Tag archieven: schaduw

22 december 4,27 uur, de zonnewende

Vannacht is de zonnewende; tijd om onze aandacht te richten op onze innerlijke schaduw.

In mijn leven en werk ben ik er al jaren van uitgegaan dat ieder mens in dit leven een speciale taak heeft te vervullen; namelijk om op zijn eigen unieke wijze mee te werken aan het vervolmaken van de schepping. Er wordt hem/haar voor zijn geboorte als het ware een opdracht gegeven, die hij/zij vervolgens vergeet. In dit leven heeft hij/zij dan als taak die opdracht weer te herontdekken en uit te voeren. Ik sta in die opvatting – dit geloof – niet bepaald alleen: grote spirituele meesters zijn me daarin voorgegaan: Caroline Myss, Danaan Parry, Jane Roberts (Seth), Richard Bach en vele anderen. Niettemin heb ik me, mede naar aanleiding van de verkiezingen, de laatste tijd afgevraagd of dit niet een elitair standpunt is. Dat het wel geldt voor de goed opgeleide middenklasse met voldoende middelen van bestaan en een zekere bestaanszekerheid, en voor de welgestelden, maar niet voor hen die de eindjes niet aan elkaar kunnen knopen of zelfs regelrecht gebrek leiden. Hoe is het anders te verklaren dat wereldwijd een groot deel van de meest behoeftige mensen consequent voor een leider kiezen die niet alleen niet staat voor het algemeen belang, maar ook schadelijk is voor hun eigenbelang?

Als je echter het standpunt zou innemen dat niet iedereen die levensopdracht krijgt is dat eveneens een elitair standpunt. Want dan stel je jezelf – die de levensopdracht natuurlijk wel heeft gekregen – als het ware op boven het ‘domme’ volk, dat met een beperkt bewustzijn, onwetend door het leven gaat. Ik voor mij wil echter al mijn medeburgers en medemensen graag voor vol aanzien, en kies dus voorshands voor het standpunt dat iedereen zijn speciale functie heeft in dit leven en die kan ontdekken. Dat heeft als consequentie dat ik iedereen verantwoordlijk houd voor zijn gedrag (mezelf incluis). Iedereen heeft een keuze. Dat geldt dus ook voor hen die complottheorieën aanhangen en verspreiden, of die stemmen op populistische of zelfs fascistische leiders dan wel zich van stemming onthouden.*)

In mijn vorige blog heb ik kwaad omschreven als uit de hand gelopen, destructieve, machtsuitoefening. De kiem daarvan ligt bij eigenschappen als onverschilligheid, geestelijke luiheid, gemakzucht, en wantrouwen. Als sociaal psycholoog kan ik best begrijpen hoe mensen aan die eigenschappen komen en daaraan vasthouden. Op spiritueel niveau tracht ik deze mensen te zien als mijn broeders en zusters, wat ze natuurlijk ook zijn. Maar als eenvoudige burger keur ik het gedrag van deze ‘familieleden’ ten stelligste af en ben in hen teleurgesteld. Met deze innerlijke schaduw ga ik de zonnewende in. Nog geen vrede op aarde en ook geen vrede in mijn geest. Volgende week ga ik er op in wat dat betekent voor het (mijn) nieuwe jaar.

.

*) Wat dat laatste betreft moet ik een uitzondering maken voor hen die onvoldoende kunnen lezen om een stembiljet te kunnen invullen. In Nederland loopt dat percentage geleidelijk op naar 30 % van de bevolking!

Het enigma van het kwaad.

Je aanvaardde het onaanvaardbare
(Transformatiespel)

Op 17 augustus heb ik een blog gewijd aan de archetypen in onze samenleving. In de blogs daarna heb ik in elk blog een archetype besproken. Daarbij heb ik steeds de schaduwzijde onderzocht en aangegeven hoe we daarmee om konden gaan: eerst onder ogen zien (bij onszelf en in de samenleving) en dan laten zien hoe we deze schaduwzijde konden transformeren in de lichtzijde, dan wel als het ware parkeren. Onderdrukken van de schaduwkant is niet mogelijk – dan wordt die alleen maar sterker. Ik ga niet door met het bespreken van de tot nu toe onbesproken archetypen – de lezer kan die desgewenst voor zichzelf onderzoeken en transformeren.

