Op weg naar een armageddon? Wij modderen vrolijk voort
(Tomas van Heste)

Op 2 maart heb ik het boek van Michiel Zonneveld aangekondigd, Het Plan van de Arbeid, en beloofd daar op terug te komen als het zou zijn verschenen. Dat is nu gebeurd op 25 april, en belofte maakt schuld. Dus ik kom er nu op terug.

Onze samenleving moddert voort sinds het tweede kabinet Kok, en gedurende de kabinetten Balkenende en Rutte. Voor zover ik kan nagaan is vrijwel geen enkele van de grote vraagstukken waar we als samenleving voor staan sindsdien echt aangepakt. In tegendeel, de prachtige samenleving die we destijds hadden is systematisch afgebroken door bezuinigingen en een volstrekt ongefundeerd geloof in de heilige markt. Eigenlijk is er maar één ding redelijk goed gegaan, en dat is het vaststellen van het deltaprogamma 2022. Ook het beleid voor natuur en biodiversiteit was aanvankelijk veelbelovend, maar wordt nu stap voor stap onderuit gehaald. Verder is het twijfelachtig of er een heldere stikstofwet komt die niet aan elkaar hangt van vage compromissen, en hetzelfde geldt voor het landbouwakkoord. De net uitgekomen voorjaarsnota is door de Raad van State afgekeurd wegens vaagheid en uitstel van duidelijke beleidsplannen (bezuinigingen). Er komt geen krachtig beleid voor asielzoekers, en ook de klimaatplannen van minister Jetten , hoewel omvangrijk, zijn het resultaat van een slap compromis. De energietransitie loopt volledig spaak doordat het stroomnet niet voldoende snel wordt uitgebreid (zoals gebruikelijk laat de centrale overheid het ook nu weer volledig afweten. De provincies of de gemeenten moeten het maar oplossen, maar die hebben uiteraard geen geld). En zo voort en zo verder. De verantwoordelijkheid hiervoor kan maar ten dele toegeschreven worden aan de genoemde kabinetten, maar ligt in hoofdzaak bij de partijen die deze regeringen vormden, en die steeds deelbelangen lieten en laten voorgaan op het algemeen belang. Ook de burgers, die deze partijen bij verkiezingen hun stem bleven geven zijn mede verantwoordelijk.

Deze situatie doet denken aan de situatie in de dertiger jaren van de vorige eeuw. Ook toen was er alom stagnatie. Het was onder die omstandigheden dat er een brilliant Plan werd gelanceerd, dat aan die situatie een einde zou kunnen maken: het Plan van de Arbeid. Hoewel het initiatief daartoe lag bij de SDAP en het NVV, werd het Plan ontworpen door min of meer onafhankelijke deskundigen. Maar desondanks werd ook toen het Plan vrijwel meteen afgeschoten door andere partijen en belangengroepen. Er was een wereldoorlog voor nodig om dat Plan uitgevoerd te krijgen. Het was toen inmiddels wel duidelijk dat de oude inrichting van de samenleving niet meer werkte. Het algemene besef van ‘Dit nooit weer’ sloeg niet alleen op het fascisme en de wereld oorlog, maar ook op de diepgaande crisis uit de dertiger jaren, die door de oudere burgers in de samenleving nog niet was vergeten. Vandaar dat de maatregelen uit het Plan op wijde steun konden rekenen, niet alleen bij de verantwoordelijke politici, welgevers en werknemers, maar ook bij de bevolking als geheel.

Ook nu leven we in een tijd van stagnatie en dreigende rampspoed. Daarom is volgens Michiel Zonneveld een nieuw Plan van de Arbeid nodig. Hij staat met dit idee niet alleen – ook elders zijn initiatieven voor een nieuw Plan in ontwikkeling. Een aanzet daartoe vinden we bijvoorbeeld bij het Sociaal Cultureel Planbureau, en bij de Wetenschappelijk Bureau’s van Groen Links en de Partij van de Arbeid. Ook de Jonge Klimaatbeweging denkt in die richting.

In mijn volgende blogs ga ik in op het Plan van Michiel Zonneveld. Intussen raad ik u aan het boek te kopen en te lezen; met name als u (met mij, of in het algemeen) mee wilt denken of praten over dit Plan. Het leest makkelijk, is maar 150 pagina’s, is niet duur (€ 15). Mocht u, omdat u erg krap in uw tijd zit, voorlopig een samenvatting willen lezen dan kan dat op https://www.planvandearbeid.nl/het-boek-is-er-2/?ref=plan-van-de-arbeid-newsletter. Wie de presentatie van het boek van Michiel Zonneveld nog wil zien kan dat doen op https://www.youtube.com/watch?v=Z9Lm7rqMZsI.