Tag archieven: inflatie

Waarom toch?

2 reacties

“Meneer van Rijswijk, ik studeer strafrecht. Wat u doet is misdadig”
(ING aandeelhouder op de aandeelhoudersvergadering. Van Rijswijk is CEO ING)

Begeerte heeft ons aangeraakt.
(De Internationale, socialistisch strijdlied, vertaling Henriëtte Roland Holst)

De inflatie dendert voort. Oude maatregelen uit het verleden die niet of maar zeer ten dele werkten en grote schade aan de samenleving veroorzaakten – zoals renteverhogingen door de Centrale Banken, bezuinigingen en loonmatiging – worden van stal gehaald uit angst voor een loon-prijsspiraal, hoewel de kans daarop klein is volgens de Nederlandse Bank. Zoals ook bij andere maatschappelijke problemen wordt in de politiek – en in dit geval ook door de journalistiek – niet gekeken naar wat de diepere oorzaak is. Waarom duurt de inflatie voort (vooral zichtbaar in de consumentenprijzen) terwijl de energiekosten inmiddels gedaald zijn tot het niveau van begin 2021, en de effecten van de oorlog in Oekraïne inmiddels gestabiliseerd zijn?

Door een column van Koen Haegens in de Groene Amsterdammer van 20 april vielen mij de schellen van de ogen. Het is heel simpel: de helft van de inflatie wordt veroorzaakt door de ‘onstilbare honger van bedrijven en aandeelhouders naar meer’, die leidt tot de hoge consumentenprijzen en tot giga bedrijfswinsten en uitkeringen aan aandeelhouders. Kennelijk hebben de bedrijven voldoende marktmacht om dat straffeloos te kunnen doen (monopolies en oligopolies die niet aan banden worden gelegd). Zo harkten bijvoorbeeld de vijfhonderd grootste bedrijven in de VS ‘het onwaarschijnlijke bedrag van $ 1800 miljard binnen’ (ter vergelijking: dit is 2,5 x de totale begroting van de V.S.). De lonen blijven hiermee ver achter bij de inflatiecijfers, en ook worden die winsten niet besteed aan duurzame doelen. (zie het citaat hierboven).

Bedrijven doen dit omdat het kan en mag. Maar waarom toch? Waarom zijn de verantwoordelijke bestuurders en aandeelhouders zo gewetenloos bezig? Waarom spannen zelfs de certificaathouders van Triodosbank, van wie ik dacht dat ze deze certificaties mede hadden gekocht omdat ze de duurzame doelen van Triodos belangrijk vonden, nu een rechtszaak tegen Triodos aan omdat Triodos, ten gevolge van de kredietcrisis, wettelijk werd gedwongen de inkoop van aandelen stop te zetten?* Ik weet het, Boeddha heeft gezegd dat begeerte ons aangeboren is, maar ook dat we ons daarvan kunnen bevrijden. Maar waarom doen we dat dan niet? Waarom willen we steeds meer en meer, terwijl allang is aangetoond dat dit niet bijdraagt tot meer geluk. Waarom ‘kiezen’ vele bestuurders en aandeelhouders voor het vergroten van de maatschappelijke ongelijkheid en de destructie van de wereld? Welbewust onbewust? En waarom slikken we dit als consumenten en burgers? Wie het weet mag het zeggen.

Natuurlijk ken ik de verschillende psychologische en spirituele verklaringen, maar als puntje bij paaltje komt bevredigen die me niet. Voor iedereen die niet lijdt aan een psychische stoornis is er altijd de keuze om te luisteren naar ons geweten. Waarom wordt die niet gemaakt ten behoeve van ons allemaal? Waarom kunnen zovelen van ons het leven niet zien als een heilige reis?

In mijn volgende blog ga ik in op wat deze vragen voor mezelf betekenen.

.

*) Triodosbank mag wettelijk niet meer dan 3 % van haar kapitaal ( € 36 mio) inzetten om certificaten (een soort obligaties) op te kopen. Toen de vraag naar verkoop te groot werd, moest Triodos dus de inkoop stop zetten. De bank creëert nu een vrije markt om certificaten te verhandelen, maar daardoor is de nominale waarde van de certificaten niet meer gegarandeerd. Dientengevolge hebben de certificaathouders, net als de meeste beleggers in 2008/9, geld verloren, en konden ze een tijdlang niet bij hun geld. Dat hebben ze gemeen met hypotheekhouders, mensen met een verzekeringspolis en gepensioneerden. Dat een aantal van hen nu hun idealisme over boord zetten en zich opstellen als de gemiddelde consument die eigen belang stellen boven een groter belang verbaast me. Zie voor meer informatie over de financiering van banken: Frank Jan de Graaf in Trouw van 25 april j.l.

