Hoewel ik het wel verwacht had ben ik niettemin teleurgesteld over de maatschappelijke ontwikkelingen nu de pandemie in Europa afneemt. Bij het begin van de pandemie hoorde je vaak zeggen dat het een wake up call was en dat de maatschappij na de pandemie verantwoorder zou omgaan met de natuur en de klimaatproblematiek nu echt zou gaan aanpakken. Maar er is niets dat daar op wijst. Integendeel. Zowel op Europees als op nationaal niveau doen de bevolking en de overheden alles wat in hun vermogen ligt om terug te keren naar ‘business as usual’. Alles op alles wordt gezet om het toerisme weer op het niveau te brengen van voor de pandemie, en dat niveau zelfs te overschrijden. Goedkope vliegreizen worden als vanouds gepromoot, steunoperaties worden verleend aan sterk direct of indirect vervuilende bedrijven (in Nederland o.a. Booking.com en KLM – dat Booking.com nu terugbetaalt was door de overheid niet voorzien maar onderstreept overigens mijn stelling dat we weer terugkeren naar het oude verspillende niveau), er zijn geen concrete plannen voor het instellen van btw op vliegreizen en een accijns op kerosine, er worden mooie woorden gesproken over vergroening van het belastingstelsel (vleestax, rekening rijden), maar er is geen sprake van dat de vervuiler in de afzienbare toekomst werkelijk het volle pond zal moeten betalen (dat doorberekend zou moeten worden in de prijzen), enzovoort. U kunt vast zelf wel nog een aantal voorbeelden bedenken.
Dit ‘beleid’ wordt in brede lagen van de bevolking gesteund. Er is wel een zekere bewustheid van de klimaatontwrichting, maar zoals ik al eerder heb gezegd, die bewustheid gaat niet erg diep. Met name moet het niet zover gaan dat we daar echt offers voor moeten brengen. Als een van de gevolgen van het geringe geestelijke ontwikkelingsniveau van de bevolking als geheel waar ik in mijn vorige blog over schreef, heb ik genoemd de afhankelijkheid van ‘instant’ behoeftebevrediging. We zijn als kinderen: als we ergens behoefte aan hebben willen we dat deze behoefte bevredigd wordt en wel NU. We moeten NU op vakantie naar verre landen, we moeten NU weer kleren kopen, we moeten NU weer op terrassen zitten en in volle café’s, we moeten NU de mondkapjes af, we moeten NU consumeren, meer en meer en meer, en dat ook allemaal tegelijk.
Onze overheid en de overige Europese overheden geven daarbij niet het goede voorbeeld. Ze doen er alles aan om de onmiddellijke behoefte bevrediging mogelijk te maken. Er is weer één mantra: de economie moet groeien. Verduurzaming komt daarna wel weer. We moeten natuurlijk nog afwachten wat de uitkomst van de kabinetsformatie zal zijn, maar de vooruitzichten zijn niet bemoedigend. Als Rutte en Hoekstra en hun achterbannen werkelijk de klimaatproblematiek, de stikstofproblemen en het migratievraagstuk zouden willen aanpakken dan zouden ze natuurlijk geen moeite hebben met PvdA en GL. Quod non.
Het is treurig. Veel meer dan werken aan onze eigen bewustwording en ons gedrag daardoor laten bepalen kunnen we niet doen. En als we doen wat ons verstand, ons hart en hand te doen vinden dan zal vanzelf de hoop en de veerkracht in ons weer versterkt worden. Het kan niet vaak genoeg herhaald worden.
