Categoriearchief: Spiritualiteit

My heart is growing.

(English translation below. I apologize for mistakes in my English.)

Mijn hele leven ben ik gefascineerd geweest door persoonlijke ontwikkeling. Van mezelf en van anderen. Het was een rode draad, zowel privé als zakelijk. Maar ik kon er nu pas achter dat ik me er eigenlijk nooit in verdiept heb wat dat nu eigenlijk is, persoonlijke ontwikkeling. Terwijl ik er toch een tiental boeken over heb geschreven. Bizar!

Ik heb de afgelopen tien dagen voor de derde keer in mijn leven de hele Ring des Nibelungen van Richard Wagner meegemaakt, deze keer in de magnifieke uitvoering van Pierre Audi en Hartmut Haenschen. Een van de ontroerendste momenten vind ik altijd het slot van Die Walküre, als Brünnhilde op de rots te slapen wordt gelegd door haar vader Wotan, omringd door een ring van vuur, zodat ze allen maar door een echte held gewekt kan worden. Het is vooral de wonderschone muziek die me dan ontroert, en die nu al weer dagen in mijn hoofd zit. Ze zeggen wel eens dat je hart groeit, en ja, zo voelt dat. Is dat nu persoonlijke ontwikkeling?

In het bedrijfsleven en in het onderwijs wordt persoonlijke ontwikkeling gezien als de ontwikkeling van kennis en vaardigheden. Belangrijk, maar dat dekt het begrip voor mij toch niet. In de wereld van cultuur en wetenschap wordt het ook wel gedefinieerd als culturele en maatschappelijke vorming. Komt al dichterbij. In de professionele praktijk van loopbaanontwikkeling is het vooral de ontwikkeling van je talenten en het volgen van je interesses of passies. In de wereld van de psychotherapie wordt het vooral gezien als het helen van pijn en het overkomen of opruimen van de de blokkades in jezelf. In vele godsdienstige tradities wordt het gezien als nader komen tot God. In de minder orthodoxe tradities als het vinden van je bestemming en het nader komen tot jezelf: ontwikkeling, de wikkels er af. Maar wat is dan dat zelf? Wie of wat ben ik dan?

Daarover zijn vele geleerde antwoorden gegeven, ook door mij: leegte, de bron, de God van binnen, Geweten (dat wat je altijd al geweten hebt), Aanwezigheid, innerlijke grids, enzovoort. Persoonlijke ontwikkeling – wat een jargon trouwens! – wordt dan dit diepste zelf te leren kennen, en daar trouw aan blijven. Dat vraagt moed: “The person who has the courage to know himself is the Warrior of thee Heart” (Danaan Parry).

Maar hoewel ik nu weer bezig ben met een serie van acht artikelen over dit onderwerp, wat is persoonlijke ontwikkeling, – Fritz Perls zou zeggen: elephant shit – moet ik toch zeggen dat mijn uiteindelijke antwoord niet in woorden is te vangen. Voor mij ligt het antwoord in de ervaring: als mijn hart groeit. Tja, aan dat antwoord heeft u natuurlijk weinig, maar misschien kunnen we de ervaring samen delen.

My whole life I have been fascinated by the concept of personal growth. Growth of myself and others. It was my life theme, both in business as private. But now I am discovering that I never investigated in depth what is its true meaning. While in the mean time I wrote about ten books about it. Weird!

Last ten days I witnessed the Ring des Nibelungen of Richard Wagner for the third time in my life, this time the magnificent performance of Pierre Audi and Hartmut Haenschen. One of the most moving moments for me is the last scene of Die Walküre, when Brünnhilde is put to rest on the rock by her father Wotan, with the ring of fire around her, so that she could be awakened by a hero only. Especially the stunning music is touching me deeply, and already for days I continuously am hearing this melody inside. As they say: one’s heart is growing, and that is exactly how it felt. Is that personal growth?

In the corporate world and in education personal growth is seen as the development of knowledge and skills. Important, but for me that doesn’t cover the concept. In the field of culture and science personal growth often is defined as cultural and social education. Is already coming closer. In the field of professional career counseling it is defined as the development of ones natural abilities and finding out what is motivating. Psychotherapists see growth as healing and overcoming setbacks. In many religious traditions personal growth is seen as becoming more intimate with God. In the less orthodox spiritual traditions personal growth is seen as finding ones destiny, and approaching ones self. But what and who is that self? Who am I?

Many masters gave their answers to that question, and so did I: the void, the source, they God within, original knowing, Presence, inner guidance, and so on. Personal growth then is getting to know your deepest self and being true to it. This is requiring courage: ‘”The person who has the courage to know himself is the Warrior of the Heart” (Danaan Parry).

Although again I am busy to write eight articles about this question – what is personal growth? – Fritz Perls would say: elephant shit – I have to say that my ultimate answer can’t be caught in words. For me the answer lies in the experience: when my heart is growing. That answer may not be particularly useful for you, but maybe we can share the experience.

Internet, ramp of zegen? Aan ons de keus.

