Tag archieven: onderscheidingsvermogen

De rechter

De archetypen in onze samenleving.

Angst overwinnen is het begin van wijsheid. (Bertrand Russell)

We staan in deze samenleving onmiddellijk met ons oordeel klaar over alles en iedereen. Ik zeg ‘we’ want het geldt ook voor mezelf. We lopen de hele dag goed- maar vooral af te keuren. Dat geldt ten aanzien van publieke figuren, maar ook ten aanzien van bijna iedereen met wie we in contact komen. We spreken die oordelen niet altijd uit, maar heel vaak ook wel: mondeling, in roddels, op internet, waar we maar kunnen. We treden eigenlijk voortdurend op als rechter, maar dan zonder voorafgaand onderzoek. Daarom noem ik ‘de rechter’ een archetype in onze samenleving.

Dit snelle oordelen verhindert ons om werkelijk te kijken, om dieper op onze omgeving in te gaan. We laten wat er werkelijk gaande is niet echt op ons inwerken – in plaats daarvan staan we onmiddellijk met onze reactie klaar. Daar worden we ook niet wijzer van. Bovendien leidt dit tot polarisatie en conflict in de samenleving.

Ik herinner me dat ik eens namens een organisatie voor de rechter stond in verband met een aanklacht wegens overlast. De rechter (B.J. Asscher) maakte toen diepe indruk op me. Het was een betrekkelijk eenvoudige zaak, maar hij nam alle tijd om er dieper op in te gaan. Zijn scherpe blik staat me bij tot op de dag van vandaag – en hij nam de tijd om ter plaatse te ervaren hoe het met de overlast gesteld was. Ik herinner me niet meer precies wat de uitspraak was, wel dat ik het ervoer als een salomonsoordeel.

De antinomische tegenstelling van oordeel is onderscheidingsvermogen: het vermogen om te zien wat werkelijk is. Dit onderscheidingsvermogen ontwikkelen we door onze wijsheid, die zelf weer voorkomt uit diepgaande zelfreflectie en levenservaring. Als we willen bijdragen tot een meer harmonische, rechtvaardige en vreedzame wereld komt het er dus op aan bewust te leven en zodoende onze wijsheid te ontwikkelen. Het is nooit te laat om daarmee te beginnen, en onze aandacht te intensiveren.

.

Tarot kaart XI uit de grote Arcana (gerechtigheid)

.

.

.

.

.

Archetype kaart © Caroline Myss

De jaren des onderscheids? Ik dacht het niet.

Ondanks alles geloof ik in de innerlijke goedheid van de mens.
(Anne Frank)

Elke maand wordt door Innerlinks een engel van de maand gekozen. Deze maand is dat de engel van Discernment.*). Discernment wordt vaak vertaald met oordeel, en daarmee vaak verward met judgement. Maar judgement heeft vaak een een morele dimensie: iets of iemand goed- of afkeuren en vanuit een ethisch of spiritueel gezichtspunt wordt ons aangeraden dat niet te doen. Met name als het gaat om het (be)oordelen van mensen gaat dit vaak gepaard met een positie van superioriteit. Dat versterkt de negatieve functie van het ego en staat werkelijk of intiem contact in de weg. Daarom vertaal ik discernment liever met onderscheidingsvermogen. En dat hebben we in deze verwarrende en bedreigende tijden meer nodig dan ooit.

Voor onderscheidingsvermogen is wijsheid nodig. Tonen onze leiders dat in deze crisis? Hm. In een conflict zul je altijd moeten balanceren tussen je eigen grenzen stellen, en de ander niet nodeloos provoceren. Om de grens te bewaren tussen defensie en aanval. Om je niet superieur te voelen aan de ‘vijand’. Dat is een bijzonder moeilijke act, die, inderdaad, discernment vraagt. En inlevingsvermogen in de wereld van de tegenpartij (wat iets anders is dan zijn daden accepteren). Daarvoor is nodig dat je beheerst met je eigen reactieve gevoelens omgaat. Dan lijkt het niet verstandig om Poetin publiekelijk te kwalificeren als een paranoïde waanzinnige, ook al zou hij dat zijn. Of Oekraïne uit te nodigen tot het Unie lidmaatschap (een leeg gebaar!). Of van de daken te schreeuwen dat je defensie budgetten structureel gaat verhogen, ook al moet je dat misschien wel doen. Of vliegtuigen te sturen die, anders dan stingers of anti-tankwapens, naar hun aard niet alleen defensieve wapens maar ook offensieve wapens zijn (Amerika, Polen. Dit is echt krankzinnig, vanwege de escalerende werking **). Of om een no fly zone te vragen, die ook niet anders dan als een offensieve daad kan worden gezien (buiten het terrein van de NAVO!). Kennelijk hebben Europa, en America, net als iedere dictator, een vijand nodig om daadkrachtig en te opereren en eenheid te bereiken. Het zou er niet om moeten gaan om Poetin (en Rusland!) te verslaan, maar om hem te doen stoppen zonder dat hij daarbij op voor hem ondraaglijke wijze vernederd wordt. Dat is een veel moeilijker en uitdagender doel, en vraagt wijs en begripsvol leiderschap.

En wijzelf? Tonen wij onderscheidingsvermogen? Ik merk dat ik af en toe door mijn gevoelens overspoeld word: woede, wraak, onzekerheid, soms zelfs een (oude) angst. Welke energie straal ik daarmee uit in de wereld? Niet een energie die bijdraagt tot een weloverwogen en onafhankelijk oordeel over wat er gaande is. (Terzijde: ik heb nog niemand horen zeggen wat voor een ramp dit gebeuren is voor de aanpak van de klimaatcrisis!!). Of tot aandacht en mededogen voor het onnoemelijke leed. Tijd om mezelf te herpakken en me (onder andere door gebed, meditatie en contemplatie) te richten op genezing en de moed om te geloven in de uitspraak van Anne Frank.

*) Zie voor het commentaar van Kathy Tyler op deze engel: https://www.mynewsletterbuilder.com/email/newsletter/1415707920. Zeer aanbevolen.
**) Dit blog was gisteren al geschreven. Maar uit het nieuws van vanmorgen blijkt dat de Amerikanen terug komen op hun eerdere onberaden toezeggingen. Ook Polen, dat zijn Migs wilde leveren onder de vlag van de Navo, aarzelt nu om dit op eigen verantwoordelijkheid te doen.