandarts en kinderopvang waren overgenomen door private equity, zodat de prijzen stegen en de kwaliteit daalde.
Het onderwijs leed onder mobieltjes en toetsdwang. Docenten verloren autonomie, en er waren er bovendien steeds minder, juist daar waar goed onderwijs het hardst nodig is. Voor de gewone Nederlander was de kans op een betaalbare woning snel geslonken door afgeschaft woningbeleid en geslonken corporaties. Investeerders en huisjesmelkers kregen ruim baan om prijzen en huren op te drijven.
De gewone Nederlander woont naast Tata, Schiphol en Chemours, of achter een megastal. Er zijn rondom de Nederlander steeds minder insecten, vogels en vlinders te vinden. Haar gezondheid lijdt onder overgewicht, lawaai, fijnstof, PFAS en ammoniak. Sommige gewone Nederlanders runnen zelf zo’n megastal. Ze willen ontkomen aan de dwingende logica van agrobedrijven en aan de hoge schulden die daarbij horen. Ze snakken naar helder beleid dat hen helpt het anders te doen. Ook de vlinders snakken ernaar.

Het nieuwe kabinet, dat er voor de gewone Nederlander was, zou dus een andere koers in moeten slaan. Het hoefde er niet eens nieuwe ideeën voor te hebben.
Er zijn al aanbevelingen van de commissie-Borstlap voor een rechtvaardiger en beter werkende arbeidsmarkt. Gewoon, door Nederlandse wetgeving over loon en werkomstandigheden toe te passen. Uitbuiting van arbeidsmigranten zou niet meer lonen, de migratiedruk op voorzieningen en woningen zou afnemen, werk zou lonender en gezonder worden. Drie vliegen in één klap.
Er lag ook al het voorstel voor een belasting op de waardestijging van vastgoed die miljarden op zal leveren. Dat zou én de woningspeculatie bestrijden én fiscale ruimte scheppen voor meer bestaanszekerheid.
Het Kabinet voor de gewone Nederlander zou dan fors kunnen investeren in de spoorwegen, in onderwijs en woningcorporaties. Het zou eindelijk integraal kunnen kijken naar het verouderde bedrijfsmodel van Nederland: uitbuitarbeid, distributiecentra, vliegtuighub, vleesexport, en financiële investeringen die de samenleving niets opleveren. Het zou eindelijk eens vragen hoe de gewone Nederlander geholpen was bij de lobby’s van banken, agro en voedselindustrie waardoor verandering, ondanks goede ideeën, maar niet van de grond kwam.

En wat doet het kabinet?

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is image-8.png

De NS moet bedelen om geld, boeken en andere cultuur worden duurder, het mes gaat in wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Kijk, dat is een mooi begin. De geplande verhoging van het minimumloon wordt teruggedraaid. Check, meer bestaanszekerheid. Beursgenoteerde bedrijven kunnen toch belastingvrij eigen aandelen inkopen, zodat de winst niet naar investeringen en innovatie gaat. Prima ideetje. Brandstof blijft voor iedereen tot 2025 goedkoper en voor boeren permanent; een aangekondigde CO2-heffing wordt teruggedraaid, de aanschaf van elektrische auto’s wordt niet meer gesubsidieerd. Een mooie stap in het stimuleren van de Chinese auto-industrie en het afremmen van de klimaattransitie.
Het is om razend van te worden. Nederland loopt vast en moet op de schop, het land heeft daartoe een uitstekende uitgangspositie en geweldige kansen. Zoveel crisissituaties, zoveel goede ideeën, en dan zulke onbenullige plannen?
Inhoudelijk is dit niet te snappen, politiek helaas wel. De PVV is er voor Geert Wilders, de BBB om de agrarische status quo in stand te houden. In die hoek walmt de ideeënarmoede je tegemoet. Veertien van de 28 bewindslieden zitten er voor iemand met geel haar of om de veestapel groot te houden, serieus kun je ze eigenlijk niet nemen. De VVD heeft uitstellen tot regeerstijl verheven, ook hier geen verrassing. NSC benoemt veel van de problemen in haar verkiezingsprogramma, maar bijt zich tot nu toe vast in de vernederlandsing van het onderwijs, minder transgenderwetgeving en box 3 oplossen. Tja.

Gewone en andere Nederlanders dreigen in onbenulligheid gesmoord te worden. Het is nu tijd dat de kiezer, populistisch of niet, de partijen aan hun beloftes gaat houden.

Ik heb het altijd al geweten.

Geef een reactie

In de laatste decennia heeft ‘het geweten’ veel aan betekenis ingeboet.
(Erich Fromm)

In Januari 2022 (6, 13, 20) en oktober van dat jaar heb ik uitvoerig over de ziel geschreven. Toch zijn daar enkele essentiële elmenten niet aan de orde gekomen. Ik doel daarbij op de ‘heilige’ wond, het ‘heilig’ contract en het geweten die alle drie deel uitmaken van onze ziel. Dat wil zeggen dat we in aanleg daarmee geboren worden.

De ‘heilige’ wond is de pijn waarmee we ter wereld komen. Ik geloof dat we allemaal met zo’n wond geboren worden. Waar komt die wond vandaan? Dat weten we niet echt, maar een analyse van de voorgeschiedenis van ons geslacht kan er vaak wel enig licht op werpen. Hoe dit zij, de wond is er al voor onze geboorte, en dus afkomstig uit de onzichtbare werelden; vandaar de kwalificatie ‘heilig’. Het is een opgave in dit leven om die wond te (her)ontdekken en te transformeren tot heilzame actie (ons stukje van de planetaire puzzel).

Het ‘heilig’ contract is onze levensmissie. Dit contract is ook al voor de geboorte gesloten, maar dat is aanvankelijk in dit leven vergeten¹). Derhalve moet dit ook (her)ontdekt worden, zodat het in je leven uitgevoerd kan worden en je daarvan de voldoening oogst. Vaak is er een verbinding tussen de wond en het contract – ze kunnen fuseren in je hart – en daarmee vervul je je levensopdracht.

Het geweten is datgene wat je altijd al geweten hebt, maar waarvan je je als kind (nog) niet bewust bent. (Terzijde: dat is wat er in het transformatiepel in de de enveloppe van het persoonlijk onbewuste zit). Het bevat twee soorten inhoud: inzicht over hoe de werkelijkheid in elkaar zit (inzicht in het ware²), en richtlijnen over wat je moet doen en laten (inzicht in het goede³). Dit laatste inzicht dient wel onderscheiden te worden van de normen die je met de paplepel zijn ingegoten, want dat zijn de normen van je omgeving waarvan je nog maar moet zien of die ook onveranderd voor jou gelden.

Het geweten moet onderscheiden worden van wat ik eerder (2 juni 2022) de gedachtenafstemmer heb genoemd: de persoonlijke inwoning van de oorsprong van alles. Beide vormen een richtlijn voor je dagelijks leven en voor de principiële keuzes die je in je leven kunt maken. Daarom is het van belang naar hen te luisteren als je bijvoorbeeld een bijdrage wilt leven aan het behoud van de democratie, waarover ik vorige week sprak. Moge de ziel in onze levens naar buiten komen, en zo de uitspraak van Erich Fromm waarmee dit blog begon logenstraffen.

¹): Dit proces wordt beschreven door Plato in boek 10 van De Republiek, weergegeven door Caroline Myss in Sacred Contracts, 2002
²): Vgl. Immanuel Kant: Kritik der reinen Vernunft (1781)
³): Vgl. Immanuel Kant: Kritik der praktischen Vernunft (1788)