1 reactie

Voor het concert van ons koor (Bach’s Matthäus Passion op Palmzondag – wordt zeer de moeite waard!) zond ik onlangs een mail rond in mijn netwerk, waarbij ik de geadresseerden per ongeluk cc in plaats van bcc verstuurde. Terecht werd ik daarvoor op de vingers getikt. Ook de leden van ons koor mail ik als secretaris bcc. Maar eigenlijk doet het er niets toe. De Groene Amsterdammer had vorige week een bijlage over internetpolitiek. De conclusie van alle artikelen daarin laat zich in enkele punten samenvatten:

1. Alles op internet is in principe openbaar. Ook op beveiligde sites kan iedereen met een beetje computerverstand makkelijk inbreken. Of het nu gaat om medische gegevens, politieke voorkeuren, consumentengedrag, of wat dan ook, iedereen kan er in principe bij. Je zit al in de cloud, zelfs als je je gegevens niet in de cloud opslaat. Beveiliging is altijd ontoereikend, nog afgezien van het feit dat er altijd personen en instanties zijn die de regels zullen overtreden, zoals recentelijk apothekers medische gegevens hebben verschaft aan farmaceutische bedrijven. Zo zal het slechts een kwestie van tijd zijn als medische gegeven verstrekt worden aan verzekeringsmaatschappijen (ondanks het medisch beroepsgeheim). Dit is een willekeurig voorbeeld, maar dergelijke dingen komen algemeen voor. Ik zeg altijd, waar een regel is, is ook een overtreding – dat zit in de aard van het beestje mens.

2. Zowel overheid als het bedrijfsleven zullen alles doen om hun kennis over en invloed op de burger resp. de consument te vergroten. Daarom is de overheid ook niet geïnteresseerd in wetgeving die het gebruik van internet aan banden legt. Maar zelfs als die wetten er zouden komen, dan zullen ze niet gehandhaafd worden. Deels omdat men dat niet wil, deels omdat dat ook niet kan.

3. Als individuen of groepen de activiteiten van overheden en het bedrijfsleven op internet aan de kaak stellen, door werkwijzen en gegevens openbaar te maken, dan worden ze beschouwd als criminelen, die jarenlange (soms zelf levenslange) straffen boven het hoofd hangen. Bovendien wordt het onmogelijk die personen financieel te steunen, omdat ze drastisch afgesloten worden van alle betaalsystemen: banken, Google, Apple, Microsoft, Paypal, Ideal, en zo meer. Je zou ze ook niet cash kunnen betalen, omdat ze juridisch worden vervolgd en dus onzichtbaar moeten blijven. Dit is bijvoorbeeld WikiLeaks overkomen. Dus vergeet degelijke onderzoeksjournalistiek of transparantie.

Intussen neemt het aantal zaken waarin je door je Wifisignaal gespot wordt hand over hand toe (Dixons, Mycom, iCentre; zie column van Bas Heijne in NRC/Handelsblad van afgelopen weekend). Hoezo privacy?

Wij zijn dus helmaal in de ban geraakt van het systeem. Dat was al vergaand zo voordat internet er was. Denk bijvoorbeeld aan de beroemde roman van Kafka, Het Proces, waarin de hoofdpersoon Josef K verstrikt raakt in de bureaucratie (is ons dat niet allemaal al op kleine schaal wel eens overkomen?). De samenleving is een complex systemisch weefsel dat we eigenlijk niet meer kunnen beheersen, laat staan veranderen, maar waar we allemaal de invloed van ondergaan. Is dit erg? Dit is eigenlijk een academische vraag, want we kunnen er feitelijk niets meer aan doen. We zijn veel te afhankelijk geworden van het systeem voor ons comfort en onze welvaart. En zolang we niet ten onrechte beschuldigd worden van een misdaad die we niet begaan hebben, of geweigerd worden door een verzekeringsmaatschappij of bij een sollicitatie op grond van geheime (medische) gegevens hebben we er weinig last van.

Ten dele kun je het ook positief bekijken. Nu er niets meer verborgen kan blijven is er op materieel gebied iets gerealiseerd dat op geestelijk gebied allang bestond. Geestelijk staan we al lang in open verbinding met elkaar. Teilhard de Chardin wees daar al op: we maken allen deel uit van de noösfeer: het web van kennis en weten dat de gehele aarde omspant. Het grote bewustzijnsweb dat we Chaia kunnen noemen. En ook tot die noösfeer kon je altijd al toegang verkrijgen, als je de sleutel kent. En ook vanuit die noösfeer kunnen mensen dingen van elkaar te weten komen die je liever voor je zou willen houden en elkaar manipuleren en gebruiken, door brainwashing, subtiele verleidingsmethoden ( reclame, demagogie), telepathie en magie.

Internet is de materiële neerslag van de noösfeer. Het is de ultieme eenwording van ons allen, en heeft de mogelijkheid in zich om ons bewust te worden van het feit dat we allemaal één zijn. Zoals Peter Russell dat al eens formuleerde: we zijn één ‘global brain’. Dit eenheidsbewustzijn hebben we broodnodig, als we de transitie willen doormaken van onze huidige wereld, waarin uiteindelijk alles spaak loopt, naar een nieuwe waardige wereld waarin we op een humane manier met elkaar en de natuur omgaan.

