In mijn vorige blog stelde ik, in het voetspoor van Neale Walsh, dat de beroerde ecologische en sociale toestand waarin wij de wereld brengen een gevolg is van de wijze waarop we over onszelf en de wereld denken. Zoals Walsh stelt: denken leidt tot woorden, en die woorden tot daden (of juist niet-handelen) en zo scheppen we onze individuele en collectieve realiteit. En dat betekent dat een verandering ten goede alleen maar kan beginnen met een verandering in ons denksysteem. Maar dat is bijna niet te doen, omdat ons denken geworteld is in onze individuele en collectieve historie en in onze cultuur. En ik eindigde toen met de vraag hoe we ons denksysteem dan wel kunnen veranderen.
Wat we kunnen doen is de volgorde in het zojuist beschreven proces – denken, woorden, handelen – omkeren. We kunnen met ons handelen beginnen. In Conversations with God laat Walsh zien hoe dat zou kunnen werken. Als we ONMIDDELLIJK, zonder nadenken, op onze omgeving reageren kunnen we onze denkpatronen doorbreken. Walsh geeft het voorbeeld van een man die krap bij kas zit, erg geoccupeerd is met geld en denkt over geld in termen van schaarste. Maar de man heeft ook een andere kant. Als hij een bedelaar op straat ziet is zijn eerste impuls misschien deze man/vrouw onmiddellijk vijf euro te geven. Maar dan komt zijn denken tussenbeide: ‘dan leert die man/vrouw nooit zelf verantwoording te nemen’, of: ‘ik zit krap bij kas’, of: ‘dan moet ik mijn portemonnaie pakken en die kan wel afgepakt worden’, of, ‘weet je wat, ik geef hem/haar gewoon 20 cent, even in mijn zak voelen daar moet ik nog een los muntje hebben’, en intussen is hij hem/haar voorbij gelopen en dan doet hij dus maar niets. Dat is een gemiste kans om zijn denkpatroon over geld te veranderen. Had hij onmiddellijk zijn impuls gevolgd, dan had hij, met name als hij dat op dit gebied vaker zou doen, wellicht over geld kunnen gaan denken in termen van overvloed. En dat zou zeker zijn financiële situatie veranderd hebben.
Dit is misschien een wat banaal en versimpeld voorbeeld, maar het maakt wel duidelijk hoe het kan werken. Krishnamurti zegt daarover het volgende: “Als u het gevaar van uw bepaald zijn slechts als een verstandelijk begrip beschouwt, zult u er nooit iets aan doen. Als u een gevaar als zuiver denkbeeldig ziet, dan is er een conflict – en ook een tijdsverloop, EvP -tussen het denkbeeld en het handelen, en dat conflict neemt uw energie weg. Alleen wanner u het bepaald zijn en het gevaar daarvan onmiddellijk ziet, zoals u een afgrond ziet, handelt u. Zien is dus handelen.” (Uit: Laat het verleden los). Deze gedachte sluit ook aan bij Fritz Perls, die zegt: “There is only thing that should control, and that is the situation.”
Zo zeggen dus drie van mijn gerespecteerde leermeesters hetzelfde: als je constructief in de wereld wil staan komt het er op aan onmiddellijk te handelen. Onmiddellijk, dus zonder tussenkomst van het denken, en zonder dat er tijd verloopt tussen de gedachte en de handeling. Dat is een ingrijpend inzicht, dat haaks staat op wat we gewoon zijn. Het lijkt ook tegenstrijdig met wat ik in eerdere blogs gezegd heb over het belang van wachten, niets doen, en het ontwikkelen van zuiverheid. Maar ik zie daar geen tegenstelling in met wat Walsch, Krishnamurti en Perls beweren. Want om onmiddellijk te kunnen handelen moet je eerst helder kunnen zien, en dat kun je ontwikkelen door stilte en zuiverheid.
Wat hier gesteld wordt lijkt ook in tegenspraak met de noodzaak van het ontdekken van onze missie in dit leven (ons heilig contract), en het ontwikkelen van onze visie: hoe we willen leven en werken. Maar ook dat is geen tegenstelling: het is ons heilig contract, samen met onze levensenergie die het onmiddellijk handelen aanstuurt. Dat neemt allemaal niet weg dat we hier toch stuiten op paradoxen, zoals het belang van handelen en niet-handelen tegelijkertijd, de spanning tussen individu en systeem (veranderen we op deze manier ook ons collectieve denken?), het verschil tussen intuïtie en ego-impulsen (waaronder bijvoorbeeld handelen uit schuldgevoel) en de tegenstelling tussen actie en meditatie. Maar ja, dat is het leven: het zit vol tegenstellingen en paradoxen. Het laatste woord is hier nog niet over gezegd – ook niet door mij. Voorlopig moeten we het even doen met de woorden van de Taoïst: “de wijze behartigt zijn zaken zonder te handelen, en toch blijft niets ongedaan.” Begrijpt u het?