Gaan zelflerende computersystemen (Kuntsmatige intelligentie, KI of AI) de mensheid overheersen? Je hoort daar de laatste tijd heel veel over – het lijkt wel een hype  (Kunstmatige intelligentie, van hype naar hype, door Christian Jongeneel in het Technisch Weekblad van 8 december). Ik doe daar graag aan mee – dus hierover mijn eerste blog (het zal niet het laatste zijn).

De eerste kwestie die bij deze vraag vaak wordt overgeslagen is: zijn wij mensen meer dan een technisch algoritme? Dit raakt aan de discussie over het al dan niet bestaan van een vrije wil, een vrij geweten  – dan bedoel ik niet de aangeleerde normen, maar een dieper besef van goed en kwaad -, de vrije geest. De wetenschappers die het bestaan van een vrije wil etc. ontkennen baseren dit op het feit dat de elektrochemische processen in de hersenen aan het bewustzijn van onze wil en het daaruit voortvloeiende handelen voorafgaan. Deze processen zelf zouden dan weer het gevolg zijn van een toevallige keten van oorzaak en gevolg, of weer aangestuurd worden door onze genen of invloeden van buitenaf. Die stimuli zijn zelf eveneens als elektrochemische processen te beschrijven. De wetenschappers die deze theorie aanhangen zien de wereld dus als een louter materiële werkelijkheid. Twee vragen worden door die wetenschappers niet beantwoord: 1. wat zet die keten van oorzaak en gevolg in beweging, en 2. hoe worden die elektro-chemishe processen omgezet in bewustzijn (beleving, ervaring). Daarom moet deze theorie niet als bewezen worden beschouwd, maar heeft ze de status van een geloof. Zij die niettemin met grote stelligheid beweren dat dit DE waarheid is, moeten dus als dogmatici of fundamentalisten worden aangemerkt.

Het feit dat materiële hersenprocessen aan het bewustzijn van een wilsbesluit vooraf gaan bewijst niet dat de oorzaak van die processen niet toch in het geestelijke is gelegen. Het is heel goed mogelijk dat de geest ons bereikt via die hersenprocessen, waaruit dan automatisch volgt dat het bewustzijn van die geest in de tijd volgt op de hersenprocessen zelf. Muziek die wordt uitgezonden en ons via de radio bereikt brengt ook eerst een electronisch, fysisch proces op gang alvorens het geluid uit de radio komt. Ik vind het persoonlijk onbegrijpelijk dat de ‘materialisten’ onder de wetenschappers met die mogelijkheid helemaal geen rekening houden. (Terzijde: wat zou hen er toe brengen om zo hardnekkig aan een onbewezen theorie vast te houden – elektro-chemische processen of de geest? Daar zijn vanuit biologische en psychologische zijde heel wat interessante theorieën op los te laten).

Terug naar de vraag: gaat KI ons overheersen? Voor het antwoord op die vraag maakt het heel wat uit of de materialisten, dan wel de geesteswetenschappers gelijk hebben. Mij  persoonlijk spreekt de geesteswetenschappelijke theorie meer aan; die komt ook meer overeen met hoe de meeste mensen het beleven. Maar weten doe ik het natuurlijk niet.

In de komende blogs zal ik dieper ingaan op de relatie tussen de mens en KI. Dat is mijn eerste voornemen voor het nieuwe jaar, want volgende week wil ik eerst een andere vraag aan de orde stellen: gaat de Amerikaanse samenleving ten onder? Dat lijkt me namelijk een onderwerp voor mijn Engelstalige blog, dat altijd aan het eind van de maand beschijnt.

Intussen wens ik u goede kerstdagen, met een mooie balans tussen viering en bezinning.