Maar die nutige werking zal het internet alleen vervullen als misbruik en manipulatie binnen de perken blijven. Manipulatie, controle, machtsmisbruik en uitbuiting zijn altijd al bedreigingen geweest voor een waardige wereld. Er is dus niets nieuws onder de zon, al worden onze mogelijkheden steeds groter, zowel ten goede als ten kwade. Aan ons de keus.

Een stralend perspectief.

Geef een reactie

Mijn leven is zeer vol met vrijwillige activiteiten. Daarnaast doe ik echter ook nog wel wat professioneel werk. Het belangrijkste onderdeel daarvan is het leiding geven aan de Hart Sutra Club van The Edge. Deze is opgezet naar het model van een mysterieschool. De leden doorlopen een inwijdingsprogramma in zes ‘graden’. Om tot een graad te worden toegelaten moeten de leden een proef ondergaan, en aansluitend een gelofte afleggen. Daarna worden ze ingewijd in de betreffende graad.

Ik zelf ben degene die de leden inwijdt. Waaraan ontleen ik mijn autoriteit om de leerlingen te (mogen) inwijden? Uiteraard aan het feit dat ik de desbetreffende graden zelf heb bereikt. Maar dat heb ik niet bij één school gedaan. Mijn inwijdingen, net als mijn opleiding, zijn een ratjetoe van allerlei verschillende trainingen, testen en geloftes, afgelegd bij verschillende leermeesters (soms tegenover mezelf). Ik ben van mening dat ik, net zoals ik in mijn trainingen de deelnemers geen oefeningen kan opdragen die ik niet zelf heb gedaan en ervaren, ik geen inwijdingen kan afnemen die ik niet zelf heb ondergaan.

Omdat ik die inwijdingen zo her en der heb ondergaan, en ik zelf wel eens wilde weten hoe zich dat in mijn leven had afgespeeld, heb ik ze onlangs eens even op een rijtje gezet. En daarbij deed ik de ontdekking dat er naast de proeven en inwijdingen nog een aantal andere zaken in mijn leven zijn voorgevallen, die minstens zo vormend zijn geweest. De belangrijkste daarvan vat ik nu maar even samen onder de term ‘spirituele ervaringen’. Ze lenen zich niet zo goed om in een blog over te vertellen, daarvoor zijn ze te intiem en persoonlijk, maar ik kan er in zijn algemeenheid wel wat over zeggen. Ze kenmerken zich door een verlies van ik-bewustzijn (maar wel een grote bewustheid), ontroering, ontzag en een diepe vreugde. Ze warend transcendent en transformerend in die zin, dat ze mijn kijk op mezelf en de wereld diepgaand hebben beïnvloed. Je zou ze momenten van verlichting kunnen noemen.

Ik beschouw mezelf niet als verlicht, omdat ik die ervaringen niet naar willekeur kan oproepen (zoals ik liefde, intuïtie en eenheidsbewustzijn ook niet naar willekeur kan oproepen), en ook omdat de herinnering eraan in het leven van alledag vaak naar de achtergrond verschuift. Ik leef niet permanent in verlichte staat. Weshalve ik ook niet gemachtigd ben om een verlichte geest in de graad van verlichting in te wijden (als die dat al nodig zou hebben).

Waarom vertel ik u dit alles? Om u aan te moedigen hetzelfde te doen: eens te kijken naar de inwijdingen en spirituele ervaringen in uw leven. Het zal u sterken in uw hoop en de moed om de wereld tegemoet te treden en is een uitstekend medicijn tegen machteloosheid, moedeloosheid en gevoelens van zinloosheid. Dat is althans mijn ervaring, en ik zie het ook bij anderen. We zijn dan misschien niet verlicht, maar we kunnen wel weten wat de verlichte staat van zijn is. Dat is een wenkend perspectief, dat ons gaande houdt in deze wereld die verdeelder en verwarder schijnt dan ooit.

How do I want to express myself in eternity?

6 reacties

Happy New Year!

These days my wife and I are re-reading Conversations with God, un uncommon dialogue, book I, by Neale Donald Walsch. An interesting experience. God (through his spokesman Walsh of course), poses that the world as we know it (life, matter) is our own creation. That is, even seemingly natural disasters as tornados, earthquakes, hurricanes, volcano eruptions, floods, droughts are our own creation. Not of course someone’s personal creation, but the manifestation of the collective consciousness. Quote: “You create collectively, and individually, the life and the times you are experiencing for the soul purpose of evolving.” By experiencing pain and sorrow, we can experience gratitude and happiness. By experiencing ugliness, we can experience beauty. By experience evil we van experience love. By experiencing ourselves we can experience who we are and by creating we can express who we want to be.

As far as planet earth and its immediate surroundings is concerned I agree with this assumption (the universe may be another matter). Because, if you get to think about it, there is only one logical alternative: that everything we perceive. including life, is mechanically generated by a random process of cause and effect. For me this is at least as unlikely as God’s position.