Hoe creëren we een nieuwe economische crisis?

2 reacties

‘De aantasting van de onafhankeljkheid van de centrale banken kan leiden tot een wereldwijde valutastrijd’. Dit zei Jens Weidmann in een nieuwjaarstoespraak. Hij doelde op de de druk van overheden op centrale banken om de munt te devalueren om zo aan concurrentiekracht te winnen.

Het is nog niet zo lang geleden dat centrale banken van landen maar een taak hadden: het beschermen van de waarde van de nationale valuta (prijsstabiliteit). Dat was nog zowat het enige veiligheidssyteem in ons geldstelsel, nadat alle bank- en beursregulering was afgeschaft. Sluipenderwijs is daar als antwoord op de economische crisis een doelstelling bijgekomen: het stimuleren van economische groei. De eerste doelstelling wordt daarbij ondergeschikt gemaakt aan de tweede. Het is niet moeilijk te voorspellen wat hiervan de gevolgen zijn. In de eerste plaats de hierboven genoemde valutastrijd, die overigens de groei van de wereldhandel zal schaden (en dus uiteindelijk juist economische groei zal tegenwerken). In de tweede plaats: te hoge inflatie, met alle nadelen van dien. Dit nieuwe beleid gaat schuil onder de naam van NGDP: Nominal Gross Domestic Product Targeting. Als je iets een mooie naam geeft klinkt het altijd onschuldiger dan het is.

De groei van het nominale bruto binnenlandse product (bbp) wordt dus een doelstelling op zich. Daarbij maakt het niet meer uit of die doelstelling wordt bereikt door volumegroei of door inflatie. Dit is al praktijk in de Verenigde Staten en sinds  eergisteren in Japan (en feitelijk ook in China), en het laat zich aanzien dat vele landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk in de eerste plaats, zullen volgen. Als een van de laatste zal Europa met de euro, wat dan een duurte-eiland in de wereld is geworden, bakzeil halen en ook volgen, ondanks wat de heer Weidmann ook moge beweren. Dan is er niets ten goede veranderd (zelfs de doelstelling van economische groei kan dan niet meer worden gehaald) en zo scheppen we de nieuwe economische crisis (als we de huidige al niet continueren). Zo komt Jan Splinter uiteindelijk niet door de winter.

Ik zeg in het bovenstaande niets nieuws. Er is vrijwel geen econoom of centrale bankier in de wereld die dit niet weet. Het is ook niet zo moeilijk om dit in te zien. Als ik, als niet-econoom en eenvoudige krantenlezer dit al kan zien, ja, wie dan niet? Wat me werkelijk interesseert is: waarom doen we dit dan? Ik ga er niet op voorhand van uit dat de verantwoordelijke personen van kwade wil zijn. Of dom. Wat ik wel zie, is dat hier wanhoop en onmacht achter zit. We weten eigenlijk wel hoe we de wereld niet moeten besturen, maar hoe wel? Het vraagt fantasie en creativiteit en moed om dat uit te vinden. En daaraan zou het onze leiders wel eens kunnen ontbreken.

En Obama dan? Ach, hij is zeker een groot spreker, een nette man en een man van goede wil. Maar een goede leider? Misschien is hij te vroeg geboren. Werkelijk grote leiders staan op in tijden van crisis. De crisis moet zo heftig zijn, dat alle tegenstand kan worden overwonnen, en de huidige crises zijn nog te weinig acuut.

Wat me ook interesseert is wat de culturele en spirituele betekenis van dit alles is. Hoe gaan we de bewustzijnsomslag maken waar de wereld naar hunkert? Misschien wel door steeds grotere en nieuwe crises te creëren. Dan zou de bovenstaande ontwikkeling positief geduid kunnen worden.

(met dank aan Maarten Schinkel, NRC/Handelsblad 22 januari 2013)