Het kwaad in de samenleving is te beschouwen als de schaduw van het licht. In de materiële, zichtbare wereld is het zo dat elk verschijnsel een schaduw werpt zodra het in de zon, de materiële manifestatie van het licht, bevindt. Of in de geestelijke wereld ook elk verschijnsel een schaduwzijde heeft weet ik niet, maar ik vermoed van wel, behalve misschien op transcendent, spiritueel, onzichtbaar niveau. Maar in deze waarneembare wereld doet alles zich voor in antonomieën (onderling verbonden tegenstellingen), zoals licht en donker, boven-beneden, yin-yang en, ja, goed en kwaad. Het kwade kan dus niet bestaan zonder het goede. De schaduw kan niet bestaan zonder het licht. En dat stelt ons voor een uitdaging, niet alleen in verband met archetypen maar in het leven in het algemeen. Hoe daar mee om te gaan?

Naar mijn mening is het goed het kwaad naast het goede te zien, en te (h)erkennen in onszelf en in de wereld om ons heen. En dan er een verbinding mee aangaan, niet door er naar te handelen of het uit te stralen, maar door het een plek te geven in ons bewustzijn. En dan te realiseren dat we 100 % verantwoordelijkheid kunnen nemen voor ons leven. Dat op zichzelf is een zo grote opdracht, dat we daar de rest van ons leven over kunnen contempleren en mediteren. Waarom deze wereld zo is ingericht dat die alleen kan bestaan in tegenstellingen is een andere vraag waar ik op 26 januari al even op ben ingegaan. Maar het laatste woord is daar nog niet over gesproken, zo dat al mogelijk zou zijn.

De ’trickster’*

Citaat: De mens leert gedurende zijn ontwikkeling bepaalde gedragingen te tonen, omdat deze van pas komen of gewaardeerd worden, zij vormen de ‘persona’.
De schaduw bevat het tegengestelde van de eigenschappen van de persona. Het is datgene van onszelf wat we proberen te verbergen, dat niet werd gewaardeerd en daarom is verdrongen en gedwongen wordt een verstopt leven te leiden.
(Jung vereniging). De schaduw kan ideeën bevatten waarvan we geleerd hebben dat die ‘fout’ zijn, eigenschappen die we verwerpelijk vinden, neigingen die we afkeuren. Allemaal ‘negatieve’ kanten van onszelf die we liever niet dan wel hebben, en die we daarom verheimelijken of onderdrukken. Ze blijven in het diepe duister van onze persoonlijkheid verborgen: in de schaduw, en groeien daar.

Het geleidelijk aan het licht brengen van onze schaduw is een noodzakelijke voorwaarde voor persoonlijke en spirituele groei. Maar we doen dat vaak niet of te weinig, juist omdat we afkeuren wat in de schaduw ligt en daar soms bang voor zijn. Een voorbeeld daarvan is onze neiging tot wreedheid, die bijna iedereen wel in zekere mate heeft. Maar als we de schaduw blijven onderdrukken komt hij er uiteindelijk toch uit, soms verkapt en geleidelijk, maar als dat de druk onvoldoende wegneemt, als een uitbarsting, zoals de aarde af en toe uitbarst in een vulkaan.

Als we samenlevingen beschouwen als een levend organisme – en dat doe ik – dan geldt voor samenlevingen hetzelfde mechanisme. Een schaduwkant van de Westerse cultuur is onze leugenachtigheid en onze neiging anderen te bedriegen als we daar zelf voordeel bij kunnen behalen. Deze schaduw komt er tegenwoordig geleidelijk uit in de vorm van onoprechtheid in de politiek en het bedrijfsleven, competitiedrang, misdaad, complottheorieën, gewelddadigheid, en zo meer. Bij een aanzienlijke minderheid van het Amerikaanse volk is deze nu tot een uitbarsting gekomen. Trump was daarvoor een prachtige katalysator, omdat zijn overheersende archetype de ’trickster’ is (in positieve zin: het doorbreken van conventies, stoffigheid en voorspelbaar gedrag; in negatieve zin: anderen manipuleren door dubbelhartigheid; citaat Caroline Myss). Dat is de derde verklaring voor het feit dat Trump nog niet echt verslagen is (de vorige twee vind je in mijn vorige blog).

Wat kunnen we daar nu tegen doen? Het beste lijkt me dat we de schaduw op dit terrein in onszelf onderzoeken en aan het licht brengen. Ik ben ook niet in mijn eerste leugentje gestikt. We vinden altijd wel een excuus voor afkeurenswaardig gedrag (zie nu bijvoorbeeld de ondervraagden bij de toeslag affaire, of het gedraai van boeren en de overheid rond de stikstof problematiek); dat geldt voor de politiek maar ook voor ons persoonlijk. Geloof in en liefde voor de waarheid en eerlijkheid als deugd lijkt me het beste tegengif tegen de verrommeling van onze samenleving.

*) Dit blog is geïnspireerd op het artikel ‘Trickster Times’ van Sharon Blackie: https://sharonblackie.net/trickster-times/