Our creation is our statement to eternity of who we are. And so, if we don’t like what we (collectively) are creating, the only thing we can do is “work to change anything in our lives which does not fit into the picture of us that we wish to project into eternity.” This implies taking 100 % responsibility.

This may sound abstract, but immediately after reading this I was put to a very practical test. We were planning to go to Poland for a holiday. We had never been there, and it seems to be a beautiful country, both in nature and landscape as culturally. But in Poland at least 50 % of the population is deliberately anti-semitic. This of course is denied or trivialized by government, politicians and opinion leaders – then they don’t have to do something about it – , but research and several incidents prove that this is true (NRC-Handelsbald, O&0D, 4 january 2014). This percentage by far exceeds percentages in countries like Germany (20%) Norway and the Netherlands (10%). This blog it not suited to go deep into the details, but there are several sources that show that antisemitism In Poland is not a vague undercurrent, but shows itself everywhere in daily behavior and on the internet, and is socially acceptable.

As a tourist this shouldn’t bother me. I probably wouldn’t notice it, even though I am half Jewish. Polish people seem to be very friendly. But going to a country is supporting that country and contributing to it. Suddenly the concept of being 100 % responsible comes very close. Is going to Poland how I wish to express myself in eternity? I don’t know. I haven’t decided yet. To be continued.

(I apologize for mistakes in my English. Blogs are cursory – not stuff for correction by a native speaker)0

De waarde van woede.

1 reactie

Dit wordt mijn laatste blog voor de Kerst, en het wordt wat langer dan gebruikelijk. Dus wees gewaarschuwd – houd de wegklikknop bij de hand.

Op mijn bureau bevindt zich een aantal oude kranten waarin artikelen staan die mijn verontwaardiging hebben opgewekt (Dat is bij mij nog al makkelijk – kort lontje zoals ze zeggen). Ik ben benieuwd of u ook boos wordt.

De oudste krant dateert al van 17 augustus (Trouw, Christopf Schmidt). Daarin wordt uiteengezet dat de Europese Unie jaarlijks voor meer dan 100 miljard euro aan btw misloopt door fraude. Het voert te ver om alle details hier uit de doeken te doen. Wel is van belang te weten dat dit algemeen bekend is bij Europol, en ook bij de betrokken ambtenaren en politici. Van dat bedrag zouden we 10 Cyrprussen kunnen redden, of een half Griekenland. Elk jaar weer. Nog afgezien ervan dat hierdoor het milieu rechtsreeks schade wordt toegebacht (door fraude met CO₂ emissiehandel en nodeloze transporten). Het probleem zou op te lossen zijn door een gemeenschappelijk stelsel van btw regels in te voeren. Doen we niet – onze soevereiniteit als land – lees onze macht als politicus – is belangrijker. Wordt u al kwaad? Ik wel.

De volgende krant is NRC/Handelsblad van 9 oktober (interview met Adriaan Houtenbos, voormalig NAM ingenieur). Nog 16 jaar, en dan beleeft Nederland een aardbeving met een kracht van 5 op de schaal van Richter. Oorzaak: de gaswinning in Groningen. Daarbij kunnen mensen ernstig, wellicht dodelijk, gewond raken, kasten vallen om, schoorstenen breken af, oude en zwakke gebouwen kunnen geheel of gedeeltelijk instorten. Daarover wordt de burger niet geïnformeerd – bestuurders uit de regio staan buitenspel, buiten het kringetje van NAM, KNMI, Staatstoezicht op de Mijnen en de Minister van Economische Zaken. Voorspelbare bewegingen? Negeren en wegmoffelen. Een werkelijk open dialoog over wat we hier aan kunnen doen, en of we hier aan wat moeten doen, en hoe we de inwoners van die streek financieel kunnen compenseren wordt niet gevoerd. Kost te veel. Je zal er maar wonen.

De derde krant is NRC/Handelsblad van 30 november. Jasper van Kuijk, universitair docent gebruiksgerichte innovatie uit Delft is kwaad over het feit dat alle frauderende en speculerende bankiers die in belangrijke mate verantwoordelijk zijn voor de financiële malaise waarin we ons bevinden, niet gestraft worden, en hun ongehoorde persoonlijke winsten niet hoeven terug te betalen. Het gevolg van hun gedrag is een enorm pakket aan bezuinigingen. Bibliotheken, theaters en zwembaden worden gesloten, op de stadsreiniging, groenvoorziening en onderhoud wordt beknibbeld, enzovoorts en zo verder. Maar het ergste is, dat dientengevolge alles in de financiële sector op dezelfde wijze doorgaat als voorheen. Op onverantwoordelijk gedrag staat geen sanctie van betekenis. Wij laten dat toe, en blijven gewoon onze bankzaken regelen bij de desbetreffende banken.

En tenslotte wil ik het met u hebben over het handelsverdrag dat Europa en de Verenigde Staten op het punt staan om te tekenen. Ik heb hierover artikelen gelezen in diverse kwaliteitskranten, en het is te gek voor woorden. Als we dit verdrag gaan tekenen hangen ons morgen als land honderden miljoenen of zelfs miljarden aan claims boven het hoofd, als we bijvoorbeeld zouden besluiten om geen gentech zaden meer in te voeren. Of dat op zichzelf een juist besluit zou zijn is daarbij niet aan de orde – wat aan de orde is dat we in dit geval soevereiniteit en democratische controle afgeven, niet aan een supranationaal orgaan – daar ben ik nog wel voor – maar aan alle willekeurige multinationals in de wereld. Het spreekt vanzelf dat de onderhandelingen hierover, die onder invloed staan van de machtigste lobbygroepen ter wereld, strikt geheim werden gehouden. Bizar, dat zelfs maar overwogen wordt dit verdrag te tekenen. Wat is er toch met onze politici aan de hand? Ik wist dat het dummies zijn, en niet altijd bestand tegen lobby’s – maar dat het zo erg was, wist ik niet. Ik blijk altijd weer naïever te zijn dan ik al dacht.

Tja, ik word dus regelmatig boos. Maar veel kan ik daar niet mee, zeker niet in de adventstijd, als we verwachtingsvol uitkijken naar de komst van licht en vrede.Maar ik kan en wil het ook niet opkroppen, want daar komt niets goeds van. Misschien kan ik het transformeren. Het helpt al als ik me realiseer dat alle boosheid voortkomt uit pijn en angst. De genoemde zaken raken me, omdat ik me identificeer met mensen die er door getroffen worden. De Grieken, de Groningers, uiteindelijk wij allemaal. Ik realiseer me ook dat de boosheid voorkomt uit angst: angst dat ik en mijn naasten ons comfortabele leventje kwijt raken. Ik herinner me nog de tweede wereldoorlog, en herinner me hoe het is te leven in een tijd van duisternis, schaarste en angst. Toch is het wel goed om aan die tijd terug te denken, want ik weet ook dat toen de wereld niet instortte, en zelfs in de zwartste periode het leven niet zonder compensaties was. Bovendien, de diepe en uitbundige vreugde van de bevrijding kan ik me zonder de voorafgaande ellende niet goed voorstellen. Alles in het leven behoeft zijn tegendeel.

Dus, hoe groter mijn woede, hoe vitaler ik ben en hoe grote mijn capaciteit om lief te hebben. Dat gaat niet vanzelf, ik moet er wel wat voor doen: aandachtig zijn, open staan naar mijn binnen- en buitenwereld, en me door mijn diepste weten laten leiden, en laten verleiden tot actie. Dan sal ’t waerachtigh wel gaen.

Dit is mijn laatste blog voor Kerstmis – ik herneem dit schrijven pas weer na 5 januari. Ik wens u een vreugdig en vredig kerstfeest, met tijd voor bezinning en inkeer.

Mooi!

1 reactie

In NRC/Handelsblad van 2 november staat een interessant artikel van Paul Scheffer over zijn grootvader, Hugo Wolf. Hugo Wolf was humanist, en vertoonde een voor humanisten kenmerkende eigenschap. Hij was vol vertrouwen over wat mensen individueel vermochten, over het menselijk potentieel. In mijn eigen woorden: op individueel niveau zijn we een stralend kosmisch wonder, dat tot grote dingen in staat is en schoonheid kan scheppen.

Maar collectief brengen we er weinig van terecht. We hebben een samenleving gecreëerd gebaseerd op de neoliberale ideologie waarin eigenbelang de hoogste waarde is en waarin wij-zij denken de boventoon voert. De gevolgen daarvan zijn vreselijk: een ecologische, economische, culturele en sociale crisis die we maar niet willen oplossen

Dat is niet nieuw. In het hele historische bestaan van de mensheid brengen we er eigenlijk maar weinig van terecht. We hebben grootse dingen geschapen: landbouw, techniek , kunst; en veel tot stand gebracht op het gebied van democratie en mensenrechten. Niettemin brengen we er als samenleving weinig van terecht. Humaniteit en broederschap hebben steeds moeten wijken voor discriminatie, racisme, geweld, onderdrukking, en tenslotte uitputting van de aarde. Hugo Wolf zag wat dat betreft in de geschiedenis van de mensen weinig vooruitgang, en was pessimistisch over hoe dat in de toekomst zou gaan. Daarmee leefde Wolf met een merkwaardige hybride geesteshouding: enerzijds een grenzeloos geloof in de mogelijkheden van de individuele mens, anderzijds een pessimisme over waar we als collectief naar toe gaan.

Machiavelli heeft daar vanuit een heel andere invalshoek al over geschreven. Hij onderscheidt twee soorten moraal. Enerzijds op, individueel niveau de ons bekende humanistische ethiek: ga met anderen om zoals je zou willen dat zij met jou omgaan. Maar op collectief niveau werkt dat volgens Machiavelli helemaal niet. Als het er om gaat om het collectieve welzijn te dienen, dan leidt onderscheid tussen wat goed is en wat verkeerd alleen maar tot een ‘het doel heiligt de middelen’- moraal. In plaats daarvan pleit Machiavelli in (Il Principe) voor een leiderschap van onverschrokkenheid, intuïtief weten wat er op een bepaald moment gedaan moet worden en dan ook de moed hebben om dat te doen. Dat is dus geen ethiek maar karakter. (Zie hierover Frank Ankersmit in zijn uitstekende artikel over Machiavelli in De Groene Amsterdammer van 28 november j.l.). En juist omdat dit soort leiderschap zo schaars is komt er van het collectieve heil niet zo veel terecht.

Hoe dit zij, ik herken deze tweestrijdigheid tussen vertrouwen en pessimisme in mijn vader (al was die er een meester in zijn pessimisme te verhullen achter een van zijn lijfspreuken: “het is niet realistisch niet te hopen”), en ook in mijzelf. Ook ik heb een onverwoestbaar vertrouwen in de mogelijkheden van individuele mensen (en, moet ik daaraan toevoegen, in de mogelijkheden van goed geleide en veilige groepen), maar ben er somber over wat we daarvan op macroniveau realiseren. En ook ik heb er moeite mee mijn pessimisme niet de overhand te laten krijgen.

Ik heb een ander tegengif dan mijn vader, al ben ik het met zijn uitspraak niet oneens. En dat is het opzoeken van schoonheid. Schoonheid kunnen we overal aantreffen: in de natuur, in de kunst, in de realiteit, zelfs in de lelijke kanten daarvan. Wetende dat het bestaan van tegenstellingen het wezenskenmerk zijn van dit leven, en dat niets kan bestaan zonder zijn tegenpool, weet ik dat in iedere lelijkheid ook schoonheid schuilt. Dat is meer dan geloof, dat is een weten dat op ervaring is gestoeld. En daarom heb ik er een rotsvast vertrouwen in dat schoonheid in al zijn verschijningsvormen (ontroering, liefde, broederschap, vrede, eerbied, moed) altijd zal overleven zo lang er nog mensen bestaan, wat er ook gebeurt. Het is alleen maar nodig me dat af en toe te herinneren, als ik het weer eens vergeten ben.

Moet er dan nog een financiële crisis komen. . . ja zeker wel.

1 reactie

“Die eikels van de Rabo, dat zijn we zelf” (Marike Stellinga in NRC/Handelsblad, ongeveer anderhalve week geleden)

“Moet er dan nog een financiële crisis komen? . . . De burgers, het bedrijfsleven en de overheid staan, ondanks alle goede voornemens, intussen nog steeds aan de kant als in de dealing rooms elke dag weer het muntje wordt opgegooid: kop, ik win , – munt, u verliest.” (hoofdredactioneel commentaar, in hetzelfde nummer)

Je zou zeggen dat deze twee citaten goed aansluiten bij wat ik zelf altijd beweer: wij zijn zelf verantwoordelijk voor de wereld die we scheppen, ook op macro-niveau. En toch. . .

Toch voel ik weerstand opkomen als ik zo word aangesproken. In woord en geschrift verzet ik me al sinds de zeventiger jaren tegen hoe we de samenleving inrichten. Ik doe dat niet alleen in negatieve zin, maar heb in mijn werk en privé er ook altijd wat aan proberen te doen, door te handelen op een manier die naar mijn beste weten een betere wereld dichterbij zou brengen. Dat heeft echter geen ander effect gehad dan dat ik mensen heb leren kennen die er ongeveer net zo over denken.

Wat ik niet heb gedaan is mijn voetafdruk zodanig verlagen dat ik niet meer beslag leg op de aarde dan waar ik recht op heb, namelijk op 1/7.10⁹ deel van wat de aarde beschikbaar heeft. Wat ik ook niet heb gedaan is dat ik al mijn pensioenvermogen en al mijn tijd heb gestopt in de projecten, met name The Edge, die een betere wereld naar mijn inzicht dichterbij zouden brengen. Wat ik weer wel heb gedaan is er naar te streven zo bewust mogelijk te leven, inclusief de bewustheid van mijn eigen falen.

Dus ja, ik ben mede verantwoordelijk voor wat we hier in deze wereld aanrichten. En toch. . . Ik heb niet gemanipuleerd met de Liborrente. Ik heb niet een beleid gevoerd waardoor dat manipuleren mogelijk werd. Ben ik daarvoor dan wel verantwoordelijk?

Gisteravond zei Herman Wijffels me: de enige manier waarop we werkelijk deze transitie naar een andere samenleving kunnen doormaken is als we het denken in termen van eigen belang vervangen door het besef dat we een eenheid zijn: wij, alle mensen, de dieren, de aarde. In mijn eigen woorden: bij liefde voor de ander gaat het nog steeds om ik en de ander. Bij eenheidsbeleving is het: ik ben de ander. Dat is maar een lettertje verschil, maar het maakt alle verschil van de wereld. Het betekent dat wat jou overkomt, het goede zowel als het kwade, overkomt ook mij, en dat zal ik weten ook.

Maar het is net als met liefde: ik wil wel van alle mensen houden, maar hoe bereik ik dat punt in mezelf? Ik weet wel dat we allen één zijn, maar hoe kan ik, hoe kunnen we dat werkelijk beleven? Misschien ben ik wel bang om de consequenties daarvan te zien en te aanvaarden.

Wat me troost en voorkomt dat ik verdrink in schuldgevoel en onmacht is de realisering dat deze wereld er een is van tegenstellingen. Het is de enige manier waarop we deze wereld kunnen ervaren, en waarschijnlijk ook precies de reden waarom we deze wereld in het leven hebben geroepen. Geen liefde zonder haat, geen moed zonder angst, geen schoonheid zonder lelijkheid, geen eenheid zonder verscheidenheid en verdeeldheid, geen volmaaktheid zonder falen. Maar dat ontslaat me natuurlijk niet van mijn verantwoordelijkheid. Kortom: al te gemakkelijk kan dit leven niet zijn. Gelukkig zijn er crises om ons bij de les te houden. Wordt vervolgd.

En overigens ben ik van menig dat de lezing van Ibrahim Issa op 18 november een niet te missen gebeurtenis is. Zie: Licht in de duisternis op deze site. En zegt het voort! Daar doe je me een groot plezier mee!

Hoe langer hoe gekker.

Geef een reactie

Er wordt wel eens onderschat hoeveel schade het maatschappelijk systeem dat we met zijn allen gecreëerd hebben te weeg brengt. Daarbij doel ik nu niet op de inhoud van de politieke en zakelijke beslissingen die in deze wereld genomen worden, maar op de schade van de structuur op zich. Enkele voorbeelden:

De zorg. Iedere professionele zorgverlener kan je uitleggen hoeveel tijd hij/zij kwijt is aan administratie. Niet zelden beloopt dat 50 % van zijn tijd. Bovendien moeten patiënten in systemen geperst worden. Diagnosebehandelcombinaties, thuiszorg protocollen, verpleegkundige protocollen, en zo meer en zo verder. Dit leidt niet alleen tot slechtere zorg, maar ook tot zoveel ergernis, dat meer en meer zorgverleners, op allerlei niveau, de professie verlaten, vaak niet de slechtsten!

Het onderwijs. Iedere leraar kan je uitleggen hoeveel tijd hij/zij kwijt is aan administratie, en hoeveel tijd er verloren gaat met management en vergaderen. Dit leidt niet alleen tot slechter onderwijs, maar ook tot zoveel ergernis, dat meer en meer leraren, op allerlei niveau, de professie verlaten, vaak niet de slechtsten!

De landbouw. Iedere boer kan je vertellen hoeveel tijd hij/zij kwijt is aan administratie en hoeveel last hij heeft van voorschriften. Dit leidt tot zoveel ergernis, dat meer en meer boeren er de brui aan geven, vaak niet de slechtsten.

Het zakenleven. Iedere ondernemer kan je vertellen hoeveel tijd hij/zij kwijt is aan administratie, en hoeveel last hij heeft van voorschriften. Dit schaadt de winstgevendheid van de onderneming en leidt tot zoveel ergernis, dat meer en meer ondernemers er maar mee stoppen, vaak niet de slechtsten.

Maar nu hebben onze politici bedacht dat het enige terrein waarop de bureaucratie nog niet de overhand heeft gekregen – huwelijk en gezin – nu onder dit bureaucratische systeem moet worden gebracht. Voortaan zullen we als regel trouwen op huwelijkse voorwaarden. Dat vraagt dat partners een boekhouding moeten bijhouden, want anders kan de boedel niet behoorlijk verdeeld worden in geval van echtscheiding (40 % van de huwelijken) of bij overlijden van een der partners (100 % van de huwelijken). Feitelijk moeten er dus administraties worden bijgehouden van de drie vermogens (elk apart en een gemeenschappelijk vermogen) en van de roerende en onroerende zaken.

Het kan niet anders of de idioot (of idioten) die dit bedacht hebben zijn van God los, of anders gezegd: hebben niet gewerkt aan de ontwikkeling van hun eigen persoonlijk bewustzijn. Het oude adagium: ken uzelf, is in deze wereld helaas in de vergetelheid geraakt, behalve in enkele weinig invloedrijke niches van de samenleving. Ik troost me maar met de gedachte dat we leven in een wereld van tegenstellingen, en dat alles slechts bestaat bij de gratie van zijn tegendeel. Hoe meer gekte, hoe meer wijsheid zullen we maar zeggen (en hopen). Maar dat we op deze manier maatschappelijk gezien niet de makkelijkste weg kiezen lijkt me wel zeker.

Middelmatigheid – 2

Geef een reactie

Het is natuurlijk altijd leuk om gelijk te krijgen, maar ik had het liever op een andere manier gehad. In mijn laatste boek (Voor niets gaat de zon op – Blauwdruk voor een waardige wereld ) ontvouw ik een visie op onderwijs, die radicaal tegen de huidige onderwijscultuur in gaat. Die visie was niet nieuw: grote voorgangers als Piaget en Montessori en meer recent de Amerikaan Ron Veronda en de Nederlanders Luc Stevens en Rob Riemen van Nexus waren me voorgegaan. Bovendien waren er al praktijkvoorbeelden waaruit de waarde van mijn visie bleek, met name de Avonturijn school en de Iederwijs scholen. Maar op de onderwijspolitiek in Nederland had dat geen enkele invloed, eerder in tegendeel: het wordt de genoemde scholen bijzonder moeilijk gemaakt.

De huidige regering probeert het onderwijs te verbeteren door een aantal maatregelen die uitsluitend gericht zijn op het verhogen van intellectuele prestaties. Daarbij wordt veel gemeten – er wordt nu al gesproken over een cito-toets voor 4-jarigen. Dit is een 100 % zekere weg naar de verslechtering van het onderwijs, zoals de Amerikaanse onderwijsvernieuwer Alfie Kohn in De Groene Amsterdammer van 17 oktober aantoont. “Veertig jaar onderzoek wordt genegeerd.” De Nederlandse hoogleraar pedagogie Micha de Winter, de psychologe Louise Berkhout, de docenten Jelmer Evers en René Kneyber sluiten zich hierbij aan.

Het is erger: deze onderwijs politiek, leidt niet alleen tot slechter onderwijs, maar heeft maatschappelijk een zeer schadelijk effect. Het wakkert een ongezonde competitie-cultuur aan, het plezier in leren en ontwikkeling wordt geschaad en het verziekt de sociale verhoudingen. Kohn: “We weten dat als we kinderen te vroeg confronteren met zaken die niet bij hun leeftijd passen we ze psychologisch ernstige schade berokkenen.” En dit is precies wat er in het huidige onderwijs gebeurt. En verderop “Kinderen leren empathie door zelf sensitief behandeld te worden, niet door tegen elkaar uitgespeeld te worden.” Voor cultuur en maatschappelijke bewustwording is in onze huidige onderwijspolitiek feitelijk geen plaats, al wordt daar soms lippendienst aan bewezen.

In mijn vorige blog stelde ik de middelmatigheid in deze samenleving aan de orde. Hier zien we een van de belangrijkste oorzaken. Het feit dat ik ‘mezelf leren kennen en het leven van een bijzonder leven’ als levensdoel gesteld heb boven het bereiken van positie, status of rijkdom heeft waarschijnlijk te maken met het culturele klimaat van mijn ouderlijk gezin, en de wijsheid van mijn ouders die me naar een goed functionerende Montessorischool stuurden. Ik kan hen daarvoor niet dankbaar genoeg zijn .

Jet Bussemaker en Sander Dekker zijn waarschijnlijk van goede wil – ik geef ze wat dat betreft het voordeel van de twijfel. Ze denken waarschijnlijk oprecht dat ze handelen in ieders belang. Maar ze weten van hun gezond niet af. Dat krijg je ervan als je bewustzijnsontwikkeling niet als primair doel in je leven beschouwt, maar het ondergeschikt maakt aan allerlei andere doelen van persoonlijke en maatschappelijke aard. Dat leidt tot middelmatigheid. En waar middelmatigheid toe leidt kunnen we dagelijks om ons heen zien.

Ouders, grootouders, docenten, politici, managers, beleidsambtenaren, professionals – wordt wakker! Al doen we het maar voor onze (klein)kinderen.

Middelmatigheid

Geef een reactie

In de meeste steden rijdt een metro, nadat hij is aangelegd, regelmatig en betrouwbaar. Zo niet in Amsterdam. Na vele problemen met de metro/sneltramlijn naar Amstelveen is nu de Oostlijn aan de beurt. Ik moest op een artikel in de Metro stuiten om de waarheid daarover aan de weet te komen.

De Oostlijn moest worden gerenoveerd. Dat kan gebeuren, na 40 jaar. Maar het zou al in 2010 klaar zijn, 275 miljoen euro kosten. De kosten zijn nu al opgelopen tot bijna € 340. Bovendien wordt de lijn nu al geruime tijd iedere avond afgesloten tussen CS en Amstel, waarmee Amsterdam de enige stad ter wereld is die op avonden geen metroverbinding heeft met zijn centrale station. Interessant – Amsterdam blijft een dorp, zoals ik al meerdere keren heb gezegd.

Ik merk dat ik me aan dit soort zaken blijf ergeren. Dat is dom want het leidt nergens toe. Maar ik denk ook dat ik daarin niet alleen sta. Ik denk dat dit komt omdat we denken dat het eigenlijk veel beter kan. Maar feit is dat we het niet beter doen. En we, dat zijn we dus allemaal. Voor mij is het een aansporing om maar weer eens naar mijn eigen handelen te kijken: doe ik de dingen die ik doe wel met mijn hele aandacht erbij? Zodat ik kan uitstijgen boven mijn eigen middelmatigheid? En wat zijn eigenlijk mijn motieven: scoren, of mezelf tot uitdrukking brengen? Food for thought.